Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Makroekonomia - Podstawy

5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału

Makroekonomia - Podstawy5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do makroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 PKB, czyli jak mierzyć kondycję gospodarki?
    3. 1.2 Przeliczanie wartości nominalnych na realne
    4. 1.3 Śledzenie zmian realnego PKB w czasie
    5. 1.4 Porównywanie PKB w różnych krajach
    6. 1.5 Czy za pomocą PKB można zmierzyć dobrobyt?
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  3. 2 Wzrost gospodarczy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Współczesny wzrost gospodarczy
    3. 2.2 Wydajność pracy a wzrost gospodarczy
    4. 2.3 Czynniki wzrostu gospodarczego
    5. 2.4 Konwergencja dochodowa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  4. 3 Bezrobocie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 
    3. 3.2 Zmiany poziomu bezrobocia
    4. 3.3 Przyczyny bezrobocia w krótkim okresie
    5. 3.4 Przyczyny bezrobocia w długim okresie
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  5. 4 Inflacja
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Pomiar inflacji
    3. 4.2 Jak mierzyć zmianę kosztów utrzymania?
    4. 4.3 Zmiany inflacji na świecie
    5. 4.4 Zamieszanie wokół inflacji
    6. 4.5 Indeksacja i jej ograniczenia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  6. 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Obliczanie bilansu handlowego
    3. 5.2 Bilans handlowy w kontekście historycznym
    4. 5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału
    5. 5.4 Tożsamość krajowych oszczędności i inwestycji
    6. 5.5 Czy deficyt handlowy ma jakieś zalety?
    7. 5.6 Różnica między saldem bilansu handlowego a poziomem wymiany handlowej
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  7. 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Popyt i podaż z perspektywy makroekonomicznej
    3. 6.2 Model popytu globalnego i podaży globalnej (AD-AS)
    4. 6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 
    5. 6.4 Przesunięcie krzywej popytu globalnego
    6. 6.5 Jak model AD-AS wyjaśnia tempo wzrostu gospodarczego, stopę bezrobocia i zmiany inflacji
    7. 6.6 Prawa Keynesa i Saya w modelu AD-AS
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  8. 7 Model keynesowski
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Popyt globalny w modelu keynesowskim
    3. 7.2 Najważniejsze elementy modelu keynesowskiego
    4. 7.3 Krzywa Phillipsa
    5. 7.4 Funkcjonowanie rynku z perspektywy keynesowskiej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  9. 8 Model neoklasyczny
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Podstawy podejścia neoklasycznego
    3. 8.2 Wpływ podejścia neoklasycznego na politykę fiskalną i pieniężną
    4. 8.3 Poszukiwanie równowagi między modelem keynesowskim a neoklasycznym
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  10. 9 Pieniądz i system bankowy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Definicja pieniądza i jego funkcji
    3. 9.2 Agregaty pieniężne M1, M2 i M3
    4. 9.3 Funkcje banków
    5. 9.4 Jak banki kreują pieniądz
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  11. 10 Bank centralny i polityka monetarna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Zadania banku centralnego
    3. 10.2 Jak bank centralny wprowadza politykę pieniężną
    4. 10.3 Wpływ polityki pieniężnej na sytuację w gospodarce
    5. 10.4 Pułapki polityki pieniężnej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  12. 11 Bilans płatniczy i kursy walutowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Jak działają rynki walutowe
    3. 11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
    4. 11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
    5. 11.4 Polityki kursowe
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  13. 12 Polityka fiskalna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Wydatki państwa
    3. 12.2 Deficyt i dług publiczny
    4. 12.3 Dyskrecjonalna polityka fiskalna wykorzystywana do walki z recesją, bezrobociem i inflacją
    5. 12.4 Automatyczne stabilizatory koniunktury
    6. 12.5 Realne wyzwania wykorzystywania dyskrecjonalnej polityki fiskalnej
    7. 12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  14. 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 13.1 Wpływ długu publicznego na bilans handlowy i inwestycje
    3. 13.2 Polityka fiskalna a bilans handlowy
    4. 13.3 Jak dług publiczny wpływa na oszczędności prywatne
    5. 13.4 Polityka fiskalna, inwestycje i wzrost gospodarczy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  15. 14 Ekonomia rozwoju - zróżnicowanie polityki ekonomicznej na świecie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 14.1 Zróżnicowanie gospodarek na świecie
    3. 14.2 Wzrost poziomu życia
    4. 14.3 Przyczyny bezrobocia na świecie
    5. 14.4 Przyczyny inflacji w różnych krajach i regionach
    6. 14.5 Obawy dotyczące pogorszenia konkurencyjności międzynarodowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  16. 15 Teoria handlu międzynarodowego
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 15.1 Przewaga absolutna i komparatywna
    3. 15.2 Co się stanie, gdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji wszystkich dóbr?
    4. 15.3 Handel wewnątrzgałęziowy między podobnymi gospodarkami
    5. 15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  17. 16 Globalizacja i protekcjonizm
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 16.1 Protekcjonizm: pośrednia subwencja od konsumentów dla producentów
    3. 16.2 Handel międzynarodowy i jego wpływ na miejsca pracy, płace i warunki pracy
    4. 16.3 Argumenty na rzecz ograniczenia importu
    5. 16.4 Jak rządy wdrażają politykę handlową: globalnie, regionalnie i na szczeblu krajowym
    6. 16.5 Kompromisy w polityce handlowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  18. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  19. B Model dochodowo-wydatkowy
  20. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
    13. Rozdział 13
    14. Rozdział 14
    15. Rozdział 15
    16. Rozdział 16
  21. Bibliografia
  22. Skorowidz nazwisk
  23. Skorowidz rzeczowy
  24. Skorowidz terminów obcojęzycznych

