Podsumowanie

Popyt globalny jest sumą czterech składników: konsumpcji, inwestycji, wydatków państwa na dobra i usługi oraz eksportu netto. Konsumpcja zależy od wielu czynników, w tym dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych, podatków i transferów, oczekiwań dotyczących przyszłości oraz wartości majątku. Kluczową determinantą inwestycji jest opłacalność danego przedsięwzięcia, uzależniona od przewidywanej dynamiki wzrostu gospodarczego, tempa wdrażania nowych technologii, cen czynników wytwórczych i polityki podatkowej państwa. Inwestycje zmieniają się również wraz z wahaniami stóp procentowych. Czynniki polityczne wpływają z kolei na poziom wydatków państwa i wysokość obciążeń podatkowych. Eksport i import zależą od relacji względnych stóp wzrostu gospodarczego i względnych cen między krajami prowadzącymi wymianę handlową.

Ekonomia keynesowska opiera się na dwóch głównych założeniach. Po pierwsze, krótkookresowe wahania produkcji są przede wszystkim konsekwencją zmian popytu globalnego, co oznacza, że główną przyczyną recesji jest właśnie spadek popytu. Po drugie, płace i ceny są lepkie (sztywne), co prowadzi do wzrostu bezrobocia w okresach spowolnienia gospodarczego. Ten wzrost bezrobocia jest przykładem makroekonomicznego efektu zewnętrznego. O ile nadwyżka podaży powoduje zwykle spadek cen na poziomie mikroekonomicznym, o tyle w skali makro efekt taki nie musi wystąpić. Zgodnie z założeniami modelu keynesowskiego rezultatem spadku popytu globalnego na poziomie makroekonomicznym jest zmniejszenie produkcji, a nie obniżenie poziomu cen. Jednym z powodów, dla których ceny mogą być lepkie, są koszty zmienianych jadłospisów. Obejmują one koszty wewnętrzne ponoszone przez przedsiębiorstwo w związku ze zmianą etykiet, nową dokumentacją księgową, a także koniecznością poinformowania (prawdopodobnie niezadowolonych) konsumentów o nowych cenach. Keynesiści są również przekonani, że w gospodarce działa mechanizm mnożnika wydatków, czyli koncepcja, zgodnie z którą zmiana wydatków autonomicznych powoduje ponadproporcjonalną zmianę wartości PKB.

Krzywa Phillipsa ilustruje relację wymienną pomiędzy bezrobociem a inflacją. Założenia modelu keynesowskiego determinują ujemne nachylenie krzywej Phillipsa, tak aby wyższe bezrobocie oznaczało niższą inflację i odwrotnie. Jednak taki kształt krzywej Phillipsa, chociaż w krótkim okresie prawdziwy, w perspektywie długookresowej, kiedy krzywa Phillipsa przesuwa się w prawo i/lub w lewo, najczęściej nie występuje.

Zgodnie z modelem keynesowskim remedium na recesję jest ekspansywna polityka fiskalna, czyli obniżka podatków pobudzająca konsumpcję i inwestycje oraz/lub wzrost wydatków państwa. Taka polityka przesuwa krzywą popytu globalnego w prawo. Analogicznie jeśli gospodarka znajduje się powyżej poziomu potencjalnego PKB, czyli gdy bezrobocie jest niskie, a zagrożenie stanowi inflacja, również można zastosować rozwiązania wynikające z założeń modelu keynesowskiego. W takiej sytuacji państwo powinno prowadzić restrykcyjną politykę fiskalną polegającą na zwiększeniu podatków lub obniżeniu wydatków w celu przesunięcia krzywej AD w lewo.

Keynesowskie sposoby stabilizowania gospodarki wokół poziomu potencjalnego PKB zakładają aktywną interwencję państwa. Polega ona na zwiększaniu popytu globalnego (bezpośrednio, przez wyższe wydatki na zakup dóbr i usług, lub pośrednio, drogą stymulacji konsumpcji i inwestycji niższymi podatkami i wyższymi transferami), gdy maleją wydatki prywatne, i zmniejszaniu popytu globalnego, gdy wydatki prywatne rosną. Nie oznacza to, że rząd powinien regulować poziom cen i wielkość produkcji na poszczególnych rynkach.