Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Makroekonomia - Podstawy

11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych

Makroekonomia - Podstawy11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do makroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 PKB, czyli jak mierzyć kondycję gospodarki?
    3. 1.2 Przeliczanie wartości nominalnych na realne
    4. 1.3 Śledzenie zmian realnego PKB w czasie
    5. 1.4 Porównywanie PKB w różnych krajach
    6. 1.5 Czy za pomocą PKB można zmierzyć dobrobyt?
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  3. 2 Wzrost gospodarczy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Współczesny wzrost gospodarczy
    3. 2.2 Wydajność pracy a wzrost gospodarczy
    4. 2.3 Czynniki wzrostu gospodarczego
    5. 2.4 Konwergencja dochodowa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  4. 3 Bezrobocie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 
    3. 3.2 Zmiany poziomu bezrobocia
    4. 3.3 Przyczyny bezrobocia w krótkim okresie
    5. 3.4 Przyczyny bezrobocia w długim okresie
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  5. 4 Inflacja
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Pomiar inflacji
    3. 4.2 Jak mierzyć zmianę kosztów utrzymania?
    4. 4.3 Zmiany inflacji na świecie
    5. 4.4 Zamieszanie wokół inflacji
    6. 4.5 Indeksacja i jej ograniczenia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  6. 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Obliczanie bilansu handlowego
    3. 5.2 Bilans handlowy w kontekście historycznym
    4. 5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału
    5. 5.4 Tożsamość krajowych oszczędności i inwestycji
    6. 5.5 Czy deficyt handlowy ma jakieś zalety?
    7. 5.6 Różnica między saldem bilansu handlowego a poziomem wymiany handlowej
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  7. 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Popyt i podaż z perspektywy makroekonomicznej
    3. 6.2 Model popytu globalnego i podaży globalnej (AD-AS)
    4. 6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 
    5. 6.4 Przesunięcie krzywej popytu globalnego
    6. 6.5 Jak model AD-AS wyjaśnia tempo wzrostu gospodarczego, stopę bezrobocia i zmiany inflacji
    7. 6.6 Prawa Keynesa i Saya w modelu AD-AS
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  8. 7 Model keynesowski
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Popyt globalny w modelu keynesowskim
    3. 7.2 Najważniejsze elementy modelu keynesowskiego
    4. 7.3 Krzywa Phillipsa
    5. 7.4 Funkcjonowanie rynku z perspektywy keynesowskiej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  9. 8 Model neoklasyczny
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Podstawy podejścia neoklasycznego
    3. 8.2 Wpływ podejścia neoklasycznego na politykę fiskalną i pieniężną
    4. 8.3 Poszukiwanie równowagi między modelem keynesowskim a neoklasycznym
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  10. 9 Pieniądz i system bankowy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Definicja pieniądza i jego funkcji
    3. 9.2 Agregaty pieniężne M1, M2 i M3
    4. 9.3 Funkcje banków
    5. 9.4 Jak banki kreują pieniądz
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  11. 10 Bank centralny i polityka monetarna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Zadania banku centralnego
    3. 10.2 Jak bank centralny wprowadza politykę pieniężną
    4. 10.3 Wpływ polityki pieniężnej na sytuację w gospodarce
    5. 10.4 Pułapki polityki pieniężnej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  12. 11 Bilans płatniczy i kursy walutowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Jak działają rynki walutowe
    3. 11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
    4. 11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
    5. 11.4 Polityki kursowe
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  13. 12 Polityka fiskalna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Wydatki państwa
    3. 12.2 Deficyt i dług publiczny
    4. 12.3 Dyskrecjonalna polityka fiskalna wykorzystywana do walki z recesją, bezrobociem i inflacją
    5. 12.4 Automatyczne stabilizatory koniunktury
    6. 12.5 Realne wyzwania wykorzystywania dyskrecjonalnej polityki fiskalnej
    7. 12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  14. 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 13.1 Wpływ długu publicznego na bilans handlowy i inwestycje
    3. 13.2 Polityka fiskalna a bilans handlowy
    4. 13.3 Jak dług publiczny wpływa na oszczędności prywatne
    5. 13.4 Polityka fiskalna, inwestycje i wzrost gospodarczy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  15. 14 Ekonomia rozwoju - zróżnicowanie polityki ekonomicznej na świecie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 14.1 Zróżnicowanie gospodarek na świecie
    3. 14.2 Wzrost poziomu życia
    4. 14.3 Przyczyny bezrobocia na świecie
    5. 14.4 Przyczyny inflacji w różnych krajach i regionach
    6. 14.5 Obawy dotyczące pogorszenia konkurencyjności międzynarodowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  16. 15 Teoria handlu międzynarodowego
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 15.1 Przewaga absolutna i komparatywna
    3. 15.2 Co się stanie, gdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji wszystkich dóbr?
    4. 15.3 Handel wewnątrzgałęziowy między podobnymi gospodarkami
    5. 15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  17. 16 Globalizacja i protekcjonizm
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 16.1 Protekcjonizm: pośrednia subwencja od konsumentów dla producentów
    3. 16.2 Handel międzynarodowy i jego wpływ na miejsca pracy, płace i warunki pracy
    4. 16.3 Argumenty na rzecz ograniczenia importu
    5. 16.4 Jak rządy wdrażają politykę handlową: globalnie, regionalnie i na szczeblu krajowym
    6. 16.5 Kompromisy w polityce handlowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  18. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  19. B Model dochodowo-wydatkowy
  20. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
    13. Rozdział 13
    14. Rozdział 14
    15. Rozdział 15
    16. Rozdział 16
  21. Bibliografia
  22. Skorowidz nazwisk
  23. Skorowidz rzeczowy
  24. Skorowidz terminów obcojęzycznych