Cel dydaktyczny

Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:

  • Wyjaśnić związek pomiędzy saldem na rachunku obrotów bieżących i międzynarodowymi przepływami kapitału finansowego
  • Identyfikować przewagi komparatywne
  • Wyjaśnić pojęcie równowagi bilansu handlowego i rachunku obrotów bieżących, wykorzystując kategorie inwestycji i przepływów kapitałowych

Zdaniem ekonomistów nie można jednoznacznie określić tego, czy nadwyżki w bilansie handlowym i na rachunku obrotów bieżących są zjawiskiem pozytywnym, czy negatywnym, podobnie jak nie można jednoznacznie ocenić zjawiska deficytu tych dwóch parametrów. Wyzwaniem w tym kontekście jest zrozumienie, w jaki sposób międzynarodowe przepływy dóbr i usług są powiązane z międzynarodowymi przepływami kapitału finansowego (ang. financial capital). W niniejszym podrozdziale spróbujemy pokazać ścisły związek pomiędzy saldem na rachunku obrotów bieżących i saldem bilansu handlowego a przepływami kapitału finansowego. W tym celu najpierw stworzymy bardzo prosty model gospodarki składającej się z dwóch osób (Robinsona Crusoe i Piętaszka), a następnie przedstawimy i poddamy analizie okrężny schemat międzynarodowych przepływów dóbr i usług oraz środków finansowych.

Gospodarka dwuosobowa: Robinson Crusoe i Piętaszek

Aby zrozumieć, jak ekonomiści postrzegają deficyty i nadwyżki bilansu handlowego oraz rachunku obrotów bieżących, rozważmy prosty model gospodarki oparty na historii Robinsona Crusoe. Crusoe, jeśli jeszcze pamiętacie klasyczną powieść Daniela Defoe opublikowaną po raz pierwszy w 1719 r., był żeglarzem, który trafił na bezludną wyspę jako rozbitek, jedyny ocalały z morskiej katastrofy. Po pewnym okresie samotnego życia uratował on przed śmiercią rdzennego mieszkańca tej części świata, któremu nadał imię Piętaszek. Pomyśl w związku z tym o bilansie handlowym w tej niezwykle prostej, dwuosobowej gospodarce stworzonej przez Robinsona i Piętaszka.

