Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Makroekonomia - Podstawy

Wprowadzenie do rozdziału

Makroekonomia - PodstawyWprowadzenie do rozdziału

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do makroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 PKB, czyli jak mierzyć kondycję gospodarki?
    3. 1.2 Przeliczanie wartości nominalnych na realne
    4. 1.3 Śledzenie zmian realnego PKB w czasie
    5. 1.4 Porównywanie PKB w różnych krajach
    6. 1.5 Czy za pomocą PKB można zmierzyć dobrobyt?
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  3. 2 Wzrost gospodarczy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Współczesny wzrost gospodarczy
    3. 2.2 Wydajność pracy a wzrost gospodarczy
    4. 2.3 Czynniki wzrostu gospodarczego
    5. 2.4 Konwergencja dochodowa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  4. 3 Bezrobocie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 
    3. 3.2 Zmiany poziomu bezrobocia
    4. 3.3 Przyczyny bezrobocia w krótkim okresie
    5. 3.4 Przyczyny bezrobocia w długim okresie
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  5. 4 Inflacja
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Pomiar inflacji
    3. 4.2 Jak mierzyć zmianę kosztów utrzymania?
    4. 4.3 Zmiany inflacji na świecie
    5. 4.4 Zamieszanie wokół inflacji
    6. 4.5 Indeksacja i jej ograniczenia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  6. 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Obliczanie bilansu handlowego
    3. 5.2 Bilans handlowy w kontekście historycznym
    4. 5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału
    5. 5.4 Tożsamość krajowych oszczędności i inwestycji
    6. 5.5 Czy deficyt handlowy ma jakieś zalety?
    7. 5.6 Różnica między saldem bilansu handlowego a poziomem wymiany handlowej
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  7. 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Popyt i podaż z perspektywy makroekonomicznej
    3. 6.2 Model popytu globalnego i podaży globalnej (AD-AS)
    4. 6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 
    5. 6.4 Przesunięcie krzywej popytu globalnego
    6. 6.5 Jak model AD-AS wyjaśnia tempo wzrostu gospodarczego, stopę bezrobocia i zmiany inflacji
    7. 6.6 Prawa Keynesa i Saya w modelu AD-AS
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  8. 7 Model keynesowski
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Popyt globalny w modelu keynesowskim
    3. 7.2 Najważniejsze elementy modelu keynesowskiego
    4. 7.3 Krzywa Phillipsa
    5. 7.4 Funkcjonowanie rynku z perspektywy keynesowskiej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  9. 8 Model neoklasyczny
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Podstawy podejścia neoklasycznego
    3. 8.2 Wpływ podejścia neoklasycznego na politykę fiskalną i pieniężną
    4. 8.3 Poszukiwanie równowagi między modelem keynesowskim a neoklasycznym
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  10. 9 Pieniądz i system bankowy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Definicja pieniądza i jego funkcji
    3. 9.2 Agregaty pieniężne M1, M2 i M3
    4. 9.3 Funkcje banków
    5. 9.4 Jak banki kreują pieniądz
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  11. 10 Bank centralny i polityka monetarna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Zadania banku centralnego
    3. 10.2 Jak bank centralny wprowadza politykę pieniężną
    4. 10.3 Wpływ polityki pieniężnej na sytuację w gospodarce
    5. 10.4 Pułapki polityki pieniężnej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  12. 11 Bilans płatniczy i kursy walutowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Jak działają rynki walutowe
    3. 11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
    4. 11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
    5. 11.4 Polityki kursowe
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  13. 12 Polityka fiskalna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Wydatki państwa
    3. 12.2 Deficyt i dług publiczny
    4. 12.3 Dyskrecjonalna polityka fiskalna wykorzystywana do walki z recesją, bezrobociem i inflacją
    5. 12.4 Automatyczne stabilizatory koniunktury
    6. 12.5 Realne wyzwania wykorzystywania dyskrecjonalnej polityki fiskalnej
    7. 12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  14. 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 13.1 Wpływ długu publicznego na bilans handlowy i inwestycje
    3. 13.2 Polityka fiskalna a bilans handlowy
    4. 13.3 Jak dług publiczny wpływa na oszczędności prywatne
    5. 13.4 Polityka fiskalna, inwestycje i wzrost gospodarczy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  15. 14 Ekonomia rozwoju - zróżnicowanie polityki ekonomicznej na świecie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 14.1 Zróżnicowanie gospodarek na świecie
    3. 14.2 Wzrost poziomu życia
    4. 14.3 Przyczyny bezrobocia na świecie
    5. 14.4 Przyczyny inflacji w różnych krajach i regionach
    6. 14.5 Obawy dotyczące pogorszenia konkurencyjności międzynarodowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  16. 15 Teoria handlu międzynarodowego
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 15.1 Przewaga absolutna i komparatywna
    3. 15.2 Co się stanie, gdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji wszystkich dóbr?
    4. 15.3 Handel wewnątrzgałęziowy między podobnymi gospodarkami
    5. 15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  17. 16 Globalizacja i protekcjonizm
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 16.1 Protekcjonizm: pośrednia subwencja od konsumentów dla producentów
    3. 16.2 Handel międzynarodowy i jego wpływ na miejsca pracy, płace i warunki pracy
    4. 16.3 Argumenty na rzecz ograniczenia importu
    5. 16.4 Jak rządy wdrażają politykę handlową: globalnie, regionalnie i na szczeblu krajowym
    6. 16.5 Kompromisy w polityce handlowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  18. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  19. B Model dochodowo-wydatkowy
  20. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
    13. Rozdział 13
    14. Rozdział 14
    15. Rozdział 15
    16. Rozdział 16
  21. Bibliografia
  22. Skorowidz nazwisk
  23. Skorowidz rzeczowy
  24. Skorowidz terminów obcojęzycznych
Zdjęcie przedstawia halę produkcyjną piekarni, która jest obsługiwana przez roboty.
Ilustracja 3.1 Zastąpieni przez roboty Piekarz piecze chleb? Niekoniecznie. Do prac dotychczas typowo wykonywanych przez człowieka, takich jak w pokazanej na zdjęciu piekarni, coraz częściej wykorzystuje się maszyny. (Źródło: modyfikacja pracy „Factory Automation Robotics Palettizing Bread” autorstwa KUKA Roboter GmbH/Wikimedia Commons, domena publiczna).