Cel dydaktyczny

Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:

  • Wyjaśnić, w jaki sposób zmiana kursu walutowego oddziałuje na globalny popyt i globalną podaż
  • Wskazać, w jaki sposób zmiana kursu walutowego może wpływać na sektor bankowy oraz wartość udzielanych kredytów

Dla banku centralnego kurs walutowy jest istotny z wielu powodów. Po pierwsze, zmiany kursu walutowego wpływają na wielkość popytu globalnego w gospodarce. Po drugie, częste i silne wahania kursu mogą zakłócać handel międzynarodowy i powodować niestabilność systemu bankowego. Jeśli kurs lokalnej waluty będzie się silnie wahał w krótkim okresie, może to doprowadzić do powstania wysokiego deficytu w bilansie obrotów bieżących i generować napływ międzynarodowego kapitału finansowego, który jest niezbędny, aby pokryć ujemne saldo na rachunku obrotów bieżących. W efekcie jeśli międzynarodowi inwestorzy zdecydują się nagle wycofać kapitał i przenieść go do innego kraju, gospodarka może wpaść w głęboką recesję. Omówmy teraz oba te scenariusze.

Kursy walutowe, popyt globalny i podaż globalna

Handel zagraniczny wiąże się zazwyczaj z ponoszeniem kosztów produkcji w jednej walucie przy jednoczesnym uzyskiwaniu przychodów ze sprzedaży w innej. W rezultacie zmiany kursów walutowych mogą mieć ogromny wpływ na eksport i import, a tym samym na popyt globalny w całej gospodarce.

Na przykład w 1999 r., kiedy wprowadzono euro, jego wartość mierzona w dolarach amerykańskich wynosiła 1,06 dol. za jednostkę wspólnej waluty. Do końca 2013 r. kurs walutowy euro wzrósł do 1,37 USD/EUR (co oznacza jednoczesne osłabienie się dolara amerykańskiego). Pod koniec lutego 2017 r. kurs walutowy ponownie spadł do 1,06 USD/EUR. Zastanówmy się, jak te zmiany mogły wpłynąć na francuskie przedsiębiorstwo, które każdego roku ponosi koszty w wysokości 10 mln euro i sprzedaje swoje produkty w Stanach Zjednoczonych za 11 mln dol. W 1999 r., kiedy przedsiębiorstwo zamieniało 11 mln dol. na euro po kursie 1,06 USD/EUR (czyli 11 mln USD × [1 EUR/1,06 USD]), otrzymywało 10,4 mln euro i notowało zyski. W 2013 r., gdy to samo przedsiębiorstwo zamieniało 11 mln dol. na euro po kursie 1,37 USD/EUR (czyli 11 mln USD × [1 EUR/1,37 USD]), otrzymywało ok. 8 mln euro, czyli ponosiło stratę. Na początku 2017 r., przy kursie walutowym na poziomie 1,06 USD/EUR, przedsiębiorstwo znów osiągało zysk, taki sam jak w 1999 r. Przykład ten pokazuje, że mocniejsze euro zniechęca francuską firmę do eksportu, ponieważ koszty produkcji w walucie krajowej rosną w stosunku do przychodów ze sprzedaży uzyskiwanych w innym kraju. Natomiast z punktu widzenia gospodarki USA słabszy dolar sprzyja amerykańskiemu eksportowi.

