Rozdział 4

Aby obliczyć wydatki na każdy rodzaj owoców w każdym roku, należy pomnożyć ilość zakupionych owoców przez ich cenę.

• 10 jabłek × 0,50 j.p. za sztukę = 5,00 j.p. wydanych na jabłka w 2001 r.
• 12 bananów × 0,20 j.p. za sztukę = 2,40 j.p. wydanych na banany w 2001 r.
• 2 kg winogron po 0,65 j.p. za kg = 1,30 j.p. wydanych na winogrona w 2001 r.
• 1 opakowanie malin za 2 j.p. = 2,00 j.p. wydane na maliny w 2001 r.

Po zsumowaniu wydatków na każdy rodzaj owoców otrzymujemy łączne wydatki na zakup całego koszyka, które wynoszą 5,00 + 2,40 + 1,30 + 2,00 = 10,70 j.p. Ich poziom w każdym z czterech lat przedstawia poniższa tabela (wartość w j.p.):

Jeśli rok 2003 jest okresem bazowym, to wartość wskaźnika dla tego roku jest równa 100. Aby przekształcić koszt nabycia koszyka owoców w każdym roku wyrażony w jednostkach pieniężnych na wskaźnik, dzielimy kwotę wydatku z każdego roku przez 15,35 j.p., czyli kwotę wydatków w roku bazowym, a następnie mnożymy wynik przez 100. Wskaźniki cen dla każdego roku przedstawia poniższa tabela:

Zauważ, że w roku bazowym wskaźnik ma wartość 100, w dwóch kolejnych latach przed rokiem bazowym przyjmuje wartości mniejsze od 100, zaś w roku 2004 większą od 100.

Stopa inflacji jest obliczana jako procentowa zmiana wskaźnika cen w dwóch kolejnych latach (rok poprzedni = 100). Na przykład stopa inflacji w roku 2002 (która mierzy to, jak zmieniły się ceny w ciągu tego roku w porównaniu z cenami w roku 2001) wynosi (89,90 ­- 69,71) / 69,71 = 0,2896 = 28,96%. Stopy inflacji dla wszystkich analizowanych lat są przedstawione w ostatnim wierszu poniższej tabeli (wartości zostały wyrażone w j.p.).

Zacznij od obliczenia łącznej kwoty wydatków Edyty w każdym okresie. Skorzystaj z poniższej tabeli, w której ceny i wartości zostały przedstawione w j.p.

Wzrost łącznej kwoty wydatków Edyty w procentach obliczamy w następujący sposób:

(2244 ­- 2120) / 2120 = 0,0585 = 5,85%.

Ponieważ wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych mierzy ceny dóbr i usług kupowanych przez typowego konsumenta, jest najlepszą miarą inflacji dotykającej zwykłych ludzi. Z tego właśnie powodu CPI byłby najlepszym wskaźnikiem do wykorzystania w celu wskazanym w pytaniu.

PPI podlega tym samym ograniczeniem, co CPI, i z tych samych powodów. Deflator PKB uwzględnia ceny wszystkich dóbr i usług, które zostały wyprodukowane w danym roku, więc te kwestie go nie dotyczą. To jest przewaga używania deflatora PKB nad wskaźnikiem cen dóbr i usług konsumpcyjnych.

Kalkulator wymaga wprowadzenia trzech liczb:

• rok początkowy, w tym przypadku rok twoich narodzin,
• kwota, dla której chcesz obliczyć siłę nabywczą,
• rok końcowy – rok obecny lub rok z najbardziej aktualnymi danymi, który zostanie zaakceptowany przez kalkulator.

Jeśli ktoś, tak jak autor podręcznika, urodził się w 1955 r., prosty kalkulator siły nabywczej pokazuje, że zakupy za 1 dol. z 1955 r. w roku 2012 będą kosztowały 8,57 dol. (kalkulator przyjmuje właśnie ten rok jako okres z dostępnymi danymi). Na tej stronie znajduje się także wyjaśnienie, że prawdziwa odpowiedź jest bardziej skomplikowana niż to, co pokazuje ten prosty kalkulator siły nabywczej.

Władze takiej JST zyskałyby, ponieważ spłata pożyczki nastąpiłaby w złotych o mniejszej sile nabywczej (realnej wartości) niż te, które zostały pożyczone. Ponadto dochody podatkowe takiej jednostki samorządu terytorialnego w wyniku inflacji zapewne wzrosną.

Wyższa inflacja obniża realne oprocentowanie kredytów hipotecznych o stałym oprocentowaniu. Ponieważ kredyty o zmiennym oprocentowaniu mają utrzymać realną stopę procentową na niezmienionym poziomie, wyższa inflacja prowadzi do wyższego nominalnego oprocentowania takich kredytów.

Ponieważ kredyt hipoteczny wykorzystuje zmienną stopę procentową, powinna się ona obniżyć w takim samym stopniu, w jakim spadła stopa inflacji, tj. o 3 punkty procentowe. Dzięki temu realna stopa procentowa w ramach tego kredytu pozostanie na stałym poziomie.