Cel dydaktyczny rozdziału

Dzięki lekturze tego rozdziału dowiesz się:

  • Jak ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia
  • W jaki sposób można klasyfikować różne rodzaje bezrobocia
  • Jakie czynniki wpływają na poziom bezrobocia w krótkim i długim okresie

Do przemyślenia

Bezrobocie i pandemia Covid-19 – skomplikowana historia

W powojennej historii Stanów Zjednoczonych nigdy wcześniej nie doszło do zjawiska o porównywalnej skali. Między marcem a kwietniem 2020 r. stopa bezrobocia w USA wzrosła z 4,4% do 14,7%. (Warto zauważyć, że w ciągu całego roku 2020 bezrobocie w Polsce zwiększyło się zgodnie z danymi opublikowanymi przez GUS o ponad 1 punkt procentowy, z poziomu 5,2% w grudniu roku 2019 do 6,8% w grudniu 2020, zaś w grudniu 2022 r. stopa bezrobocia rejestrowanego była dokładnie taka sama jak przed wybuchem pandemii (źródło). Konsekwencją rozpoczynającej się właśnie pandemii Covid-19 i wprowadzonych w związku z tym przepisów drastycznie ograniczających nie tylko możliwości prowadzenia działalności gospodarczej, ale wręcz swobodę przemieszczania się, było zamknięcie wielu firm, przez co miliony pracowników nagle znaleźli się bez pracy. Ludzie, którzy musieli pozostać w domach, ograniczyli wydatki, zwłaszcza na restauracje, turystykę i podróże. Z czasem, w miarę poprawy sytuacji epidemiologicznej i powrotu nadziei na przywrócenie trybu życia sprzed pandemii, bezrobocie zaczęło spadać. W 2022 r., dzięki dostępności szczepionek i szybko rosnącemu odsetkowi osób zabezpieczonych przynajmniej dwoma ich dawkami, sytuacja jeszcze się poprawiła, ale obawy przed pojawieniem się nowych, bardziej zjadliwych wariantów koronawirusa uniemożliwiały pełny powrót do normalności.

