Podsumowanie

Ekonomiści postrzegają rzeczywistość jako świat rzadkości zasobów, to znaczy świat, w którym potrzeby ludzi przekraczają zasób tego, co jest dostępne, przy cenie równej zero. W rezultacie zachowanie jednostek w kontekście dóbr ekonomicznych wiąże się z wyborami, w ramach których jednostki, firmy i społeczeństwo muszą zrezygnować z czegoś, czego wprawdzie pragną, aby uzyskać coś, czego pożądają bardziej. Linia ograniczenia budżetowego, która przedstawia różne kombinacje konsumpcji dwóch lub więcej dóbr, ilustruje zakres dostępnych wyborów. Relacja cen dwóch dóbr, między którymi dokonywany jest wybór, określa nachylenie linii ograniczenia budżetowego. Kombinacje dóbr znajdujące się powyżej linii ograniczenia budżetowego nie są osiągalne dla jednostek dokonujących wyboru.

Koszt alternatywny pokazuje, z czego musimy zrezygnować, dokonując konkretnych wyborów. Czasami można go wyrazić kwotowo, ale często dobrze jest rozważyć również wartość utraconego czasu lub ocenić go przez pryzmat innych zasobów, które musimy poświęcić, decydując się na skorzystanie z danej opcji.

Większość decyzji ekonomicznych to nie są wybory typu „wszystko albo nic”. Osoby podejmujące decyzje zazwyczaj analizują wartości krańcowe, zastanawiając się, jaki będzie układ korzyści i kosztów, jeśli zwiększą lub zmniejszą konsumpcję danego doba o relatywnie niewielką ilość. Prawo malejącej użyteczności krańcowej wskazuje, że gdy dana osoba otrzymuje więcej jednej rzeczy – niezależnie od tego, czy jest to określone dobro, czy inny zasób – dodatkowe korzyści związane z nabywaniem kolejnych jednostek mają tendencję do zmniejszania się. Ponieważ koszty utopione wystąpiły w przeszłości i ich odzyskanie jest niemożliwe, przy podejmowaniu bieżących decyzji należy je pomijać.

Krzywa możliwości produkcyjnych określa zbiór wyborów, przed jakimi staje społeczeństwo, w odniesieniu do kombinacji dóbr i usług, które może wytworzyć, biorąc pod uwagę dostępne zasoby. Krzywa przybiera zazwyczaj postać linii wypukłej, a nie prostej. Wybory zilustrowane punktami leżącymi powyżej krzywej są nieosiągalne, a te leżące poniżej niej – nieefektywne. Z biegiem czasu rozwijająca się gospodarka będzie miała tendencję do przesuwania krzywej możliwości produkcyjnych coraz dalej na zewnątrz.

Zgodnie z prawem malejących przychodów (ang. law of diminishing returns), w miarę jak krańcowe przyrosty zasobów są przeznaczane na produkcję, krańcowy wzrost produkcji będzie coraz mniejszy. Wszystkie wybory na krzywej możliwości produkcyjnych charakteryzują się efektywnością produkcji: oznacza to, że niemożliwe jest wykorzystanie zasobów społeczeństwa do produkcji większej ilości jednego dobra bez zmniejszania produkcji drugiego. Konkretny wybór wzdłuż krzywej możliwości produkcyjnych, który odzwierciedla kombinację towarów preferowaną przez społeczeństwo, jest wyborem charakteryzującym się efektywnością alokacji. Kształt krzywej możliwości produkcyjnych może się różnić w zależności od kraju, bo różne państwa mają przewagi komparatywne w zakresie produkcji różnych towarów. Całkowita produkcja może wzrosnąć, jeśli kraje specjalizują się w produkcji towarów, w przypadku których mają przewagę komparatywną, i wymieniają część swojej produkcji na inne dobra.

Ekonomiczny sposób myślenia zapewnia użyteczne podejście do zrozumienia ludzkich zachowań. Ekonomiści dokonują starannego rozróżnienia między twierdzeniami pozytywnymi, które opisują świat takim, jaki on jest, a twierdzeniami normatywnymi, wskazującymi, jaki świat być powinien zdaniem osób wypowiadających te twierdzenia. Nawet jeśli ekonomiczna analiza korzyści i kosztów będących następstwem różnych zdarzeń lub decyzji politycznych prowadzi pośrednio lub wprost do konkluzji normatywnych, mówiących, jaki powinien być sposób organizacji różnych aspektów ludzkiej działalności, to jest zakorzeniona w pozytywnej analizie tego, jak faktycznie zachowują się ludzie, przedsiębiorstwa i rządy, a nie jak podmioty te powinny się zachowywać.