Robinson i Piętaszek wymieniają się dobrami i usługami, czyli działają w ramach gospodarki barterowej. Być może Robinson łowi ryby i część z nich oddaje Piętaszkowi w zamian za zbierane przez niego orzechy kokosowe, albo też Piętaszek wymienia utkany przez siebie kapelusz z liści na pomoc Robinsona w noszeniu wody. Ponieważ nikt nie zmusza ani Robinsona, ani Piętaszka do zawierania takich transakcji, obaj muszą czuć, że otrzymują satysfakcjonującą ilość dóbr lub usług w zamian za to, co sami oferują na wymianę. W rezultacie „eksport” każdego z nich jest zawsze równy „importowi”, więc handel między Robinsonem a Piętaszkiem jest zrównoważony. Żaden z nich nie doświadcza deficytu handlowego, w związku z czym żaden nie notuje również nadwyżki handlowej.

Jednak pewnego dnia Robinson zwraca się do Piętaszka z propozycją. Otóż chce on nawodnić swój ogród, co wymaga poświęcenia kilku tygodni na wykopanie odpowiednich rowów irygacyjnych. Będzie to oznaczało, że nie wystarczy mu czasu ani sił na pozyskiwanie pożywienia – łowienie ryb i zbieranie kokosów. Prosi więc Piętaszka, aby ten w okresie prac zaopatrywał go w określoną ilość ryb i kokosów (powiedzmy, trzy ryby i pięć kokosów dziennie), a po ich zakończeniu obiecuje spłacić Piętaszka dodatkowymi warzywami i owocami z uprawy w swoim nawodnionym ogrodzie. Jeśli Piętaszek zaakceptuje tę ofertę, w ich gospodarce pojawi się „nierównowaga handlowa”. Przez kilka miesięcy Piętaszek będzie notował nadwyżkę handlową, przekaże (wyeksportuje) bowiem Robinsonowi więcej dóbr, niż od niego pozyska (zaimportuje). Mówiąc dokładniej, Piętaszek odda Robinsonowi swoje ryby i kokosy i przynajmniej na razie nie otrzyma nic w zamian. Z drugiej strony Robinson będzie miał „deficyt handlowy”, ponieważ otrzyma od Piętaszka konkretne dobra, nie oferując nic w zamian. Możemy zatem napisać, że Piętaszek będzie codziennie pożyczał Robinsonowi trzy ryby i pięć kokosów, za co ten drugi odda mu z czasem określoną ilość warzyw i owoców (spłaci pożyczkę).

Ten prosty model funkcjonowania gospodarki pozwala zrozumieć kilka istotnych ekonomicznych kwestii. Po pierwsze, możemy dzięki niemu wyjaśnić, co tak naprawdę oznaczają kategorie nadwyżki i deficytu handlowego w sensie ekonomicznym. Analizując sytuację Robinsona i Piętaszka, łatwo dostrzec, że pytanie o to, czy lepiej mieć nadwyżkę handlową, czy deficyt, samo w sobie nie ma sensu. Podobnie bowiem jak w przypadku każdej niewymuszonej transakcji rynkowej (również takiej, którą zaklasyfikujemy jako część handlu zagranicznego) zgoda na wymianę oznacza, że obie strony odnoszą w jej wyniku pewne korzyści. Z biegiem czasu, jeśli nawadniany ogród Robinsona faktycznie przyniesie większe plony, zarówno on sam, jak i Piętaszek skorzystają na zawartym porozumieniu.

