Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Psychologia

1.1 Czym jest psychologia

Psychologia1.1 Czym jest psychologia

Menu
Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do psychologii
    1. Wprowadzenie
    2. 1.1 Czym jest psychologia
    3. 1.2 Historia psychologii
    4. 1.3 Psychologia współczesna
    5. 1.4 Kariera zawodowa psychologa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  3. 2 Prowadzenie badań
    1. Wprowadzenie
    2. 2.1 Dlaczego badania są ważne?
    3. 2.2 Metody badawcze
    4. 2.3 Analiza wyników
    5. 2.4 Etyka
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  4. 3 Biopsychologia
    1. Wprowadzenie
    2. 3.1 Genetyka człowieka
    3. 3.2 Komórki układu nerwowego
    4. 3.3 Składowe układu nerwowego
    5. 3.4 Mózg i rdzeń kręgowy
    6. 3.5 Układ hormonalny
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  5. 4 Stany świadomości
    1. Wprowadzenie
    2. 4.1 Czym jest świadomość?
    3. 4.2 Rola snu
    4. 4.3 Fazy snu
    5. 4.4 Zaburzenia snu
    6. 4.5 Używanie substancji psychoaktywnych
    7. 4.6 Inne stany świadomości
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  6. 5 Wrażenia zmysłowe i spostrzeganie
    1. Wprowadzenie
    2. 5.1 Czym różnią się wrażenia zmysłowe i spostrzeganie
    3. 5.2 Fale i długości fal
    4. 5.3 Wzrok
    5. 5.4 Słuch
    6. 5.5 Inne zmysły
    7. 5.6 Zasady postrzegania w psychologii Gestalt
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  7. 6 Uczenie się
    1. Wprowadzenie
    2. 6.1 Na czym polega proces uczenia się?
    3. 6.2 Warunkowanie klasyczne
    4. 6.3 Warunkowanie sprawcze
    5. 6.4 Uczenie się przez obserwację (modelowanie)
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  8. 7 Myślenie i inteligencja
    1. Wprowadzenie
    2. 7.1 Czym jest poznanie?
    3. 7.2 Język
    4. 7.3 Rozwiązywanie problemów
    5. 7.4 Czym jest inteligencja i twórczość?
    6. 7.5 Pomiar inteligencji
    7. 7.6 Źródła inteligencji
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  9. 8 Pamięć
    1. Wprowadzenie
    2. 8.1 Jak działa pamięć
    3. 8.2 Obszary mózgu zaangażowane w procesy pamięciowe
    4. 8.3 Kłopoty z pamięcią
    5. 8.4 Sposoby na poprawę pamięci
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  10. 9 Psychologia rozwojowa
    1. Wprowadzenie
    2. 9.1 Co to jest psychologia rozwojowa?
    3. 9.2 Teorie psychologii rozwojowej
    4. 9.3 Stadia rozwoju
    5. 9.4 Kres życia
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  11. 10 Emocje i motywacje
    1. Wprowadzenie
    2. 10.1 Emocje
    3. 10.2 Biologia emocji
    4. 10.3 Motywacja
    5. 10.4 Sfera seksualna
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  12. 11 Osobowość
    1. Wprowadzenie
    2. 11.1 Czym jest osobowość?
    3. 11.2 Freud i perspektywa psychodynamiczna
    4. 11.3 Neofreudyści: Adler, Erikson, Jung i Horney
    5. 11.4 Podejście poznawcze
    6. 11.5 Podejścia humanistyczne
    7. 11.6 Teorie cech
    8. 11.7 Socjobiologiczna koncepcja osobowości
    9. 11.8 Kulturowe uwarunkowania osobowości
    10. 11.9 Temperament
    11. 11.10 Ocena osobowości
    12. Kluczowe pojęcia
    13. Podsumowanie
    14. Sprawdź wiedzę
    15. Ćwicz myślenie krytyczne
    16. Rozwijaj się
  13. 12 Psychologia społeczna
    1. Wprowadzenie
    2. 12.1 Czym zajmuje się psychologia społeczna?
    3. 12.2 Atrybucje
    4. 12.3 Role i normy społeczne
    5. 12.4 Postawy i ich zmiana
    6. 12.5 Konformizm, zgodność, posłuszeństwo
    7. 12.6 Uprzedzenia i dyskryminacja
    8. 12.7 Agresja
    9. 12.8 Zachowania pomocne
    10. 12.9 Tworzenie relacji
    11. Kluczowe pojęcia
    12. Podsumowanie
    13. Sprawdź wiedzę
    14. Ćwicz myślenie krytyczne
    15. Rozwijaj się
  14. 13 Psychologia pracy i organizacji
    1. Wprowadzenie
    2. 13.1 Dopasowanie człowiek–organizacja
    3. 13.2 Postawy wobec organizacji i relacje w pracy
    4. 13.3 Stres w pracy
    5. 13.4 Motywacja do pracy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  15. 14 Stres
    1. Wprowadzenie
    2. 14.1 Czym jest stres?
    3. 14.2 Stresory
    4. 14.3 Stres a choroby
    5. 14.4 Kontrolowanie stresu
    6. 14.5 Dążenie do szczęścia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  16. 15 Zaburzenia psychiczne
    1. Wprowadzenie
    2. 15.1 Czym są zaburzenia psychiczne?
    3. 15.2 Diagnostyka i klasyfikacja zaburzeń psychicznych
    4. 15.3 Poglądy na przyczyny zaburzeń psychicznych
    5. 15.4 Zaburzenia lękowe
    6. 15.5 Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i pokrewne
    7. 15.6 Zespół stresu pourazowego
    8. 15.7 Zaburzenia nastroju
    9. 15.8 Schizofrenia
    10. 15.9 Zaburzenia dysocjacyjne
    11. 15.10 Zaburzenia występujące u dzieci
    12. 15.11 Zaburzenia osobowości
    13. Kluczowe pojęcia
    14. Podsumowanie
    15. Sprawdź wiedzę
    16. Ćwicz myślenie krytyczne
    17. Rozwijaj się
  17. 16 Terapia i leczenie
    1. Wprowadzenie
    2. 16.1 Terapia zaburzeń psychicznych teraz i kiedyś
    3. 16.2 Techniki terapeutyczne
    4. 16.3 Sposoby leczenia
    5. 16.4 Uzależnienia i zaburzenia związane z zażywaniem środków odurzających
    6. 16.5 Wykorzystanie paradygmatu społeczno-kulturowego w terapii
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  18. Bibliografia
  19. Skorowidz nazwisk
  20. Skorowidz rzeczowy
  21. Skorowidz terminów obcojęzycznych

