Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Makroekonomia - Podstawy

Wprowadzenie do rozdziału

Makroekonomia - PodstawyWprowadzenie do rozdziału

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do makroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 PKB, czyli jak mierzyć kondycję gospodarki?
    3. 1.2 Przeliczanie wartości nominalnych na realne
    4. 1.3 Śledzenie zmian realnego PKB w czasie
    5. 1.4 Porównywanie PKB w różnych krajach
    6. 1.5 Czy za pomocą PKB można zmierzyć dobrobyt?
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  3. 2 Wzrost gospodarczy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Współczesny wzrost gospodarczy
    3. 2.2 Wydajność pracy a wzrost gospodarczy
    4. 2.3 Czynniki wzrostu gospodarczego
    5. 2.4 Konwergencja dochodowa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  4. 3 Bezrobocie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 
    3. 3.2 Zmiany poziomu bezrobocia
    4. 3.3 Przyczyny bezrobocia w krótkim okresie
    5. 3.4 Przyczyny bezrobocia w długim okresie
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  5. 4 Inflacja
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Pomiar inflacji
    3. 4.2 Jak mierzyć zmianę kosztów utrzymania?
    4. 4.3 Zmiany inflacji na świecie
    5. 4.4 Zamieszanie wokół inflacji
    6. 4.5 Indeksacja i jej ograniczenia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  6. 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Obliczanie bilansu handlowego
    3. 5.2 Bilans handlowy w kontekście historycznym
    4. 5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału
    5. 5.4 Tożsamość krajowych oszczędności i inwestycji
    6. 5.5 Czy deficyt handlowy ma jakieś zalety?
    7. 5.6 Różnica między saldem bilansu handlowego a poziomem wymiany handlowej
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  7. 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Popyt i podaż z perspektywy makroekonomicznej
    3. 6.2 Model popytu globalnego i podaży globalnej (AD-AS)
    4. 6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 
    5. 6.4 Przesunięcie krzywej popytu globalnego
    6. 6.5 Jak model AD-AS wyjaśnia tempo wzrostu gospodarczego, stopę bezrobocia i zmiany inflacji
    7. 6.6 Prawa Keynesa i Saya w modelu AD-AS
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  8. 7 Model keynesowski
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Popyt globalny w modelu keynesowskim
    3. 7.2 Najważniejsze elementy modelu keynesowskiego
    4. 7.3 Krzywa Phillipsa
    5. 7.4 Funkcjonowanie rynku z perspektywy keynesowskiej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  9. 8 Model neoklasyczny
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Podstawy podejścia neoklasycznego
    3. 8.2 Wpływ podejścia neoklasycznego na politykę fiskalną i pieniężną
    4. 8.3 Poszukiwanie równowagi między modelem keynesowskim a neoklasycznym
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  10. 9 Pieniądz i system bankowy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Definicja pieniądza i jego funkcji
    3. 9.2 Agregaty pieniężne M1, M2 i M3
    4. 9.3 Funkcje banków
    5. 9.4 Jak banki kreują pieniądz
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  11. 10 Bank centralny i polityka monetarna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Zadania banku centralnego
    3. 10.2 Jak bank centralny wprowadza politykę pieniężną
    4. 10.3 Wpływ polityki pieniężnej na sytuację w gospodarce
    5. 10.4 Pułapki polityki pieniężnej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  12. 11 Bilans płatniczy i kursy walutowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Jak działają rynki walutowe
    3. 11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
    4. 11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
    5. 11.4 Polityki kursowe
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  13. 12 Polityka fiskalna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Wydatki państwa
    3. 12.2 Deficyt i dług publiczny
    4. 12.3 Dyskrecjonalna polityka fiskalna wykorzystywana do walki z recesją, bezrobociem i inflacją
    5. 12.4 Automatyczne stabilizatory koniunktury
    6. 12.5 Realne wyzwania wykorzystywania dyskrecjonalnej polityki fiskalnej
    7. 12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  14. 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 13.1 Wpływ długu publicznego na bilans handlowy i inwestycje
    3. 13.2 Polityka fiskalna a bilans handlowy
    4. 13.3 Jak dług publiczny wpływa na oszczędności prywatne
    5. 13.4 Polityka fiskalna, inwestycje i wzrost gospodarczy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  15. 14 Ekonomia rozwoju - zróżnicowanie polityki ekonomicznej na świecie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 14.1 Zróżnicowanie gospodarek na świecie
    3. 14.2 Wzrost poziomu życia
    4. 14.3 Przyczyny bezrobocia na świecie
    5. 14.4 Przyczyny inflacji w różnych krajach i regionach
    6. 14.5 Obawy dotyczące pogorszenia konkurencyjności międzynarodowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  16. 15 Teoria handlu międzynarodowego
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 15.1 Przewaga absolutna i komparatywna
    3. 15.2 Co się stanie, gdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji wszystkich dóbr?
    4. 15.3 Handel wewnątrzgałęziowy między podobnymi gospodarkami
    5. 15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  17. 16 Globalizacja i protekcjonizm
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 16.1 Protekcjonizm: pośrednia subwencja od konsumentów dla producentów
    3. 16.2 Handel międzynarodowy i jego wpływ na miejsca pracy, płace i warunki pracy
    4. 16.3 Argumenty na rzecz ograniczenia importu
    5. 16.4 Jak rządy wdrażają politykę handlową: globalnie, regionalnie i na szczeblu krajowym
    6. 16.5 Kompromisy w polityce handlowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  18. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  19. B Model dochodowo-wydatkowy
  20. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
    13. Rozdział 13
    14. Rozdział 14
    15. Rozdział 15
    16. Rozdział 16
  21. Bibliografia
  22. Skorowidz nazwisk
  23. Skorowidz rzeczowy
  24. Skorowidz terminów obcojęzycznych
Na pierwszym planie widoczny jest napis „Przejęcie (przepadek) nieruchomości (ang. foreclosure)”, a w tle znajduje się kilka domów.
Ilustracja 7.1 Symptomy recesji Przejęcia nieruchomości przez kredytujące ich zakup banki były tylko jednym z wielu symptomów globalnego kryzysu finansowego z lat 2008–2009. W tym czasie wiele przedsiębiorstw zostało zamkniętych i mnóstwo ludzi straciło pracę. (Źródło: modyfikacja pracy Tabera Andrew Baina/Flickr Creative Commons).