Po drugie, opowieść o naszej mikrogospodarce zwraca uwagę na to, co w historii współpracy tworzących ją ludzi może pójść źle. Propozycja złożona przez Robinsona niesie ze sobą element ryzyka dla Piętaszka, który udziela mu pożyczki w postaci ryb i kokosów, a jego zadowolenie z zawartej umowy uzależnione będzie od tego, czy Robinson spłaci tę pożyczkę zgodnie z planem, w całości i na czas. Może się przecież zdarzyć i tak, że Robinsonowi nie będzie się chciało ciężko pracować i ostatecznie nic nie zbuduje. A nawet jeśli system irygacyjny powstanie, może się okazać, że jego wpływ na produktywność (ilość plonów) ogrodu został mocno przeszacowany. Po zakończeniu prac Robinson może również uznać, że z różnych względów przekaże Piętaszkowi znacznie mniej warzyw i owoców, niż początkowo uzgodnili. Piętaszek w momencie zawierania umowy nie jest w stanie przewidzieć, jaki będzie ostateczny scenariusz zdarzeń. Może jedynie ufać Robinsonowi, że ten wywiąże się z umowy i wszystko pójdzie zgodnie z planem. Jeśli jednak tak się nie stanie, wymusi to kolejną rundę negocjacji. Fakt, że spłata nie nastąpiła zgodnie z ustalonymi warunkami, prawdopodobnie wpłynie na stosunek Piętaszka do tych rozmów. Jeśli Robinson naprawdę ciężko pracował, ale nie jest w stanie zaoferować Piętaszkowi uzgodnionej ilości warzyw i owoców, ponieważ przeszacował korzyści z systemu nawadniającego, Piętaszek do propozycji zmniejszenia opłat może podejść ze zrozumieniem. Jeśli jednak Robinson po prostu się lenił i dlatego niczego nie zbudował, Piętaszek może być słusznie poirytowany i domagać się wywiązania z umowy w jej pierwotnym kształcie.

Po trzecie wreszcie, na przykładzie umowy pomiędzy Robinsonem i Piętaszkiem można łatwo dostrzec ścisły związek pomiędzy deficytem handlowym a koniecznością zaciągania pożyczek międzynarodowych oraz między nadwyżką handlową a udzielaniem takich pożyczek. Wielkość nadwyżki handlowej Piętaszka (trzy ryby i pięć kokosów dziennie) jest dokładnie równa pożyczce udzielonej Robinsonowi albo też – analizując sytuację z punktu widzenia tego drugiego – rozmiar deficytu Robinsona jest równy zaciągniętemu przez niego zobowiązaniu (pożyczce). Dla ekonomistów wartość nadwyżki handlowej jest równa kapitałowi wypływającemu poza granice kraju, zaś wartość deficytu pokrywa się w pełni z wartością kapitału napływającego do danego kraju z zagranicy. Kwestię tę omówimy dokładniej w dalszej części podręcznika.

Prosty model gospodarki składającej się z Robinsona i Piętaszka jest również dobrą okazją do wstępnej analizy zjawiska przewagi komparatywnej (ang. comparative advantage), które będzie przedmiotem dokładniejszych rozważań w Rozdziale 15 Teoria handlu międzynarodowego. Poniższa Ramka Rozmiary przewag komparatywnych pozwoli ci oszacować rozmiary przewag komparatywnych w handlu pszenicą i suknem pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią w XIX w.

Krok po kroku

Rozmiary przewag komparatywnych

W XIX w. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania handlowały pomiędzy sobą pszenicą i suknem. Tabela 5.5 pokazuje nakład pracy (w godzinach) niezbędny do wyprodukowania jednostki każdego z tych dóbr.

Pszenica (kwintal)Sukno (metr bieżący)Koszt alternatywny kwintala pszenicy wyrażony w metrach bieżących suknaKoszt alternatywny metra bieżącego sukna wyrażony w kwintalach pszenicy
Stany Zjednoczone898/99/8
Wielka Brytania434/33/4
Tabela 5.5

Krok 1. Zgodnie z danymi zawartymi w Tabeli 5.5 wyprodukowanie kwintala pszenicy w USA wymaga 8 godz. pracy (w Wielkiej Brytanii tylko 4 godz.), zaś wytworzenie metra bieżącego sukna 9 godz. pracy (w Wielkiej Brytanii jedynie 3 godz.).

