Monika Michalak
Treść rozdziału
Układ nerwowy koordynuje i zarządza niemal wszystkimi funkcjami ludzkiego ciała. Robi to poprzez regulację funkcji poszczególnych komórek i tkanek w odpowiedzi na bodźce wewnętrzne i środowiskowe. Odpowiada za inteligencję, pamięć, mowę, reakcje behawioralne na stres, regulację tętna, tempo oddychania oraz ruch. Około 60% mózgu składa się z tłuszczu, a pozostałe 40% to woda, węglowodany, białka i różne sole. Do prawidłowego funkcjonowania mózgu niezbędne jest około 20% całkowitej dostawy tlenu do organizmu oraz około 15% krwi z pojemności minutowej serca. Ponieważ mózg nie może magazynować glukozy, musi polegać na stałym dopływie składników odżywczych z przepływu krwi tętniczej, w tempie 50–55 ml/g tkanki nerwowej/min (Norris, 2019).
Neurony (komórki nerwowe) są funkcjonalnymi komórkami układu nerwowego i przekazują wszystkie informacje sensoryczne oraz motoryczne za pomocą złożonego systemu produkowanych przez organizm substancji chemicznych zwanych neuroprzekaźnikami. Można je podzielić na trzy grupy:
- aminokwasy działające w synapsach ośrodkowego układu nerwowego (kwas gamma-aminomasłowy, czyli GABA, glicyna oraz kwas glutaminowy),
- peptydy odpowiedzialne za percepcję bólu i różne odczucia (endorfiny i enkefaliny),
- monoaminy przekazujące sygnały w autonomicznym układzie nerwowym (epinefryna i norepinefryna).
Ze względu na unikalną strukturę i funkcje mózgu uwzględnienie składników odżywczych, które wpływają na prawidłowe działanie tego organu, jest istotnym elementem oceny pielęgniarskiej. Istnieje wiele specyficznych wymagań żywieniowych, które należy brać pod uwagę na różnych etapach życia pacjenta i z różnymi jednostkami chorobowymi, aby wspierać jego zdrowie neurologiczne.