Podsumowanie

Pamięć to system lub proces magazynowania tego, czego się nauczyliśmy, aby mogło zostać wykorzystane w przyszłości. Ma ona trzy podstawowe funkcje: kodowanie, przechowywanie i wydobywanie informacji. Kodowanie to wprowadzenie informacji do układu pamięci w wyniku automatycznego lub kontrolowanego jej przetwarzania. Przechowywanie informacji to jej magazynowanie. Wydobywanie informacji z magazynu pamięci do świadomości może polegać na odtwarzaniu, rozpoznawaniu lub ponownym uczeniu się. Koncepcja, że informacja jest przetwarzana w trzech systemach pamięciowych, to model pamięci Atkinsona i Shiffrina. Najpierw bodźce z otoczenia docierają do rejestru sensorycznego, gdzie przebywają przez maksymalnie kilka sekund. Te z nich, które dostrzegamy i zwracamy na nie uwagę, przechodzą do pamięci krótkotrwałej. Zgodnie z tym modelem, jeśli będziemy daną informację powtarzać, to przejdzie ona do pamięci długotrwałej i będzie tam przechowywana bezterminowo. Inne modele pamięci, jak Baddeley'a i Hitcha, sugerują, że między pamięcią roboczą a długotrwałą istnieje rodzaj sprzężenia zwrotnego. Pamięć długotrwała ma praktycznie nieograniczoną pojemność. Dzieli się na pamięć utajoną i jawną.

Począwszy od Karla Lashley'a, badacze i psychologowie poszukiwali engramów – fizycznych śladów pamięciowych. Lashley ich nie znalazł, ale zasugerował, że wspomnienia są rozmieszczone w całym mózgu, a nie gromadzone w konkretnych obszarach. Dziś wiemy, że szczególną rolę w przetwarzaniu i przechowywaniu różnych typów wspomnień odgrywają trzy obszary: móżdżek, hipokamp i ciało migdałowate. Rolą móżdżku jest przetwarzanie śladów proceduralnych, hipokamp to miejsce, gdzie kodowane są nowe informacje, a ciało migdałowate pomaga określić, które wspomnienia zachować i gdzie je umieścić w zależności od tego, czy niosą ze sobą silny, czy niewielki ładunek emocjonalny. Zdarzenia o dużym ładunku emocjonalnym mogą uwalniać neuroprzekaźniki i hormony wzmacniające wspomnienia, dlatego lepiej pamiętamy zdarzenia, którym towarzyszyły emocje niż ubogie w nie. Dowodem na to są tzw. wspomnienia fleszowe: nasza zdolność do pamiętania ważnych dla nas zdarzeń. Jednak nawet w przypadku zdarzeń, które osobiście przeżyliśmy, pamięć autobiograficzna nie zawsze jest dokładna.

Każdy z nas bywa skonsternowany, sfrustrowany, a nawet zażenowany tym, że pamięć go zawodzi. Pamiętajmy, że jest ona elastyczna i podatna na błędy. To dlatego zeznania naocznych świadków są z reguły mało wiarygodne. Istnieje wiele przyczyn zapominania. Urazy głowy lub choroby mogą wywoływać bardzo poważne problemy z pamięcią: amnezję, której istotą jest zapominanie. Inna przyczyna to błąd kodowania informacji. Przecież nie można pamiętać czegoś, czego się nigdy nie włożyło do magazynu pamięci. Schacter opisał siedem grzechów pamięci, które odgrywają rolę w zapominaniu. Czasami informacje są kodowane, lecz nie możemy ich odzyskać z powodu interferencji. Z interferencją proaktywną mamy do czynienia, gdy starsze dane utrudniają przywołanie tych świeżo zapamiętanych. Retroaktywna zaś występuje, gdy świeższe wspomnienia utrudniają wydobycie tych dawniejszych.

Jest wiele sposobów walki z nieuchronnymi potknięciami naszej pamięci. Niektóre, jak mnemotechniki, utrwalanie, odniesienie do Ja i wysypianie się, można stosować w codziennych sytuacjach. Pomogą ci też skuteczniej się uczyć.