Lucyna Płaszewska-Żywko
Treść rozdziału
Edukacja żywieniowa jest elementem edukacji zdrowotnej, którą definiuje się jako świadome stwarzanie możliwości uczenia się, obejmujące różne formy komunikowania w celu zwiększenia alfabetyzmu zdrowotnego, wiedzy o zdrowiu i rozwijania umiejętności życiowych sprzyjających zdrowiu jednostki i społeczności. Edukacja zdrowotna to nie tylko przekazywanie informacji, lecz także wzmacnianie motywacji, umiejętności oraz poczucia własnej skuteczności niezbędnych dla podejmowania działań na rzecz zdrowia (Edukacja zdrowotna w POZ, 2022). W procesie edukacji żywieniowej można wyróżnić cztery etapy: ocenę potrzeb edukacyjnych pacjenta, planowanie interwencji edukacyjnej, wdrożenie planu nauczania i ewaluację jego efektów.
Alfabetyzm zdrowotny (ang. health literacy) to „zbiór kompetencji i umiejętności w zakresie szeroko rozumianego zdrowia pozyskanych na drodze właściwego wykorzystania źródeł informacji, pozwalający na minimalizowanie występowania i wpływu czynników ryzyka zdrowotnego na jednostkę i środowisko, w którym funkcjonuje, w celu poprawy i utrzymania dobrego stanu zdrowia” (Gołdys, 2021).
W literaturze przedmiotu funkcjonuje także pojęcie „edukacji pacjenta”. Jest to proces zamierzonego wpływu na osobowość konkretnego pacjenta (i osób z jego najbliższego otoczenia), na jego motywy, postawy i przekonania dotyczące zdrowia oraz kształtowanie poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie. Pacjentem jest każdy uczestnik systemu opieki zdrowotnej, w tym: osoba zdrowa, osoba zdrowa narażona na zachorowanie, chora i niepełnosprawna (Ciechaniewicz, 2008; Edukacja zdrowotna w POZ, 2022).