Podsumowanie

Rozkład popytu to przedstawione w formie tabelarycznej wielkości zapotrzebowania przy różnych poziomach ceny rynkowej. Krzywa popytu to graficzna ilustracja zależności między zapotrzebowaniem a ceną rynkową. Zgodnie z prawem popytu wyższa cena zazwyczaj oznacza niższe zapotrzebowanie.

Rozkład podaży to z kolei przedstawione w formie tabeli ilości oferowane przez producentów przy różnych poziomach ceny rynkowej. Krzywa podaży ilustruje w formie graficznej zależność między ilością oferowaną a ceną. Prawo podaży mówi, że wyższa cena rynkowa zazwyczaj oznacza większe ilości oferowane na sprzedaż.

Cena równowagi i ilość równowagi są wyznaczone przez punkt przecięcia się krzywych popytu i podaży, co oznacza, że zapotrzebowanie jest w nim równe ilości oferowanej. Jeśli cena rynkowa jest niższa od ceny równowagi, zapotrzebowanie przekracza ilość oferowaną. W konsekwencji pojawi się nadwyżka popytu. Jeśli zaś cena rynkowa przekracza cenę równowagi, wówczas ilość oferowana jest większa od zapotrzebowania, co prowadzi do pojawienia się nadwyżki podaży. W obu przypadkach mechanizmy wbudowane w popyt i podaż będą wpływać na cenę rynkową w taki sposób, aby wróciła ona do stanu równowagi.

Ekonomiści często stosują założenie ceteris paribus, czyli „przy innych czynnikach niezmienionych”. Podczas badania ekonomicznego wpływu jednego zdarzenia na interesujący ich parametr traktują wszystkie inne czynniki, które również mogą determinować ten parametr, jako stałe (niezmienne). Czynniki, które mogą przesunąć krzywą popytu na dobra i usługi, powodując wzrost lub spadek zapotrzebowania przy każdym poziomie ceny rynkowej, obejmują zmiany: gustów i preferencji, liczby potencjalnych klientów, dochodów, cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych oraz oczekiwań dotyczących przyszłych warunków i cen determinujących popyt. Czynniki, które mogą przesunąć krzywą podaży dóbr i usług, powodując wzrost lub spadek ilości oferowanej przy każdym poziomie ceny rynkowej, obejmują zmiany: cen nakładów (czynników produkcji), warunków naturalnych, technologii oraz regulacji prawnych, jak również wysokości podatków i dotacji rządowych.

Korzystając z modelu rynku z krzywymi podaży i popytu do oceny wpływu jakiegoś zdarzenia na cenę i ilość równowagi, wykonaj cztery kroki: (1) naszkicuj wykres podaży i popytu, aby wiedzieć, jak wyglądał rynek przed analizowanym zdarzeniem; (2) zastanów się, czy wpływa ono na podaż, czy na popyt; (3) określ, czy wpływ ten jest ujemny, czy dodatni, i narysuj odpowiednią krzywą w nowym położeniu; (4) porównaj nową cenę i ilość równowagi z pierwotnymi wielkościami.

Cena maksymalna zapobiega wzrostowi ceny powyżej pewnego poziomu określonego przez regulatora. Gdy cena maksymalna zostanie ustalona poniżej ceny równowagi, zapotrzebowanie przekroczy ilość oferowaną, co spowoduje powstanie nadwyżki popytu. Ceny minimalne z kolei zapobiegają spadkowi ceny poniżej określonego przez regulatora poziomu. Gdy cena minimalna zostanie ustalona powyżej ceny równowagi, ilość oferowana przekroczy zapotrzebowanie i powstanie nadwyżka podaży. Ceny minimalne i maksymalne często prowadzą do niezamierzonych przez wprowadzający je podmiot konsekwencji.

Nadwyżka konsumenta to różnica między ceną, którą konsumenci są gotowi zapłacić w oparciu o swoje preferencje, a ceną równoważącą rynek. Nadwyżka producenta z kolei to różnica między ceną, przy której producenci są skłonni zaoferować swój produkt na rynku, biorąc pod uwagę koszty produkcji, a ceną równowagi rynkowej. Nadwyżka społeczna (całkowita, ekonomiczna) to suma nadwyżek konsumenta i producenta. Wartość całkowitej nadwyżki jest maksymalna, jeśli na rynku panuje równowaga. Przy każdym innym poziomie ceny i ilości nadwyżka ekonomiczna będzie mniejsza. Strata społeczna to zmniejszenie całkowitej nadwyżki, które jest konsekwencją zmniejszenia lub zwiększenia ilości będącej przedmiotem transakcji rynkowych w stosunku do poziomu równoważącego rynek.