Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Psychologia

Podsumowanie

PsychologiaPodsumowanie

Menu
Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do psychologii
    1. Wprowadzenie
    2. 1.1 Czym jest psychologia
    3. 1.2 Historia psychologii
    4. 1.3 Psychologia współczesna
    5. 1.4 Kariera zawodowa psychologa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  3. 2 Prowadzenie badań
    1. Wprowadzenie
    2. 2.1 Dlaczego badania są ważne?
    3. 2.2 Metody badawcze
    4. 2.3 Analiza wyników
    5. 2.4 Etyka
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  4. 3 Biopsychologia
    1. Wprowadzenie
    2. 3.1 Genetyka człowieka
    3. 3.2 Komórki układu nerwowego
    4. 3.3 Składowe układu nerwowego
    5. 3.4 Mózg i rdzeń kręgowy
    6. 3.5 Układ hormonalny
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  5. 4 Stany świadomości
    1. Wprowadzenie
    2. 4.1 Czym jest świadomość?
    3. 4.2 Rola snu
    4. 4.3 Fazy snu
    5. 4.4 Zaburzenia snu
    6. 4.5 Używanie substancji psychoaktywnych
    7. 4.6 Inne stany świadomości
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  6. 5 Wrażenia zmysłowe i spostrzeganie
    1. Wprowadzenie
    2. 5.1 Czym różnią się wrażenia zmysłowe i spostrzeganie
    3. 5.2 Fale i długości fal
    4. 5.3 Wzrok
    5. 5.4 Słuch
    6. 5.5 Inne zmysły
    7. 5.6 Zasady postrzegania w psychologii Gestalt
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  7. 6 Uczenie się
    1. Wprowadzenie
    2. 6.1 Na czym polega proces uczenia się?
    3. 6.2 Warunkowanie klasyczne
    4. 6.3 Warunkowanie sprawcze
    5. 6.4 Uczenie się przez obserwację (modelowanie)
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  8. 7 Myślenie i inteligencja
    1. Wprowadzenie
    2. 7.1 Czym jest poznanie?
    3. 7.2 Język
    4. 7.3 Rozwiązywanie problemów
    5. 7.4 Czym jest inteligencja i twórczość?
    6. 7.5 Pomiar inteligencji
    7. 7.6 Źródła inteligencji
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  9. 8 Pamięć
    1. Wprowadzenie
    2. 8.1 Jak działa pamięć
    3. 8.2 Obszary mózgu zaangażowane w procesy pamięciowe
    4. 8.3 Kłopoty z pamięcią
    5. 8.4 Sposoby na poprawę pamięci
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  10. 9 Psychologia rozwojowa
    1. Wprowadzenie
    2. 9.1 Co to jest psychologia rozwojowa?
    3. 9.2 Teorie psychologii rozwojowej
    4. 9.3 Stadia rozwoju
    5. 9.4 Kres życia
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  11. 10 Emocje i motywacje
    1. Wprowadzenie
    2. 10.1 Emocje
    3. 10.2 Biologia emocji
    4. 10.3 Motywacja
    5. 10.4 Sfera seksualna
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  12. 11 Osobowość
    1. Wprowadzenie
    2. 11.1 Czym jest osobowość?
    3. 11.2 Freud i perspektywa psychodynamiczna
    4. 11.3 Neofreudyści: Adler, Erikson, Jung i Horney
    5. 11.4 Podejście poznawcze
    6. 11.5 Podejścia humanistyczne
    7. 11.6 Teorie cech
    8. 11.7 Socjobiologiczna koncepcja osobowości
    9. 11.8 Kulturowe uwarunkowania osobowości
    10. 11.9 Temperament
    11. 11.10 Ocena osobowości
    12. Kluczowe pojęcia
    13. Podsumowanie
    14. Sprawdź wiedzę
    15. Ćwicz myślenie krytyczne
    16. Rozwijaj się
  13. 12 Psychologia społeczna
    1. Wprowadzenie
    2. 12.1 Czym zajmuje się psychologia społeczna?
    3. 12.2 Atrybucje
    4. 12.3 Role i normy społeczne
    5. 12.4 Postawy i ich zmiana
    6. 12.5 Konformizm, zgodność, posłuszeństwo
    7. 12.6 Uprzedzenia i dyskryminacja
    8. 12.7 Agresja
    9. 12.8 Zachowania pomocne
    10. 12.9 Tworzenie relacji
    11. Kluczowe pojęcia
    12. Podsumowanie
    13. Sprawdź wiedzę
    14. Ćwicz myślenie krytyczne
    15. Rozwijaj się
  14. 13 Psychologia pracy i organizacji
    1. Wprowadzenie
    2. 13.1 Dopasowanie człowiek–organizacja
    3. 13.2 Postawy wobec organizacji i relacje w pracy
    4. 13.3 Stres w pracy
    5. 13.4 Motywacja do pracy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  15. 14 Stres
    1. Wprowadzenie
    2. 14.1 Czym jest stres?
    3. 14.2 Stresory
    4. 14.3 Stres a choroby
    5. 14.4 Kontrolowanie stresu
    6. 14.5 Dążenie do szczęścia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  16. 15 Zaburzenia psychiczne
    1. Wprowadzenie
    2. 15.1 Czym są zaburzenia psychiczne?
    3. 15.2 Diagnostyka i klasyfikacja zaburzeń psychicznych
    4. 15.3 Poglądy na przyczyny zaburzeń psychicznych
    5. 15.4 Zaburzenia lękowe
    6. 15.5 Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i pokrewne
    7. 15.6 Zespół stresu pourazowego
    8. 15.7 Zaburzenia nastroju
    9. 15.8 Schizofrenia
    10. 15.9 Zaburzenia dysocjacyjne
    11. 15.10 Zaburzenia występujące u dzieci
    12. 15.11 Zaburzenia osobowości
    13. Kluczowe pojęcia
    14. Podsumowanie
    15. Sprawdź wiedzę
    16. Ćwicz myślenie krytyczne
    17. Rozwijaj się
  17. 16 Terapia i leczenie
    1. Wprowadzenie
    2. 16.1 Terapia zaburzeń psychicznych teraz i kiedyś
    3. 16.2 Techniki terapeutyczne
    4. 16.3 Sposoby leczenia
    5. 16.4 Uzależnienia i zaburzenia związane z zażywaniem środków odurzających
    6. 16.5 Wykorzystanie paradygmatu społeczno-kulturowego w terapii
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  18. Bibliografia
  19. Skorowidz nazwisk
  20. Skorowidz rzeczowy
  21. Skorowidz terminów obcojęzycznych

