Podsumowanie

Kiedyś wierzono, że osoby z zaburzeniami psychicznymi lub osoby wykazujące odbiegające od normy zachowania są opętane przez demony. Ludzie ci byli zmuszani do udziału w egzorcyzmach, więzieni lub zabijani. Później zbudowano azyle dla osób z zaburzeniami psychicznymi, ale wciąż ich pacjenci nie byli leczeni wcale lub tylko w bardzo małym stopniu, a wiele ze stosowanych metod było okrutnych. Philippe Pinel i Dorothea Dix opowiadali się za bardziej humanitarnym traktowaniem osób z zaburzeniami psychicznymi. W połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku zyskał poparcie ruch deinstytucjonalizacyjny, który sprawił, że szpitale dla psychicznie chorych zostały zamknięte, co umożliwiło pacjentom powrót do domów i leczenie we własnych społecznościach. Niektóre osoby wróciły do domów rodzinnych, ale wiele straciło dach nad głową z powodu braku funduszy i systemów wsparcia.

Większość osób z trudnościami psychicznymi nie jest hospitalizowana. Pacjent zmagający się z objawami może porozmawiać z lekarzem pierwszego kontaktu lub z lekarzem psychiatrą, który najprawdopodobniej skieruje go do osoby specjalizującej się w terapii. Osoba cierpiąca może korzystać z ambulatoryjnych usług leczenia zdrowia psychicznego na różne sposoby, np. w formie konsultacji u psychologów, psychiatrów, terapeutów małżeńskich i rodzinnych, pedagogów szkolnych. Problemem w Polsce pozostaje niska dostępność terapii w ramach NFZ.

Psychoanalizę opracował Zygmunt Freud. Teoria Freuda głosi, że problemy psychiczne człowieka są wynikiem tłumionych impulsów lub traumy z dzieciństwa. Celem terapeuty jest pomóc pacjentowi odkryć jego stłumione uczucia za pomocą technik takich jak wolne skojarzenia i analiza snów.

Terapia zabawą to technika często stosowana u dzieci. Polega na tym, że dzieci, bawiąc się lalkami, pluszakami czy zabawkami w piaskownicy, dają wyraz swoim nadziejom, fantazjom i traumom.

W terapii behawioralnej terapeuta stosuje zasady uczenia się: zarówno warunkowania klasycznego, jak i sprawczego, aby pomagać klientom w zmianie niepożądanych zachowań. Przeciwwarunkowanie jest powszechnie stosowaną techniką terapeutyczną, w której klient uczy się nowej reakcji na bodziec wcześniej wywołujący niepożądane zachowanie (na skutek warunkowania klasycznego). Podstawowe zasady warunkowania sprawczego mogą być stosowane w celu pomocy ludziom w radzeniu sobie z wieloma problemami psychologicznymi. Metoda żetonowa jest przykładem popularnej techniki warunkowania sprawczego.

Terapia poznawcza jest metodą, która zajmuje się tym, jak myśli prowadzą do cierpienia. Główne założenie terapii poznawczej polega na tym, że to, jak myślisz, determinuje twoje samopoczucie i zachowanie. Terapeuci kognitywni pomagają swoim klientom zmieniać dysfunkcyjne myśli w celu złagodzenia cierpienia. Terapia poznawczo-behawioralna bada, w jaki sposób myśli wpływają na nasze emocje i zachowanie. Celem tej terapii jest zmiana szkodliwych wzorców myślenia i zachowań oraz zastąpienie ich właściwymi.

Terapia humanistyczna koncentruje się na pomaganiu ludziom w wykorzystaniu ich potencjału. Jeden z rodzajów terapii humanistycznej opracowany przez Carla Rogersa jest znany jako „terapia skoncentrowana na kliencie” lub „terapia rogeriańska”. Terapeuci skoncentrowani na kliencie używają technik aktywnego słuchania, bezwarunkowego pozytywnego szacunku, autentyczności i empatii, aby pomóc klientom w zaakceptowaniu siebie.

Często w połączeniu z psychoterapią ludzie mogą być leczeni medycznie, np. zażywać leki psychotropowe i/ lub korzystać z innych procedur medycznych, np. terapii elektrowstrząsowej.

Istnieje kilka sposobów leczenia: najpopularniejsze z nich to terapia indywidualna, terapia grupowa, terapia par i terapia rodzinna. Podczas sesji terapii indywidualnej klient i wykształcony terapeuta pracują w parze. W terapii grupowej zazwyczaj 5–10 osób spotyka się z wyszkolonym terapeutą, aby omówić ich wspólny problem (np. rozwód, żałobę, zaburzenia odżywiania, nadużywanie substancji odurzających lub nieumiejętność radzenia sobie z gniewem). Terapia par oznacza pomoc dwóm osobom będącym w bliskim związku, mającym trudności i próbującym je rozwiązać. Para oznacza dwie osoby, które ze sobą chodzą lub są w związku partnerskim, są narzeczeństwem albo małżeństwem. Terapeuta pomaga im w rozwiązywaniu ich problemów oraz wdrażaniu strategii, które doprowadzą je do zdrowszego i szczęśliwszego związku. Terapia rodzinna jest specjalną formą terapii grupowej. Taka grupa terapeutyczna składa się z co najmniej jednej rodziny. Celem tego podejścia jest zwiększenie rozwoju każdego członka rodziny oraz rodziny jako całości.

Uzależnienie jest często postrzegane jako choroba przewlekła, która wpływa na cały układ nerwowy. To pomaga nam zrozumieć, dlaczego częstość nawrotów bywa tak wysoka: następuje u około 40–60% osób (McLellan et al., 2000). Celem terapii jest pomoc uzależnionemu w powstrzymaniu kompulsywnych zachowań związanych z poszukiwaniem substancji odurzającej. Leczenie zwykle oznacza terapię behawioralną, która może odbywać się indywidualnie lub grupowo. Terapia może również obejmować przyjmowanie leków. Czasami osoba uzależniona cierpi na współistniejące zaburzenie psychiczne, czyli rozpoznano u niej uzależnienie od używek oraz inne zaburzenie, np. depresję, chorobę dwubiegunową lub schizofrenię. Wtedy optymalnym rozwiązaniem jest leczenie obu tych zaburzeń jednocześnie.

Perspektywa społeczno-kulturowa dotyczy ciebie, twoich zachowań oraz objawów w kontekście twojej kultury i kraju pochodzenia. Klinicyści stosujący to podejście włączają przekonania kulturowe i religijne do procesu terapeutycznego. Badania wykazały, że w Stanach Zjednoczonych mniejszości etniczne rzadziej korzystają z usług leczenia psychicznego niż ich biali amerykanie z klasy średniej. Przeszkodami w podejmowaniu leczenia są: brak ubezpieczenia zdrowotnego, brak możliwości przemieszczania się i brak czasu, obawy przed leczeniem oraz bariery językowe, a także kulturowy pogląd związany ze stygmatyzowaniem zaburzenia psychicznego.