Podsumowanie

Termin „psychologia” wywodzi się z wyrazów psyche (oznaczającego duszę) i logos (oznaczającego naukę o danej dziedzinie). W związku z tym psychologię definiuje się jako naukę o umyśle i zachowaniach. Studenci psychologii uczą się myślenia krytycznego, poznają działanie i zastosowanie w praktyce metod naukowych oraz są w stanie zauważyć różnorodność ludzkich zachowań i ich przyczyny.

Zanim Wundt i James podjęli tematy związane z psychologią, kwestie dotyczące ludzkiego umysłu były domeną filozofów. Jednak zarówno Wundt, jak i James przyczynili się do wyodrębnienia psychologii jako osobnej dyscypliny naukowej. Wundt był strukturalistą, czyli wierzył, że nasze doświadczenie poznawcze można najlepiej zrozumieć przez rozłożenie go na części składowe. Uważał, że najskuteczniejszą metodą wykorzystywaną do tego celu jest introspekcja.

William James był pierwszym amerykańskim psychologiem będącym propagatorem funkcjonalizmu. Według założeń tego nurtu psychologii aktywność umysłu prowadziła do wytworzenia reakcji adaptacyjnej w celu dostosowania się do środowiska. Podobnie do Wundta, James również stosował metodę introspekcji, chociaż jego podejście badawcze uwzględniało także bardziej obiektywne metody.

Zygmunt Freud uważał, że zrozumienie nieświadomego umysłu miało kluczowe znaczenie dla zrozumienia działań świadomych. Jego zdaniem było to istotne w szczególności dla pacjentów cierpiących na różne odmiany histerii i nerwic. Freud postrzegał analizę marzeń sennych, obserwację przejęzyczeń i wolnych skojarzeń jako środki pozwalające na uzyskanie wglądu do nieświadomości człowieka. Teoria psychoanalityczna była dominującym nurtem psychologii klinicznej w kolejnych dekadach w Europie.

Psychologia Gestalt odegrała duże znaczenie w Europie. Nurt ten przyjmuje holistyczne spojrzenie na człowieka i jego doświadczenia. Po dojściu do władzy nazistów w Niemczech Wertheimer, Koffka i Köhler osiedlili się w Stanach Zjednoczonych. Mimo że ci naukowcy ostatecznie porzucili badania w dziedzinie psychologii, to im przypisuje się wprowadzenie do amerykańskich nauk psychologicznych teorii Gestalt. Niektóre z zasad stosowanych w psychologii Gestalt są nadal stosowane w badaniu doznań i percepcji.

Jednym z najbardziej wpływowych nurtów w historii psychologii był behawioryzm, kładący nacisk jedynie na obserwowalne zachowania i reakcje. Celem psychologów behawioralnych było uczynienie psychologii obiektywną dziedziną nauki, co chcieli osiągnąć w drodze badań zachowań i umniejszania wagi procesów mentalnych niedających się zaobserwować. Za ojca behawioryzmu uznaje się najczęściej Johna Watsona, choć wpływ badań prowadzonych przez B.F. Skinnera na współczesne rozumienie zasad rządzących warunkowaniem sprawczym jest znaczny.

Wraz z rosnącą dominacją teorii behawiorystycznych i psychoanalitycznych w obszarze psychologii część naukowców coraz silniej nie zgadzała się z obrazem człowieka, jaki wyłaniał się z tych nurtów. Skutkiem tego sprzeciwu było powstanie nurtu humanistycznego w psychologii. Humanizm zakłada, że wszyscy ludzie mają wrodzony potencjał dobra. Największy wpływ na rozwój psychologii humanistycznej mieli Maslow i Rogers.

Lata 50. XX wieku to okres początków zmian w psychologii. Nauka, której głównym przedmiotem zainteresowań był behawioryzm, zaczęła wracać do źródeł, czyli badań nad procesami umysłowymi. Powstanie neuronauki i informatyki było jednym z motorów tych zmian. Ostatecznie nastała rewolucja kognitywna, a wraz z nią przekonanie, że to dzięki badaniu procesów poznawczych można naprawdę zrozumieć zachowania ludzkie.

Psychologia to różnorodna dyscyplina wiedzy, na którą składa się kilka głównych poddziedzin charakteryzujących się odmiennymi podejściami badawczymi. Psychobiologia zajmuje się badaniem biologicznych podstaw zachowania. Doznania zmysłowe i percepcja to tematy, którymi zajmuje się poddziedzina psychologii badająca sposób postrzegania informacji płynących do nas za pośrednictwem zmysłów i tym, jak te informacje są przetwarzane w doświadczenia postrzegania świata wokół nas. Psychologia poznawcza bada związek między procesami myślenia a zachowaniem, a psychologowie rozwojowi zajmują się badaniem fizycznych i psychicznych zmian zachodzących w ciągu całego życia człowieka. Psychologia osobowości koncentruje się na cechach osobowości, tj. względnie stałych schematach myśli i emocji, mających wpływ na zachowanie. Psychologia pracy i organizacji, psychologia zdrowia, sportu, sądowa i kliniczna uznawane są za dziedziny psychologii stosowanej. Psychologowie pracy i organizacji stosują koncepcje psychologiczne w kontekście środowisk zawodowych. Psychologowie zdrowia poszukują sposobów na poprawę stanu zdrowia człowieka, a psychologowie kliniczni zajmują się diagnostyką i leczeniem zaburzeń psychicznych i problematycznych zachowań. Psychologowie sportu i aktywności fizycznej badają związki między myślami, emocjami a osiągnięciami w sporcie, wysiłkiem i aktywnością fizyczną. Psychologowie sądowi zajmują się zastosowaniem teorii i praktyki psychologicznych w ramach wymiaru sprawiedliwości.

Aby rozpocząć karierę naukową na uczelni, konieczne jest posiadanie stopnia doktora. Jednakże istnieje szereg pozaakademickich ścieżek kariery dostępnych dla absolwentów psychologii. Umiejętności nabyte w trakcie edukacji uniwersyteckiej pierwszego stopnia w zakresie psychologii są bardzo przydatne w wielu miejscach pracy. Należy pamiętać, że studia psychologiczne dają przede wszystkim wiedzę teoretyczną. Dalszy rozwój praktyczny w dziedzinie psychologii wymaga ukończenia specjalistycznych kursów i zdobycia umiejętności, co wymaga dużego nakładu czasu, wysiłku i finansów.