1.1 Czym jest psychologia

Termin „psychologia” wywodzi się z wyrazów psyche (oznaczającego duszę) i logos (oznaczającego naukę o danej dziedzinie). W związku z tym psychologię definiuje się jako naukę o umyśle i zachowaniach. Studenci psychologii uczą się myślenia krytycznego, poznają działanie i zastosowanie w praktyce metod naukowych oraz są w stanie zauważyć różnorodność ludzkich zachowań i ich przyczyny.

1.2 Historia psychologii

Zanim Wundt i James podjęli tematy związane z psychologią, kwestie dotyczące ludzkiego umysłu były domeną filozofów. Jednak zarówno Wundt, jak i James przyczynili się do wyodrębnienia psychologii jako osobnej dyscypliny naukowej. Wundt był strukturalistą, czyli wierzył, że nasze doświadczenie poznawcze można najlepiej zrozumieć przez rozłożenie go na części składowe. Uważał, że najskuteczniejszą metodą wykorzystywaną do tego celu jest introspekcja.

William James był pierwszym amerykańskim psychologiem będącym propagatorem funkcjonalizmu. Według założeń tego nurtu psychologii aktywność umysłu prowadziła do wytworzenia reakcji adaptacyjnej w celu dostosowania się do środowiska. Podobnie do Wundta, James również stosował metodę introspekcji, chociaż jego podejście badawcze uwzględniało także bardziej obiektywne metody.

Zygmunt Freud uważał, że zrozumienie nieświadomego umysłu miało kluczowe znaczenie dla zrozumienia działań świadomych. Jego zdaniem było to istotne w szczególności dla pacjentów cierpiących na różne odmiany histerii i nerwic. Freud postrzegał analizę marzeń sennych, obserwację przejęzyczeń i wolnych skojarzeń jako środki pozwalające na uzyskanie wglądu do nieświadomości człowieka. Teoria psychoanalityczna była dominującym nurtem psychologii klinicznej w kolejnych dekadach w Europie.