Ponieważ wzrost eksportu skutkuje większym napływem dolarów do amerykańskiej gospodarki, a wzrost importu oznacza większy odpływ dolarów, łatwo jest stwierdzić, że dla gospodarki USA eksport jest „korzystny”, a import „niekorzystny”. Podejście takie pomija jednak rolę kursów walutowych. Jeśli amerykański konsument kupuje japoński samochód za 20 tys. dol. zamiast amerykańskiego za 30 tys. dol., kuszące może być twierdzenie, że nie jest to dobre dla amerykańskiej gospodarki. Jednak japońska firma będzie musiała zarobione dolary wymienić na jeny, aby pokryć koszty produkcji poniesione w Japonii. Ktokolwiek kupi te dolary, będzie musiał użyć ich do zakupu amerykańskich dóbr i usług, więc pieniądze wrócą z powrotem do amerykańskiej gospodarki. Jednocześnie konsumenci oszczędzą pieniądze, kupując tańsze towary importowane, a wygospodarowane dzięki kupnie tańszych aut środki mogą przeznaczyć na inne cele (np. wyprodukowaną w USA żywność lub zakup nieruchomości).

Wahania kursów walutowych

Kursy walutowe mogą ulegać dużym wahaniom w krótkim okresie. Przykładem jest rupia indyjska, której wartość zmieniła się z 39 rupii za dolara w lutym 2008 r. do 51 rupii za dolara w marcu 2009 r., co oznacza spadek rynkowej wartości tej waluty o ponad jedną czwartą. Analizowane przez nas wcześniej przykłady wskazywały na to, że nawet rozwinięte gospodarczo i sąsiadujące ze sobą kraje, takie jak Stany Zjednoczone i Kanada, mogą odnotowywać znaczne zmiany kursów walutowych na przestrzeni kilku lat, czyli relatywnie krótkiego okresu. W przypadku przedsiębiorstw produkujących przede wszystkim towary na eksport lub firm importujących czynniki wytwórcze, a nawet przedsiębiorstw, które same nie są zaangażowane w handel zagraniczny, ale muszą konkurować z firmami prowadzącymi działalność tego typu, gwałtowne wahania kursów walutowych mogą prowadzić do ogromnych zmian wyników finansowych. Bank centralny może spróbować ograniczać silne wahania kursowe i w ten sposób ułatwiać przedsiębiorstwom ich codzienną działalność, w ramach której nacisk kładziony byłby na zwiększanie produktywności i innowacje, a nie na ciągłe myślenie o sposobie reakcji na wahania kursów walut.

Jedna z najbardziej dotkliwych ekonomicznie konsekwencji wahań kursów walutowych może pojawić się w wyniku działań sektora bankowego. Instytucje finansowe denominują większość międzynarodowych pożyczek w kilku ważnych walutach, takich jak dolary amerykańskie, euro czy też jeny japońskie. W krajach, które nie używają tych walut, banki często pożyczają na rynkach międzynarodowych środki w walutach innych państw, np. w dolarach amerykańskich, a następnie oferują lokalnym przedsiębiorstwom i gospodarstwom domowym kredyty w walucie krajowej. Lewa część Ilustracji 11.9 pokazuje, jak funkcjonuje ten mechanizm. Bank w Tajlandii pożycza milion dolarów amerykańskich. Następnie przelicza dolary na walutę krajową (w przypadku Tajlandii jest to bat) po kursie 40 batów za dolara, po czym udziela tajskiemu przedsiębiorstwu kredytu w batach. Przedsiębiorstwo spłaca kredyt w batach, a bank przelicza je z powrotem na dolary amerykańskie, aby spłacić pierwotną dolarową pożyczkę.

