Cel dydaktyczny rozdziału
Dzięki lekturze tego rozdziału dowiesz się:
- Jak bardzo kraje tworzące światową gospodarkę są zróżnicowane ekonomicznie
- W jaki sposób polityka ekonomiczna może przełożyć się na poprawę standardu życia społeczeństw
- Jakie mogą być przyczyny wysokiego bezrobocia w różnych krajach świata
- Jakie czynniki wywołują inflację w różnych gospodarkach
- Jakie obawy budzi niezrównoważony bilans handlowy
Do przemyślenia
Bezrobocie wśród ludzi młodych: trzy różne przypadki
Chad Harding, młody mieszkaniec Kapsztadu w RPA, ukończył szkołę, zdając egzaminy z wysokimi ocenami. Jego przyszłość wydawała się obiecująca. Jednak podobnie jak wielu młodych ludzi w jego kraju napotkał trudności ze znalezieniem pracy. „Po prostu utknąłem w domu, czekając, aż coś się pojawi” – powiedział w wywiadzie dla BBC w 2012 r. W RPA 54,6% młodych kobiet i 47,2% mężczyzn było wówczas bezrobotnych. Problem ten nie ograniczał się jednak do RPA. Według Międzynarodowej Organizacji Pracy na świecie 73 mln młodych ludzi między 15. i 24. rokiem życia było w 2012 r. bez pracy.
Według „Wall Street Journal” w Indiach 60% siły roboczej to osoby samozatrudnione, głównie z powodu regulacji na rynku pracy. Zgodnie z raportem Banku Światowego dotyczącym rozwoju gospodarczego (World Bank Development Report) w 2010 r. stopa bezrobocia wśród młodzieży w Indiach wynosiła 9,9%. W Hiszpanii (kraju znacznie bogatszym) wśród młodych kobiet i mężczyzn było to odpowiednio 39,8% i 43,2%.
Bezrobocie wśród młodzieży jest poważnym problemem w wielu częściach świata. Jednak mimo widocznych podobieństw w kształtowaniu się tego wskaźnika w RPA, Hiszpanii i Indiach narzędzia polityki makroekonomicznej mające na celu jego zmniejszenie w tych trzech krajach są różne. W niniejszym rozdziale przeanalizujemy politykę makroekonomiczną na całym świecie, ze szczególnym uwzględnieniem narzędzi wykorzystywanych do zmniejszania bezrobocia, promowania wzrostu gospodarczego oraz stabilizacji inflacji i kursów walutowych. Następnie ponownie przyjrzymy się bezrobociu wśród ludzi młodych w RPA, Hiszpanii i Indiach.
Istnieją znaczące różnice w zamożności i wynikach gospodarczych krajów na całym świecie. Co je wyjaśnia? Czy państwa, prowadząc swoją politykę makroekonomiczną, kierują się podobnymi celami? Czy zastosowanie ram makroekonomicznych przedstawionych w tym podręczniku pozwoli nam zrozumieć wyniki gospodarcze poszczególnych krajów? Zajmijmy się tymi pytaniami po kolei.
Wyjaśnianie różnic. Przypomnij sobie Rozdział 3 Bezrobocie, w którym wyjaśnialiśmy różnice w strukturze i wydajności gospodarek, odwołując się do zagregowanej funkcji produkcji. Argumentowaliśmy, że różnice w produktywności, na które miały wpływ takie czynniki, jak kapitał fizyczny, kapitał ludzki i technologia, wyjaśniają zróżnicowanie przeciętnych dochodów na całym świecie. Każda gospodarka ma swoje charakterystyczne cechy ekonomiczne, instytucje, historię i realia polityczne, a to oznacza, że dostęp do tych „składników” będzie różny w zależności od kraju, podobnie zresztą jak jego wyniki gospodarcze.
Na przykład Korea Południowa na początku lat 50. XX w. zainwestowała znaczne środki w edukację i technologię, aby zwiększyć wydajność swego rolnictwa. Część tych inwestycji była wynikiem szczególnych relacji politycznych ze Stanami Zjednoczonymi. Dzięki tym i wielu innym inicjatywom gospodarka tego kraju zdołała zbliżyć się do poziomu dochodów państw rozwiniętych, takich jak Japonia i Stany Zjednoczone.
Podobne cele i ramy. Wiele gospodarek dobrze radzących sobie pod względem tempa wzrostu dochodu per capita miało – na dobre lub na złe – podobny cel: utrzymanie wzrostu i w miarę możliwości poprawę jakości życia swoich obywateli. Jakość życia w kraju jest pojęciem szerokim, ale jak można sobie wyobrazić, obejmuje m.in. niski poziom bezrobocia, stabilność cen (niski poziom inflacji) oraz swobodę produkcji i sprzedaży (również za granicę!) dóbr i usług. Wydaje się, że są to uniwersalne cele makroekonomiczne, o których mówiliśmy w Rozdziale 1 Wstęp do makroekonomii i żaden kraj nie będzie prowadził polityki zmierzającej w przeciwnym kierunku. Analizując politykę makroekonomiczną na świecie, zaczynamy od porównania poziomu życia. Przyjrzymy się również takim wskaźnikom, jak bezrobocie, inflacja i handel zagraniczny w poszczególnych krajach. Pamiętaj, że każde państwo ma inne doświadczenia, dlatego chociaż zidentyfikowane przez nas cele mogą być podobne, konkretne gospodarki wymagają polityki makroekonomicznej dostosowanej do ich specyficznych uwarunkowań.
Sięgnij po więcej
Aby uzyskać więcej informacji na temat bezrobocia wśród młodzieży, odwiedź tę stronę internetową i przeczytaj artykuł Pokolenie bezrobotnych (Generation Jobless) w tygodniku „The Economist”.