Skąd się bierze kreatywność? Dlaczego niektórzy zostają dotknięci bezdomnością? Czym są uprzedzenia i dyskryminacja? Co to jest świadomość? Psycholodzy zajmują się poszukiwaniem odpowiedzi na tego typu pytania, prowadząc badania naukowe nad umysłowością i zachowaniami. Pierwszym krokiem metody naukowej jest postawienie hipotezy będącej próbą wyjaśnienia badanego zagadnienia. Hipoteza powinna wpisywać się w teorię naukową, która jest aktualnym i zweryfikowanym licznymi badaniami zbiorem ustaleń dotyczących określonego obszaru wiedzy. Badacz następnie przeprowadza obserwację lub eksperyment, mające sprawdzić trafność hipotezy. Wynik i analiza badań są publikowane lub prezentowane podczas konferencji naukowej po to, by inni badacze mogli, po pierwsze: zreplikować wyniki otrzymane przez badacza (i tym samym sprawdzić poprawność procesu badawczego), a po drugie: by mogli wykorzystać je w swoich badaniach. Naukowcy badają to, co jest mierzalne. Na przykład hipoteza, że ptak śpiewa, ponieważ jest szczęśliwy, nie może być sprawdzona w sposób naukowy, ponieważ nie potrafimy zmierzyć poziomu szczęścia ptaka. Należy wówczas zadać inne pytanie, na przykład o aktywność określonego obszaru mózgu ptaka, ponieważ ją potrafimy zmierzyć dostępnymi metodami. Jeśli tę samą hipotezę zastosujemy do ludzi („śpiewają, gdy czują się szczęśliwi”), będzie ona dobrym punktem wyjścia do badania naukowego, ponieważ możemy o poczuciu szczęścia porozmawiać z badaną jednostką.

