11.1 Jak działają rynki walutowe
Na rynku walutowym ludzie i przedsiębiorstwa wymieniają jedną walutę na inną. Popyt na złote pochodzi od polskich eksporterów, którzy przychody uzyskane w obcej walucie chcą wymienić z powrotem na złote. Zagranicznych turystów, którzy potrzebują złotych, aby móc przyjechać do Polski, a dysponują walutą obcą. I wreszcie zagranicznych inwestorów pragnących dokonać w Polsce inwestycji finansowych. Podaż złotych na rynku walutowym pochodzi od: (1) zagranicznych przedsiębiorstw, które eksportują swoje towary do Polski i chcą przewalutować przychody na swoją walutę krajową; (2) polskich turystów wyjeżdżających za granicę i (3) inwestorów z Polski, którzy pragną ulokować kapitał za granicą. Sytuację, w której za jednostkę waluty kraju A można kupić więcej waluty kraju B, nazywamy aprecjacją lub umocnieniem waluty kraju A w stosunku do waluty kraju B. Z kolei jeśli za jednostkę waluty kraju A można kupić mniej waluty kraju B, to ta pierwsza osłabiła się lub uległa deprecjacji w stosunku do drugiej. Jeśli waluta kraju A umocniła się lub uległa aprecjacji w stosunku do waluty kraju B, to waluta kraju B musiała osłabić się lub ulec deprecjacji w stosunku do waluty kraju A. Silniejsza waluta kraju A szkodzi jego eksporterom, ale jest korzystna dla przedsiębiorstw z kraju B sprzedających swoje towary do kraju A. Z kolei słabsza waluta kraju A jest korzystna dla jego eksporterów, zaś szkodzi przedsiębiorstwom z kraju B eksportującym produkty do kraju A.
11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
W skrajnie krótkim okresie, od kilku minut do kilku tygodni, spekulanci próbujący kupować waluty, które ich zdaniem będą się umacniać, i sprzedawać te, o których sądzą, że będą się osłabiać, wpływają na kursy walutowe. Takie spekulacje mogą zaowocować samospełniającą się przepowiednią, gdyż powszechny pogląd podmiotów rynkowych na aprecjację lub deprecjację kursu konkretnej waluty rzeczywiście do takiego zjawiska doprowadzi. W stosunkowo krótkim okresie różnice w stopach procentowych określających rentowność inwestycji pomiędzy krajami również wpływają na kursy walutowe. Kraje o względnie wysokich realnych stopach zwrotu (np. wysokich stopach procentowych) będą doświadczały aprecjacji swoich walut, ponieważ przyciągają kapitał z zagranicy. Natomiast państwa ze względnie niskimi stopami zwrotu odczują deprecjację swoich walut, ponieważ kapitał będzie z nich odpływał do innych państw.
W średnim okresie, od kilku miesięcy do kilku lat, na kursy walutowe wpływają też stopy inflacji. Kraje o stosunkowo wysokiej inflacji będą doświadczały mniejszego popytu na swoją walutę niż te o niższej inflacji, a tym samym ich waluta będzie się osłabiać (podlegać deprecjacji). W długim okresie obejmującym wiele lat kursy walutowe zbliżają się do poziomu zgodnego z parytetem siły nabywczej (PSN), czyli kursu wymiany powodującego, że ceny towarów będących przedmiotem handlu międzynarodowego wyrażone w różnych walutach, po przeliczeniu wg kursu zgodnego z PSN, są zbliżone we wszystkich krajach.
11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
Bank centralny musi zwracać uwagę na kursy walutowe z kilku powodów. Kursy walutowe wpływają na import i eksport, a tym samym na popyt globalny w gospodarce. Wahania kursów walutowych mogą sprawiać trudności wielu przedsiębiorstwom, w szczególności bankom. Zmianom kursu walutowego może towarzyszyć niezrównoważony przepływ międzynarodowego kapitału finansowego.
11.4 Polityki kursowe
Wyróżniamy następujące podstawowe systemy kursu walutowego: (a) kurs płynny, (b) kurs płynny kierowany, (c) kurs stały (sztywny) oraz (d) wspólną walutę. Wszystkie systemy kursowe mają swoje zalety i wady. W systemie płynnego kursu walutowego kurs danej waluty jest określany wyłącznie przez rynek walutowy na podstawie wzajemnego oddziaływania popytu i podaży. W systemie płynnego kursu walutowego polityka pieniężna może być skoncentrowana na zmniejszaniu inflacji i bezrobocia, a kurs waluty może się dostosowywać do inflacji i stóp procentowych; pojawia się jednak ryzyko, że wahania kursowe mogą być czasami bardzo gwałtowne. W systemie kursu płynnego kierowanego kurs walutowy jest zwykle ustalany rynkowo, ale czasami bank centralny interweniuje, aby wpłynąć na jego wysokość. Jednak kurs płynny kierowany może powodować dodatkowe wahania kursowe, ponieważ rynki walutowe próbują przewidywać skalę i kierunki interwencji banku centralnego. W systemie stałego (sztywnego) kursu walutowego o poziomie kursu walutowego decyduje państwo. W systemie stałego kursu walutowego wahania kursowe nie występują (chyba że bank centralny dokona zmiany poziomu kursu), ale kraj musi skoncentrować swoją politykę pieniężną na obronie kursu walutowego, a nie inflacji czy recesji. Kiedy kraj posiada walutę wspólną z innym krajem, rezygnuje z autonomicznej polityki pieniężnej. Bank centralny może interweniować na rynkach walutowych na dwa sposoby. Może podnosić lub obniżać stopy procentowe, aby wzmacniać lub osłabiać walutę. Może również bezpośrednio kupować lub sprzedawać walutę na rynku walutowym. Polityka pieniężna może mieć różne cele, na przykład: (a) niską inflację; (b) niską inflację lub niskie bezrobocie w zależności od tego, który cel jest bardziej pożądany; (c) utrzymywanie stabilnej i przewidywalnej wielkości podaży pieniądza.