Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax

Menu
Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do mikroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 Czym jest ekonomia i dlaczego jest ona ważna?
    3. 1.2 Mikroekonomia i Makroekonomia
    4. 1.3 Jak ekonomiści wykorzystują teorie i modele do zrozumienia problemów ekonomicznych
    5. 1.4 Jak zorganizować gospodarkę: przegląd systemów gospodarczych
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  3. 2 Wybory w świecie rzadkości zasobów
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Jak ludzie dokonują wyborów w oparciu o ograniczenia budżetowe
    3. 2.2 Krzywa możliwości produkcyjnych i wybory społeczne
    4. 2.3 Konfrontacja z zastrzeżeniami do podejścia ekonomicznego
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  4. 3 Popyt i podaż
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 Podaż, popyt i równowaga na rynku dóbr i usług
    3. 3.2 Pozacenowe determinanty popytu i podaży
    4. 3.3 Czteroetapowy proces zmiany ceny i ilości równowagi na rynku
    5. 3.4 Cena maksymalna i cena minimalna
    6. 3.5 Popyt, podaż i efektywność
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  5. 4 Elastyczność
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Elastyczność cenowa popytu i podaży
    3. 4.2 Skrajne przypadki elastyczności
    4. 4.3 Elastyczność a cena
    5. 4.4 Pozacenowe parametry elastyczności
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  6. 5 Wybory konsumenta
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Wybory konsumpcyjne
    3. 5.2 Jak zmiany dochodów wpływają na wybory konsumentów
    4. 5.3 Ekonomia behawioralna: inne podejście do wyborów konsumenckich
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  7. 6 Teoria podaży, kosztów i struktur rynku
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Koszty całkowite i księgowe, zysk księgowy i zysk ekonomiczny
    3. 6.2 Produkcja w krótkim okresie
    4. 6.3 Koszty w krótkim okresie
    5. 6.4 Produkcja w długim okresie
    6. 6.5 Koszty w długim okresie
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  8. 7 Konkurencja doskonała
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Specyfika konkurencji doskonałej jako struktury rynku
    3. 7.2 Jak przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjne podejmują decyzje o produkcji
    4. 7.3 Decyzje o wejściu i wyjściu w długim okresie
    5. 7.4 Efektywność rynków doskonale konkurencyjnych
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  9. 8 Monopol
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Jak powstaje monopol: bariery wejścia
    3. 8.2 Jak maksymalizujący zyski monopol ustala produkcję i ceny
    4. Kluczowe pojęcia
    5. Podsumowanie
    6. Pytania sprawdzające
    7. Sprawdź wiedzę
    8. Ćwicz myślenie krytyczne
    9. Problemy
  10. 9 Konkurencja monopolistyczna i oligopol
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Konkurencja monopolistyczna
    3. 9.2 Oligopol
    4. Kluczowe pojęcia
    5. Podsumowanie
    6. Pytania sprawdzające
    7. Sprawdź wiedzę
    8. Ćwicz myślenie krytyczne
    9. Problemy
  11. 10 Wprowadzenie do rynku czynników produkcji
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Podaż i popyt na rynku pracy
    3. 10.2 Rynek pracy
    4. 10.3 Płace i zatrudnienie na niedoskonale konkurencyjnym rynku pracy
    5. 10.4 Dyskryminacja na rynku pracy
    6. 10.5 Popyt i podaż na rynku finansowym
    7. 10.6 System rynkowy jako efektywny mechanizm informacyjny
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  12. 11 Zawodność rynku – państwo a biznes
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Negatywne efekty zewnętrzne związane z problemem zanieczyszczenia środowiska
    3. 11.2 Publiczne sposoby rozwiązania problemu negatywnych efektów zewnętrznych
    4. 11.3 Prywatne sposoby rozwiązania problemu negatywnych efektów zewnętrznych
    5. 11.4 Dlaczego sektor prywatny nie inwestuje dostatecznych środków w innowacje
    6. 11.5 Dobra publiczne 
    7. 11.6 Fuzje przedsiębiorstw
    8. 11.7 Regulacje monopolu naturalnego
    9. 11.8 Problem niedoskonałej informacji i asymetrii informacji
    10. Kluczowe pojęcia
    11. Podsumowanie
    12. Pytania sprawdzające
    13. Sprawdź wiedzę
    14. Ćwicz myślenie krytyczne
    15. Problemy
  13. 12 Wpływ zmian klimatu na rozwój przedsiębiorstw
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Zmiany klimatu i ich negatywne konsekwencje
    3. 12.2 Sposoby reakcji na zagrożenia związane z ryzykiem klimatycznym
    4. 12.3 Zrównoważony ład korporacyjny i ESG
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
  14. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  15. B Krzywe obojętności
  16. C Wartość zaktualizowana
  17. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
  18. Bibliografia
  19. Skorowidz nazwisk
  20. Skorowidz rzeczowy
  21. Skorowidz terminów obcojęzycznych