Krok 2. Zwróć uwagę na różnicę między przewagą bezwzględną a przewagą komparatywną. Wielka Brytania ma przewagę bezwzględną nad USA w produkcji obu towarów, ponieważ ich wytworzenie wymaga mniejszego nakładu pracy w porównaniu z sytuacją w Stanach Zjednoczonych. Teoretycznie oznaczałoby to, że Wielka Brytania powinna produkować zarówno sukno, jak i pszenicę. Przyjrzyjmy się jednak przewadze komparatywnej. Wielka Brytania jest w stanie wyprodukować pszenicę dwa razy taniej w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi, zaś sukno aż trzy razy taniej, jeśli potraktujemy liczbę godzin pracy niezbędną do wytworzenia jednostki każdego z dóbr (odpowiednio: kwintala i metra bieżącego) jako swoistą cenę. Pamiętając o tym, że celem jest jak najtańsze wytworzenie każdego z dwóch dóbr, pszenica powinna być wyprodukowana w USA, zaś sukno w Wielkiej Brytanii.

Krok 3. Problem możemy również przeanalizować, uwzględniając koszty alternatywne. Aby to zrobić, określ względną cenę każdego z dóbr wyrażoną w jednostkach drugiego dobra. Ceną kwintala pszenicy w naszym przykładzie będzie liczba metrów bieżących sukna, z których produkcji musisz zrezygnować. Aby znaleźć tę cenę, przelicz godziny potrzebne na wyprodukowanie kwintala pszenicy i metra bieżącego sukna na odpowiednie ilości pszenicy i sukna możliwe do wytworzenia w ciągu 1 godz. pracy. Zauważ, że w Stanach Zjednoczonych wyprodukowanie kwintala pszenicy zajmuje 8 godz. pracy, więc pracownicy mogą wytworzyć 1/8 kwintala w ciągu godziny. Z kolei wyprodukowanie metra bieżącego sukna w tym kraju zajmuje 9 godz., więc robotnicy mogą wytworzyć 1/9 m bieżącego sukna w ciągu godziny. Aby wyprodukować kwintal pszenicy potrzebujesz 8 godz., a zatem w Stanach Zjednoczonych oznacza to utratę 8/9 m bieżącego sukna, podczas gdy w Wielkiej Brytanii byłoby to aż 4/3 m bieżącego. Podobnie wytworzenie metra bieżącego sukna wymaga poświęcenia 9 godz. pracy w USA, co oznacza utratę 9/8 kwintala pszenicy, zaś w wielkiej Brytanii wyprodukowanie metra bieżącego sukna wiąże się z utratą jedynie 3/4 kwintala pszenicy.

Krok 4. Możemy teraz wyrazić przewagę komparatywną dzięki porównaniu kosztów alternatywnych produkcji każdego z analizowanych dóbr w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Koszt alternatywny 1 kwintala pszenica w USA jest mniejszy (8/9 wobec 4/3) niż ten sam koszt w Wielkiej Brytanii, w związku z czym pszenicę należy produkować w Stanach Zjednoczonych. Natomiast koszt alternatywny sukna jest niższy w Wielkiej Brytanii niż w USA (3/4 wobec 9/8), co oznacza, że taniej jest produkować sukno właśnie w Wielkiej Brytanii.

Saldo na rachunku obrotów bieżących jako element bilansu płatniczego

Związek między różnymi miarami określającymi saldo wymiany ekonomicznej z zagranicą a międzynarodowymi przepływami kapitału finansowego jest tak ścisły, że ekonomiści w oparciu o wartość sprzedawanych i kupowanych dóbr, usług i czynników produkcji tworzą bilans płatniczy. Każda kategoria, która wchodzi w skład salda na rachunku bieżącym, wiąże się bowiem pośrednio lub bezpośrednio z odpowiednim przepływem finansowym pomiędzy danym krajem a resztą gospodarki światowej.

Ilustracja 5.3 przedstawia przepływ dóbr i usług oraz odpowiadających im płatności pomiędzy konkretnym krajem – niech to będzie Polska – a resztą świata. Analizując wykres z góry na dół, pierwsza linia oznacza polski eksport (towary przepływają z Polski poza jej granice), podczas gdy druga linia pokazuje płatności za te towary przepływające do Polski od podmiotów zagranicznych, które kupiły określone dobra i usługi. Trzeci wiersz opisuje import (dobra i usługi płyną z zagranicy do Polski), zaś czwarty – płatności, które uiszczają polskie podmioty przedsiębiorstwom zagranicznym. Wartość kupowanych i sprzedawanych w ramach handlu zagranicznego dóbr i usług, a co za tym idzie również płatności za te produkty, ujęte są na rachunku obrotów bieżących.