Cel dydaktyczny rozdziału

Dzięki lekturze tego rozdziału dowiesz się:

  • Jaką rolę odgrywa popyt globalny w modelu keynesowskim
  • Jakie są założenia modelu keynesowskiego
  • Jaką relację ilustruje krzywą Phillipsa
  • W jaki sposób ekonomiści keynesowscy postrzegają działanie mechanizmu rynkowego

Do przemyślenia

Globalny kryzys finansowy

Kryzys finansowy, który silnie dotknął amerykańską gospodarkę w latach 2008–2009, miał negatywne konsekwencje dla całego świata, w tym w pewnym stopniu również dla Polski. Według Amerykańskiego Urzędu Statystyki Pracy (Bureau of Labor Statistics, BLS) liczba bezrobotnych obywateli wzrosła w USA z 6,8 mln w maju 2007 r. do 15,4 mln w październiku roku 2009. W tym samym okresie, zgodnie z szacunkami U.S. Census Bureau, zamknięto ok. 170 tys. małych firm. Masowe zwolnienia osiągnęły szczyt w lutym 2009 r., kiedy pracodawcy wręczyli wypowiedzenie ponad 326 tys. pracowników (w Polsce bezrobocie, mierzone zgodnie z metodą stosowaną przez Eurostat, a więc dającą zazwyczaj niższy odczyt, wzrosło z poziomu 7,1% w roku 2008 do 10,3% w 2013). Wielkość produkcji oraz produktywność czynników wytwórczych w Stanach Zjednoczonych również spadły. Utrata pracy, kurcząca się wartość domów, malejące dochody i gwałtowny wzrost obaw o przyszłość spowodowały zmniejszenie wydatków konsumpcyjnych. Zgodnie z danymi Amerykańskiego Urzędu Statystyki Pracy wydatki gospodarstw domowych zmalały o 7,8%.