6.1 Koszty całkowite i księgowe, zysk księgowy i zysk ekonomiczny

Przedsiębiorstwa prywatne są nastawione na osiąganie zysków. Zysk to różnica między utargiem (przychodami) a kosztami. Zysk księgowy wynika tylko z kosztów księgowych, zaś zysk ekonomiczny uwzględnia również koszty alternatywne wykorzystywanych zasobów (w tym pracy własnej właścicieli), czyli koszty ekonomiczne.

6.2 Produkcja w krótkim okresie

Produkcja to seria toczących się w przedsiębiorstwie procesów, które prowadzą do przekształcania nakładów i czynników produkcji (np. pracy, kapitału, surowców itp.) w dobra i usługi, jakie będzie można zaoferować nabywcom na rynku. Zmiana nakładu stałych czynników produkcji (przede wszystkim kapitału) w krótkim okresie jest niemożliwa. Przyrost produkcji w krótkim okresie jest zatem konsekwencją rosnącego nakładu zmiennych czynników produkcji, przede wszystkim wzrostu liczby zatrudnionych pracowników. Produkt krańcowy to dodatkowa produkcja, którą przedsiębiorstwo uzyskuje, zatrudniając kolejne jednostki siły roboczej (dodatkowych ludzi). Dla każdej funkcji produkcji w krótkim okresie wzrost zatrudnienia powyżej pewnego poziomu doprowadzi do spadku produktu krańcowego – kolejni zatrudniani pracownicy będą przyczyniać się do coraz mniejszych przyrostów produkcji całkowitej. Z matematycznego punktu widzenia produkcja krańcowa to nachylenie krzywej produkcji całkowitej.

6.3 Koszty w krótkim okresie

Wykorzystanie każdego nakładu i czynnika produkcji (np. kapitału lub pracy) wiąże się z koniecznością poniesienia odpowiedniej płatności (np. odsetek lub dywidend za kapitał, jak również płacy za pracę). Koszt wyprodukowania określonego wolumenu produkcji jest pochodną ilości każdego z wykorzystanych czynników produkcji pomnożonej przez związaną z nim płatność.

W perspektywie krótkookresowej możemy podzielić całkowite koszty przedsiębiorstwa na koszty stałe, które trzeba ponieść, zanim cokolwiek zostanie wyprodukowane, i które nie zmieniają się wraz ze wzrostem lub spadkiem wolumenu produkcji, oraz koszty zmienne, które ponoszone są w związku ze zmianami wielkości produkcji. Koszty stałe to koszty utopione: przedsiębiorstwo poniosło je w przeszłości i obecnie nie może ich uniknąć czy zmienić, a więc nie powinny odgrywać żadnej roli w decyzjach ekonomicznych dotyczących przyszłej produkcji lub cen. Koszty zmienne zwykle odzwierciedlają malejące przychody krańcowe, tak więc krańcowy koszt wytwarzania dodatkowych jednostek produkcji rośnie.

Koszt krańcowy obliczamy, dzieląc zmianę kosztu całkowitego (lub zmianę kosztu zmiennego, co przecież oznacza to samo) przez zmianę wielkości produkcji dla określonego wolumenu. Koszt krańcowy zazwyczaj rośnie. Przedsiębiorstwo może porównać koszt krańcowy z dodatkowym przychodem, jaki uzyskuje ze sprzedaży kolejnej jednostki, aby dowiedzieć się, czy ta krańcowa jednostka produkcji zwiększa zysk.