Wykres przedstawia dwa scenariusze związane z zachowaniem podmiotów funkcjonujących w ramach sektora bankowego, które zaciągają na rynkach międzynarodowych kredyty w walutach obcych, zaś pozyskane środki przeliczają na walutę krajową, którą w formie kredytów i pożyczek udostępniają lokalnym podmiotom.
Ilustracja 11.9 Pożyczki międzynarodowe Scenariusz, w ramach którego pozyskuje się środki w walucie obcej i udziela kredytu w walucie lokalnej, widoczny po lewej stronie wykresu, kończy się dla banku sukcesem. Analogiczny scenariusz po prawej stronie – porażką.

Proces zaciągania pożyczek w walucie obcej i udzielania kredytów w walucie krajowej może przebiegać bez zaburzeń, o ile kurs walutowy się nie zmienia. Jeśli jednak dolar się umocni, a bat osłabi, pojawi się problem. Prawa strona scenariusza wydarzeń na Ilustracji 11.9 pokazuje, co się dzieje, gdy bat nieoczekiwanie się osłabi. Tajskie przedsiębiorstwo nadal spłaca kredyt w całości (wraz z odsetkami). Jednak ze względu na zmianę kursu walutowego tajski bank nie może spłacić całej pożyczki (wraz z odsetkami) w dolarach amerykańskich. (Oczywiście gdyby kurs walutowy zmienił się w przeciwnym kierunku, wzmacniając tajską walutę, bank mógłby osiągnąć nieoczekiwanie duży zysk).

W latach 1997–1998 kraje Azji Południowo-Wschodniej, m.in. Tajlandia, Korea Płd., Malezja i Indonezja, zanotowały gwałtowną deprecjację swoich walut, w niektórych przypadkach o 50% lub więcej. Państwa te doświadczały wcześniej znacznego napływu zagranicznego kapitału inwestycyjnego (ang. foreign investment capital), a w połowie lat 90. XX w. wartość kredytów bankowych zwiększała się od 20% do 30% rocznie. Kiedy kursy walutowe w tych krajach uległy deprecjacji, banki nie były w stanie spłacić zaciągniętych wcześniej pożyczek i doszło do bankructwa sektora bankowego. Podobny łańcuch wydarzeń wystąpił w 2002 r. w Argentynie. Kiedy argentyńskie peso straciło na wartości, tamtejsze banki nie były w stanie spłacić kapitału, który wcześniej pożyczyły w dolarach amerykańskich.

Banki odgrywają kluczową rolę w każdej gospodarce, ułatwiając transakcje i udzielając pożyczek przedsiębiorstwom i konsumentom. Kiedy większość największych banków danego kraju jednocześnie zbankrutuje (ang. go bankrupt), pojawia się tam gwałtowny spadek popytu i głęboka recesja. Ponieważ głównym obowiązkiem banku centralnego jest kontrolowanie podaży pieniądza i zapewnienie stabilności systemu finansowego, musi on uważać, aby duża i nieoczekiwana deprecjacja kursu walutowego nie doprowadziła większości banków do bankructwa. Aby uzyskać więcej informacji na ten temat, wróć do Rozdziału 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe.

Kursy walutowe a polityka państwa

Każde państwo w perspektywie długookresowej preferuje stabilny kurs walutowy, aby zwiększyć skalę handlu międzynarodowego (ang. international trade) oraz zmniejszyć stopień ryzyka i niepewności w gospodarce. Jednak w krótkim okresie korzystne może okazać się osłabienie kursu walutowego (deprecjacja), aby stymulować popyt globalny i ograniczyć recesję, lub jego umocnienie (aprecjacja), aby zmniejszyć stopę inflacji. Trzeba również pamiętać, że gwałtowne umocnienie się kursu walutowego może znacząco ograniczyć eksport, zaś gwałtowne osłabienie się waluty doprowadzić sektor bankowy na skraj bankructwa. Krótko mówiąc, każdy wybór związany z kursami walutowymi (płynny lub stały kurs walutowy; umocnienie się lub osłabienie waluty) wiąże się z różnymi korzyściami i kosztami dla gospodarki.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 19 paź 2023 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.