Pandemia Covid-19 miała również inne negatywne skutki dla rynku pracy. Stopa aktywności zawodowej (potocznie określana również jako stopa partycypacji), czyli odsetek aktywnych zawodowo (pracujących i poszukujących pracy) osób w wieku produkcyjnym spadł i na początku 2022 r. pozostał niższy niż w roku 2019. Było to konsekwencją decyzji podejmowanych samodzielnie oraz tych narzuconych. Niektórzy byli zmuszeni do przerwania pracy z powodu wprowadzenia nauki zdalnej, zamknięcia placówek opiekuńczych (przedszkoli) i konieczności opieki nad dziećmi. Inni obawiali się kontaktów ze współpracownikami i klientami w środku globalnej pandemii. Jeszcze inni po prostu zdecydowali się przejść na wcześniejszą emeryturę. Aktywność zawodowa mierzona stopą aktywności zawodowej wciąż kładzie się cieniem na zjawisku ożywienia na rynku pracy.

Te dwie zmienne – stopa bezrobocia i stopa aktywności zawodowej – pokazują, jak skomplikowane mogą być zależności na rynku pracy. Mimo że stopa bezrobocia w 2021 r. spadła, rozczarowujące statystyki dotyczące aktywności zawodowej Amerykanów wskazują na ograniczoną skalę ożywienia gospodarczego. Jednego dnia można przeczytać nagłówek o tym, jak łatwo jest znaleźć lub zmienić pracę, by kolejnego zobaczyć tytuły oznajmiające, jak trudno jest pracodawcom rekrutować wykwalifikowanych pracowników. Po zakończeniu lektury tego rozdziału będziesz w stanie interpretować sytuację na rynku pracy w oparciu o dostępne dane.

Utrata pracy i niemożność znalezienia zatrudnienia staje się zazwyczaj niezwykle bolesnym i brzemiennym w skutki doświadczeniem życiowym, porównywalnym z poważnym wypadkiem samochodowym i długotrwałym procesem rozwodowym, którego konsekwencje może w pełni zrozumieć tylko ktoś, kto przez nie przeszedł. Bezrobotni i ich rodziny, nie mając bezpieczeństwa finansowego, żyją w ciągłym napięciu. Są zmuszeni do podejmowania trudnych decyzji, takich jak rezygnacja z dotychczasowego standardu życia (rozrywek, posiłków na mieście, abonamentu telewizji kablowej), sprzedaży samochodu czy zmiany miejsca zamieszkania, która szczególnie dla dzieci wyrwanych ze swojego środowiska bywa wyjątkowo trudna. Nawet jeśli osoba bezrobotna znajdzie nową pracę, to jej wynagrodzenie może być niższe niż poprzednio. Dla wielu ludzi praca jest ważnym elementem samooceny. Dotknięcie kryzysem bezrobocia mocno obniża poczucie własnej wartości, może wpływać na relacje rodzinne oraz zdrowie psychiczne i fizyczne. Nierzadko – szczególnie wśród mężczyzn – prowadzi do samobójstw.

Już tylko wskazane wyżej społeczne koszty bezrobocia mogą uzasadniać uznanie tego wskaźnika za priorytet polityki ekonomicznej państwa i utrzymywanie go na jak najniższym poziomie. Jednak bezrobocie generuje również istotne koszty ekonomiczne dla całego społeczeństwa. Jeśli miliony chętnych do pracy osób nie mogą znaleźć zatrudnienia, to czynniki produkcji w danej gospodarce pozostają niewykorzystane. Kraj z wysokim bezrobociem jest jak firma posiadająca gotową do pracy, ale nieużytkowaną fabrykę. Gigantycznym kosztem alternatywnym bezrobocia (ang. opportunity cost of unemployment) są dobra i usługi, które mogliby wyprodukować bezrobotni pracownicy.

W tym rozdziale omówimy sposoby, jakie ekonomiści wykorzystują, aby bezrobocie zdefiniować i oszacować jego skalę. Przyjrzymy się zmianom stopy bezrobocia w Stanach Zjednoczonych, Polsce i innych krajach. Następnie wyjaśnimy jego rodzaje, ekonomiczne aspekty oraz narzędzia stosowane przez państwo w celu zmniejszenia rozmiaru tego zjawiska.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 19 paź 2023 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.