Przeciętny koszt całkowity obliczamy, dzieląc koszty całkowite przez wielkość produkcji dla każdego jej wolumenu. Krzywa przeciętnego kosztu całkowitego ma zazwyczaj kształt litery U. Jeśli przeciętny koszt całkowity jest niższy niż cena rynkowa, przedsiębiorstwo osiąga zyski.

Przeciętny koszt zmienny obliczamy analogicznie, dzieląc koszty zmienne przez wielkość produkcji dla każdego jej wolumenu. Krzywa przeciętnego kosztu zmiennego ma zazwyczaj kształt litery U. Jeśli przeciętny koszt zmienny jest niższy niż cena rynkowa, to przedsiębiorstwo powinno kontynuować produkcję w krótkim okresie (ponieważ traktujemy koszty stałe jako utopione i niemożliwe do zmiany).

6.4 Produkcja w długim okresie

W długim okresie nakłady wszystkich czynników produkcji są zmienne. Ponieważ malejąca produktywność krańcowa jest spowodowana stałym nakładem kapitału trwałego, w długim okresie zjawisko to nie występuje. Przedsiębiorstwa mogą wybrać optymalny zasób kapitału, aby wytworzyć pożądany wolumen produkcji.

6.5 Koszty w długim okresie

Technologia (albo metoda) produkcji, to termin, jakim określa się konkretną kombinację nakładów czynników produkcji (przede wszystkim pracy i kapitału), pozwalającą na wytworzenie danego wolumenu produkcji.

W długim okresie przedsiębiorstwa mogą w dowolny sposób zmieniać technologię produkcji, więc wszystkie koszty mają charakter zmienny. Przedsiębiorstwa, wybierając technologię (metodę produkcji), dążą do zminimalizowania kosztów całkowitych, będą więc zastępować nakłady drogich czynników produkcji tańszymi.

Pojęcie korzyści skali (rosnących przychodów ze skali produkcji) odnosi się do sytuacji, w której wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji spada długookresowy koszt przeciętny. Stałe przychody ze skali to z kolei sytuacja, w której koszt przeciętny jest niezależny od wolumenu produkcji. Niekorzyści skali oznaczają wzrost kosztu przeciętnego wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji.

Długookresowa krzywa kosztu przeciętnego (LAC) wskazuje przedsiębiorstwom najniższy możliwy koszt wytworzenia jednostki produkcji dla jej każdych rozmiarów i umożliwia tym samym wybór optymalnej technologii. Ujemne nachylenie LAC wskazuje na korzyści skali; jej płaski odcinek – na stałe przychody ze skali produkcji, zaś część nachylona w górę – na niekorzyści skali. Jeśli długookresowa krzywa kosztu przeciętnego ma wyraźnie zaznaczone minimum, to wszystkie przedsiębiorstwa konkurujące w branży powinny mieć te same rozmiary, czyli wytwarzać ten sam, wskazany przez minimum LAC, wolumen produkcji. Jeśli jednak LAC ma odcinek wskazujący na stałe przychody ze skali produkcji (płaskie dno), oznacza to, że koszt przeciętny nie zmienia się dla szerokiego zakresu rozmiarów produkcji; przedsiębiorstwa w gałęzi będą miały różne rozmiary, czyli będą dostarczać na rynek zróżnicowane ilości dóbr i usług. Rozmiary popytu rynkowego w połączeniu z typowym dla danej gałęzi kształtem długookresowej krzywej kosztu przeciętnego określą, ile przedsiębiorstw będzie działało w tej branży.

Jeśli zapotrzebowanie na dany produkt na rynku jest znacznie większe niż wielkość produkcji wyznaczająca minimum LAC, to w gałęzi będzie konkurować wiele przedsiębiorstw. Jeżeli zapotrzebowanie jest mniejsze niż wielkość produkcji wskazana przez minimum LAC, wówczas branża najprawdopodobniej zostanie zmonopolizowana.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/mikroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/mikroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 12 wrz 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.