Przejęcia nieruchomości na masową skalę i krach na rynkach finansowych wymagały natychmiastowych działań amerykańskich władz (Kongresu oraz prezydenta) i Banku Rezerwy Federalnej (amerykańskiego banku centralnego). Administracja prezydencka wdrożyła programy takie jak American Restoration and Recovery Act, aby pomóc milionom ludzi, m.in. udzielając ulg podatkowych nabywcom domów czy też przedłużając okres wypłaty zasiłków dla bezrobotnych. Pomimo tych działań recesja dotknęła miliony obywateli, z których wielu straciło dach nad głową. Jej efektem był spadek wydatków konsumpcyjnych oraz wzrost skali wypłat zasiłków dla bezrobotnych. Wprawdzie po zakończeniu globalnego kryzysu finansowego Stany Zjednoczone weszły w okres ożywienia gospodarczego, który trwał do czasu wybuchu pandemii koronawirusa, jednak ludzie odczuwali skutki tego załamania przez kolejną dekadę.

Jaka była przyczyna recesji i co zapobiegło osunięciu się gospodarki w długotrwały kryzys o skali analogicznej do Wielkiego Kryzysu? Wydaje się, że politycy wykorzystali wnioski wyciągnięte z katastrofalnej depresji lat 30. XX w. oraz stworzone wówczas modele Johna Maynarda Keynesa, aby przeanalizować przyczyny i znaleźć rozwiązania problemów gospodarczych. Tematem niniejszego rozdziału jest właśnie ów keynesowski model gospodarki.

Jak wiemy, poziom aktywności gospodarczej, np. wielkość produkcji, zatrudnienia i wydatków konsumpcyjnych, wykazuje trend wzrostowy wraz z upływem czasu. W Rozdziale 7 Model keynesowski poznaliśmy przyczyny, dla których tak się dzieje. W Rozdziale 1 Wstęp do makroekonomii pokazaliśmy, że faktyczna produkcja oscyluje wokół pewnego długookresowego trendu. Oznacza to, że faktyczne tempo wzrostu gospodarczego w konkretnym roku nie musi być równe długookresowej średniej. Czasami produkcja rośnie w tempie wyznaczonym przez długookresowy trend, czasem szybciej lub wolniej, a niekiedy wolumen produkcji może nawet spaść. Cykliczne wahania rozmiarów produkcji dobrze widać na Ilustracji 7.2.

Wykres liniowy pokazuje wyrażone w procentach zmiany realnego PKB w USA w latach 1930–2020. Najszybsze tempo wzrostu gospodarczego można było zaobserwować na początku lat 40. ub. wieku, natomiast najgorsza sytuacja wystąpiła na początku lat 30. (1930–1933), kiedy tempo wzrostu było ujemne (co oznacza, że poziom realnego PKB spadał), oraz w połowie lat 40. XX w.
Ilustracja 7.2 Stopa zmian realnego poziomu PKB Stanów Zjednoczonych w latach 1930–2020 Wykres przedstawia roczną stopę zmian poziomu realnego PKB w USA w latach 1930–2020. Względnie duże zmiany procentowe (zarówno ujemne, jak i dodatnie) wystąpiły w latach 1930–1945. (Źródło: Bureau of Economic Analysis, „National Economic Accounts” https://apps.bea.gov/itable/index.cfm).

Analiza danych przedstawionych na Ilustracji 7.2, każe postawić dwa istotne pytania: w jaki sposób można objaśnić zmienność produkcji w czasie (cykle koniunkturalne) i do jakiego stopnia możliwe jest kontrolowanie tego zjawiska (wpływanie na nie). W niniejszym rozdziale (z perspektywy keynesowskiej) oraz w Rozdziale 8 Model neoklasyczny spróbujemy udzielić na nie odpowiedzi z punktu widzenia dwóch różnych szkół ekonomicznych. Wykorzystamy przy tym wiedzę zdobytą dzięki lekturze Rozdziału 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 19 paź 2023 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.