6.4 Produkcja w długim okresie

W długim okresie wszystkie czynniki produkcji (łącznie z kapitałem) są zmienne, a więc nasza funkcja produkcji ma postać: $\mathrm{ Q} = f\left[L\text{,}K\right]$ Rozważmy sytuację przedsiębiorstwa, które zajmuje się przygotowywaniem korespondencji handlowej w różnych językach na zlecenie. Firma zatrudnia maszynistki, które będziemy traktować jako czynnik produkcji – praca. Wykorzystują one komputery, które są kapitałem przedsiębiorstwa. Na początku firma ma niewiele zleceń, tak że tylko jedna maszynistka i jeden komputer są zajęci przez cały dzień. Powiedzmy, że w ciągu jednego dnia firma jest w stanie przygotować pięć dokumentów. Załóżmy teraz, że następnego dnia przedsiębiorstwo otrzyma od dobrego klienta pilne zlecenie na przygotowanie 10 dokumentów. W świecie idealnym firma po prostu zatrudni dwie maszynistki i kupi dwa komputery, by wykonać zadanie w ciągu jednego dnia. To pozwoli wyprodukować dwa razy więcej dokumentów niż normalnie. Tyle że w krótkim okresie przedsiębiorstwo ma określony kapitał trwały, czyli tylko jeden komputer. Poniższa tabela przedstawia tę sytuację:

W krótkim okresie jedynym zmiennym czynnikiem jest praca, więc jedynym sposobem zwiększenia produkcji jest zatrudnienie dodatkowych pracowników. Co może robić druga maszynistka? Co może wnieść do tego specyficznego procesu produkcyjnego? Być może będzie odbierała telefony, co często przeszkadza w maszynopisaniu. A co z trzecim pracownikiem? Może mógłby przynieść kawę dwóm pierwszym. Jeśli liczba maszynistek wzrasta, mogą się one częściej zmieniać przy komputerze, dzięki czemu będą pracować szybciej, bo ich wzrok nie będzie się męczył. W tabeli została wskazana produkcja całkowita analizowanej firmy, ale stosunkowo łatwo możesz obliczyć również produkcję krańcową dla tego przedsiębiorstwa. Zastanów się zatem, w którym momencie (np. po zatrudnieniu której maszynistki) zaczyna się zmniejszać produktywność krańcowa i, co ważniejsze, dlaczego.

W tym przykładzie produktywność krańcowa zaczyna spadać wraz z zatrudnieniem drugiego pracownika. Oczywiście dlatego, że przedsiębiorstwo dysponuje stałym nakładem kapitału. Proces produkcyjny polegający na przygotowywaniu korespondencji handlowej na zlecenie działa najlepiej, kiedy każda maszynistka dysponuje swoim komputerem. Zwiększanie liczby pracowników bez powiększania liczby komputerów gwałtownie zmniejszy produktywność krańcową.

Rozważmy teraz sytuację przedsiębiorstwa w długim okresie. Załóżmy, że zapotrzebowanie na usługi przedsiębiorstwa wzrasta w sposób trwały do 15 dokumentów dziennie. Co można zrobić, aby przedsiębiorstwo działało bardziej wydajnie? Jeśli popyt się potroi, to przedsiębiorstwo może nabyć dwa dodatkowe komputery, co dałoby nam nową funkcję produkcji w krótkim okresie. Została ona przedstawiona w czwartym i piątym wierszu Tabeli 6.12.

Mając do dyspozycji większy zasób kapitału, przedsiębiorstwo może zatrudnić trzech pracowników i każdy z nich będzie generował taki sam produkt krańcowy (5 dokumentów dziennie). Mówiąc bardziej ogólnie – ponieważ wszystkie czynniki produkcji mają zmienny charakter, to długookresowa funkcja produkcji pokazuje efektywny sposób wytwarzania jej dowolnego wolumenu.