Cztery linie wykreślone w dolnej części Ilustracji 5.3 pokazują przepływy kapitału (traktujemy je jako inwestycje – bezpośrednie i portfelowe), dochodów osiągniętych dzięki tym inwestycjom oraz dodatkowo pracy wykonywanej przez Polaków poza granicami. Odpowiednio piąta linia reprezentuje inwestycje dokonane przez polskie podmioty za granicą (zakup przedsiębiorstw, wybudowanie nowej fabryki lub po prostu nabycie akcji i obligacji). Szósta linia z kolei to dochód uzyskany dzięki tym inwestycjom (wypłaty odsetek od obligacji, dywidenda związana z posiadaniem akcji lub zysk przedsiębiorstw) i wykonywanej za granicą pracy, który płynie z zagranicy do Polski. Podobnie jest w siódmym wierszu, który obrazuje inwestycje dokonywane przez podmioty z zagranicy w Polsce. W wierszu ósmym natomiast znajdują się dochody z tych zagranicznych inwestycji (i pracy) w Polsce, które wypływają z kraju i trafiają za granicę. Dochód z tytułu własności za granicą (linie szósta i ósma) znajdujemy na rachunku bieżącym, podczas gdy przepływy kapitału w postaci inwestycji zagranicznych (linie piąta i siódma) ujęte są na rachunku finansowym. Schemat pomija transfery jednostronne, które oczywiście również wiążą się z przepływem środków finansowych i które ujmuje bilans obrotów bieżących.

Ilustracja przedstawia przepływy dóbr i usług (w tym czynników produkcji) oraz płatności za te dobra i usługi pomiędzy krajem macierzystym (ramka z lewej) a resztą świata (ramka z prawej). Kraj macierzysty przekazuje za granicę dobra i usługi w ramach eksportu, płatności za importowane produkty, inwestycje zagraniczne dokonywane na terenie reszty świata i dochody z inwestycji podmiotów zagranicznych dokonywanych w tym kraju. Reszta świata przekazuje z kolei do macierzystego kraju płatności za eksport, dobra i usługi w ramach importu, dochody z inwestycji podmiotów z kraju macierzystego dokonanych poza granicami oraz inwestycje dokonywane przez podmioty zagraniczne na terenie kraju macierzystego.
Ilustracja 5.3 Przepływ dóbr, czynników produkcji, dochodów czynników produkcji i kapitału Każdy element salda na rachunku obrotów bieżących wiąże się z przepływem płatności finansowych między analizowanym krajem i zagranicą. W górnej części wykresu ujęte są przepływy dóbr i usług w ramach handlu zagranicznego oraz płatności za nie.

Deficyt na rachunku obrotów bieżących oznacza, że kraj jest kredytobiorcą netto z zagranicy. I odwrotnie, dodatnie saldo na rachunku bieżącym oznacza, że kraj jest pożyczkodawcą netto dla reszty świata. Podobnie jak w modelu gospodarki Robinsona i Piętaszka można sformułować wniosek, że nadwyżka handlowa oznacza odpływ kapitału finansowego, ponieważ krajowe podmioty (inwestorzy) lokują swoje środki za granicą, podczas gdy deficyt na rachunku obrotów bieżących jest dokładnie równy wartości kapitału napływającego do danego kraju z zagranicy.

Należy przy tym pamiętać, że międzynarodowe przepływy kapitałowe nie odnoszą się wyłącznie do długu publicznego zaciągniętego za granicą, choć oczywiście dług zaciągnięty przez sektor finansów publicznych jest częścią tego strumienia. Międzynarodowe przepływy kapitału finansowego odnoszą się do wszystkich sposobów, w jakie prywatni inwestorzy z jednego kraju mogą inwestować środki w innym kraju – kupując nieruchomości, firmy i instrumenty finansowe takie jak akcje i obligacje.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 19 paź 2023 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.