Psychologia Gestalt odegrała duże znaczenie w Europie. Nurt ten przyjmuje holistyczne spojrzenie na człowieka i jego doświadczenia. Po dojściu do władzy nazistów w Niemczech Wertheimer, Koffka i Köhler osiedlili się w Stanach Zjednoczonych. Mimo że ci naukowcy ostatecznie porzucili badania w dziedzinie psychologii, to im przypisuje się wprowadzenie do amerykańskich nauk psychologicznych teorii Gestalt. Niektóre z zasad stosowanych w psychologii Gestalt są nadal stosowane w badaniu doznań i percepcji.

Jednym z najbardziej wpływowych nurtów w historii psychologii był behawioryzm, kładący nacisk jedynie na obserwowalne zachowania i reakcje. Celem psychologów behawioralnych było uczynienie psychologii obiektywną dziedziną nauki, co chcieli osiągnąć w drodze badań zachowań i umniejszania wagi procesów mentalnych niedających się zaobserwować. Za ojca behawioryzmu uznaje się najczęściej Johna Watsona, choć wpływ badań prowadzonych przez B.F. Skinnera na współczesne rozumienie zasad rządzących warunkowaniem sprawczym jest znaczny.

Wraz z rosnącą dominacją teorii behawiorystycznych i psychoanalitycznych w obszarze psychologii część naukowców coraz silniej nie zgadzała się z obrazem człowieka, jaki wyłaniał się z tych nurtów. Skutkiem tego sprzeciwu było powstanie nurtu humanistycznego w psychologii. Humanizm zakłada, że wszyscy ludzie mają wrodzony potencjał dobra. Największy wpływ na rozwój psychologii humanistycznej mieli Maslow i Rogers.

Lata 50. XX wieku to okres początków zmian w psychologii. Nauka, której głównym przedmiotem zainteresowań był behawioryzm, zaczęła wracać do źródeł, czyli badań nad procesami umysłowymi. Powstanie neuronauki i informatyki było jednym z motorów tych zmian. Ostatecznie nastała rewolucja kognitywna, a wraz z nią przekonanie, że to dzięki badaniu procesów poznawczych można naprawdę zrozumieć zachowania ludzkie.

1.3 Psychologia współczesna

Psychologia to różnorodna dyscyplina wiedzy, na którą składa się kilka głównych poddziedzin charakteryzujących się odmiennymi podejściami badawczymi. Psychobiologia zajmuje się badaniem biologicznych podstaw zachowania. Doznania zmysłowe i percepcja to tematy, którymi zajmuje się poddziedzina psychologii badająca sposób postrzegania informacji płynących do nas za pośrednictwem zmysłów i tym, jak te informacje są przetwarzane w doświadczenia postrzegania świata wokół nas. Psychologia poznawcza bada związek między procesami myślenia a zachowaniem, a psychologowie rozwojowi zajmują się badaniem fizycznych i psychicznych zmian zachodzących w ciągu całego życia człowieka. Psychologia osobowości koncentruje się na cechach osobowości, tj. względnie stałych schematach myśli i emocji, mających wpływ na zachowanie. Psychologia pracy i organizacji, psychologia zdrowia, sportu, sądowa i kliniczna uznawane są za dziedziny psychologii stosowanej. Psychologowie pracy i organizacji stosują koncepcje psychologiczne w kontekście środowisk zawodowych. Psychologowie zdrowia poszukują sposobów na poprawę stanu zdrowia człowieka, a psychologowie kliniczni zajmują się diagnostyką i leczeniem zaburzeń psychicznych i problematycznych zachowań. Psychologowie sportu i aktywności fizycznej badają związki między myślami, emocjami a osiągnięciami w sporcie, wysiłkiem i aktywnością fizyczną. Psychologowie sądowi zajmują się zastosowaniem teorii i praktyki psychologicznych w ramach wymiaru sprawiedliwości.

1.4 Kariera zawodowa psychologa

Aby rozpocząć karierę naukową na uczelni, konieczne jest posiadanie stopnia doktora. Jednakże istnieje szereg pozaakademickich ścieżek kariery dostępnych dla absolwentów psychologii. Umiejętności nabyte w trakcie edukacji uniwersyteckiej pierwszego stopnia w zakresie psychologii są bardzo przydatne w wielu miejscach pracy. Należy pamiętać, że studia psychologiczne dają przede wszystkim wiedzę teoretyczną. Dalszy rozwój praktyczny w dziedzinie psychologii wymaga ukończenia specjalistycznych kursów i zdobycia umiejętności, co wymaga dużego nakładu czasu, wysiłku i finansów.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/1-wprowadzenie
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/1-wprowadzenie
Cytowanie

© 12 paź 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.