Metody naukowe pozwalają zbadać wyłącznie zjawiska mierzalne, nie ma zaś możliwości zdobycia wiedzy na temat wartości czy moralności. To jeden z powodów, dla których naukowe rozumienie umysłu podlega ograniczeniom – wszak myśli, czy też sposobu ich przeżywania, nie da się bezpośrednio „złapać” ani zmierzyć. Metoda naukowa opiera się na metodzie empirycznej. Metoda empiryczna (ang. empirical method) polega na obserwacji i prowadzeniu eksperymentów; w odróżnieniu od metod opartych wyłącznie na formach argumentacji logicznej lub teorii ukutych przez wcześniejszych badaczy (obecnych np. w takich naukach jak logika, matematyka etc.).

Psychologia została uznana za niezależną dziedzinę nauki pod koniec XIX wieku. Wcześniej zagadnienia dotyczące funkcjonowania umysłu były domeną filozofii. W związku z tym, że u źródeł każdego zachowania leży uwarunkowanie biologiczne, określone obszary psychologii zalicza się do nauk przyrodniczych, takich jak biologia. Żaden organizm biologiczny nie funkcjonuje samodzielnie, w izolacji od otoczenia, a na nasze zachowanie wpływ mają interakcje z innymi. Dlatego też psychologię zalicza się również do nauk społecznych.

Dlaczego warto uczyć się psychologii?

Niekiedy studenci po raz pierwszy wybierają zajęcia z psychologii, bo są zainteresowani pomocą innym i chcą dowiedzieć się więcej o sobie samych - dlaczego zachowują się w określony sposób. Inni studenci decydują się na takie zajęcia, bo są zobowiązani do zaliczenia puli zajęć ogólnouniwersyteckich. Wiele osób psychologia tak wciąga, że ostatecznie wybierają ją jako główny przedmiot swoich studiów.

Studia psychologiczne od wielu lat cieszą się w Polsce niesłabnącą popularnością. W 2019 roku o przyjęcie na studia z psychologii na Uniwersytecie Warszawskim ubiegało się 2,4 tys. kandydatów, o jedno miejsce rywalizowało 15 osób. Dla porównania, na Uniwersytecie Jagiellońskim było 1799 kandydatów (osiem osób na miejsce), na Uniwersytecie Łódzkim 1100 (11 osób na miejsce), na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu 1705 osób (11 osób na miejsce) („Rzeczpospolita”, 2019). Zgodnie z danymi Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2019) psychologia uplasowała się na trzecim miejscu jako najchętniej wybierany kierunek (po informatyce i zarządzaniu).

Wykształcenie psychologiczne przydaje się w wielu obszarach. Studenci psychologii zdobywają umiejętność krytycznego myślenia i praktycznego stosowania metod naukowych. Myślenie krytyczne to umiejętność zdystansowanego podejścia i wykorzystania wiedzy naukowej w analizie informacji. Ocena wartości informacji – jej wiarygodności i przydatności – to niezwykle ważna umiejętność we współczesnym świecie obfitującym w mnogość (jeśli nie nadmiar) danych. Część tych informacji jest niedopowiedziana albo celowo przeinaczona (tzw. fake news) dla wywołania określonego efektu u odbiorcy (np. niepewności) i uzyskania określonych celów (politycznych, marketingowych etc.).

Umiejętność myślenia krytycznego pozwala spojrzeć na dane zagadnienie sceptycznie, rozpoznać sprzeczności poprzez wykorzystanie logiki, zadawanie odpowiednich pytań i obserwację.

Dzięki nauce psychologii studenci są w stanie zrozumieć złożone czynniki wpływające na nasze zachowanie. Są oni w stanie rozróżnić wpływ genów, środowiska i doświadczenia na zachowanie człowieka. Tym samym mogą sprawdzić się jako przyszli specjaliści w wielu dziedzinach: marketingu, pomocy psychologicznej, pracy wychowawczej, resocjalizacyjnej itd.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/1-wprowadzenie
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/1-wprowadzenie
Cytowanie

© 12 paź 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.