Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Makroekonomia - Podstawy

3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 

Makroekonomia - Podstawy3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do makroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 PKB, czyli jak mierzyć kondycję gospodarki?
    3. 1.2 Przeliczanie wartości nominalnych na realne
    4. 1.3 Śledzenie zmian realnego PKB w czasie
    5. 1.4 Porównywanie PKB w różnych krajach
    6. 1.5 Czy za pomocą PKB można zmierzyć dobrobyt?
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  3. 2 Wzrost gospodarczy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Współczesny wzrost gospodarczy
    3. 2.2 Wydajność pracy a wzrost gospodarczy
    4. 2.3 Czynniki wzrostu gospodarczego
    5. 2.4 Konwergencja dochodowa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  4. 3 Bezrobocie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 
    3. 3.2 Zmiany poziomu bezrobocia
    4. 3.3 Przyczyny bezrobocia w krótkim okresie
    5. 3.4 Przyczyny bezrobocia w długim okresie
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  5. 4 Inflacja
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Pomiar inflacji
    3. 4.2 Jak mierzyć zmianę kosztów utrzymania?
    4. 4.3 Zmiany inflacji na świecie
    5. 4.4 Zamieszanie wokół inflacji
    6. 4.5 Indeksacja i jej ograniczenia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  6. 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Obliczanie bilansu handlowego
    3. 5.2 Bilans handlowy w kontekście historycznym
    4. 5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału
    5. 5.4 Tożsamość krajowych oszczędności i inwestycji
    6. 5.5 Czy deficyt handlowy ma jakieś zalety?
    7. 5.6 Różnica między saldem bilansu handlowego a poziomem wymiany handlowej
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  7. 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Popyt i podaż z perspektywy makroekonomicznej
    3. 6.2 Model popytu globalnego i podaży globalnej (AD-AS)
    4. 6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 
    5. 6.4 Przesunięcie krzywej popytu globalnego
    6. 6.5 Jak model AD-AS wyjaśnia tempo wzrostu gospodarczego, stopę bezrobocia i zmiany inflacji
    7. 6.6 Prawa Keynesa i Saya w modelu AD-AS
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  8. 7 Model keynesowski
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Popyt globalny w modelu keynesowskim
    3. 7.2 Najważniejsze elementy modelu keynesowskiego
    4. 7.3 Krzywa Phillipsa
    5. 7.4 Funkcjonowanie rynku z perspektywy keynesowskiej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  9. 8 Model neoklasyczny
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Podstawy podejścia neoklasycznego
    3. 8.2 Wpływ podejścia neoklasycznego na politykę fiskalną i pieniężną
    4. 8.3 Poszukiwanie równowagi między modelem keynesowskim a neoklasycznym
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  10. 9 Pieniądz i system bankowy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Definicja pieniądza i jego funkcji
    3. 9.2 Agregaty pieniężne M1, M2 i M3
    4. 9.3 Funkcje banków
    5. 9.4 Jak banki kreują pieniądz
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  11. 10 Bank centralny i polityka monetarna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Zadania banku centralnego
    3. 10.2 Jak bank centralny wprowadza politykę pieniężną
    4. 10.3 Wpływ polityki pieniężnej na sytuację w gospodarce
    5. 10.4 Pułapki polityki pieniężnej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  12. 11 Bilans płatniczy i kursy walutowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Jak działają rynki walutowe
    3. 11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
    4. 11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
    5. 11.4 Polityki kursowe
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  13. 12 Polityka fiskalna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Wydatki państwa
    3. 12.2 Deficyt i dług publiczny
    4. 12.3 Dyskrecjonalna polityka fiskalna wykorzystywana do walki z recesją, bezrobociem i inflacją
    5. 12.4 Automatyczne stabilizatory koniunktury
    6. 12.5 Realne wyzwania wykorzystywania dyskrecjonalnej polityki fiskalnej
    7. 12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  14. 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 13.1 Wpływ długu publicznego na bilans handlowy i inwestycje
    3. 13.2 Polityka fiskalna a bilans handlowy
    4. 13.3 Jak dług publiczny wpływa na oszczędności prywatne
    5. 13.4 Polityka fiskalna, inwestycje i wzrost gospodarczy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  15. 14 Ekonomia rozwoju - zróżnicowanie polityki ekonomicznej na świecie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 14.1 Zróżnicowanie gospodarek na świecie
    3. 14.2 Wzrost poziomu życia
    4. 14.3 Przyczyny bezrobocia na świecie
    5. 14.4 Przyczyny inflacji w różnych krajach i regionach
    6. 14.5 Obawy dotyczące pogorszenia konkurencyjności międzynarodowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  16. 15 Teoria handlu międzynarodowego
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 15.1 Przewaga absolutna i komparatywna
    3. 15.2 Co się stanie, gdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji wszystkich dóbr?
    4. 15.3 Handel wewnątrzgałęziowy między podobnymi gospodarkami
    5. 15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  17. 16 Globalizacja i protekcjonizm
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 16.1 Protekcjonizm: pośrednia subwencja od konsumentów dla producentów
    3. 16.2 Handel międzynarodowy i jego wpływ na miejsca pracy, płace i warunki pracy
    4. 16.3 Argumenty na rzecz ograniczenia importu
    5. 16.4 Jak rządy wdrażają politykę handlową: globalnie, regionalnie i na szczeblu krajowym
    6. 16.5 Kompromisy w polityce handlowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  18. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  19. B Model dochodowo-wydatkowy
  20. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
    13. Rozdział 13
    14. Rozdział 14
    15. Rozdział 15
    16. Rozdział 16
  21. Bibliografia
  22. Skorowidz nazwisk
  23. Skorowidz rzeczowy
  24. Skorowidz terminów obcojęzycznych

Cel dydaktyczny

Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:

  • Obliczyć współczynnik aktywności zawodowej (stopę partycypacji) i stopę bezrobocia
  • Wyjaśnić, na czym polega zjawisko ukrytego bezrobocia i co to znaczy, że się jest lub nie jest częścią zasobu siły roboczej
  • Ocenić i interpretować dane dotyczące bezrobocia

Raporty prasowe i telewizyjne zazwyczaj podają wielkość bezrobocia w procentach, czyli pokazują, ile wynosi stopa bezrobocia. Oznacza to, że wartość ta ma charakter względny lub inaczej relatywny. Możemy np. napisać, że rejestrowane bezrobocie w Polsce – zgodnie z danymi GUS (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/bezrobocie-rejestrowane/stopa-bezrobocia-rejestrowanego-w-latach-1990-2023,4,1.html) – w marcu 2023 r. wyniosło 5,4%, w porównaniu z 5,5% w lutym tego samego roku i 5,8% w marcu roku 2022. Na pierwszy rzut oka zmiany między wartościami procentowymi mogą wydawać się niewielkie. Pamiętaj jednak, że w Polsce mieszka ok. 25 mln osób w wieku produkcyjnym (kobiety w wieku 18–59 lat i mężczyźni w wieku 18–64 lata). Wzrost bezrobocia o jeden punkt procentowy, nawet jeśli tylko połowa tej grupy byłaby aktywna zawodowo, oznaczałby więc ok. 150 tys. osób tracących zatrudnienie. To średniej wielkości miasto, takie jak Olsztyn. Choć stopa bezrobocia w Polsce może się wydawać relatywnie bardzo niska, w dalszym ciągu oznacza to 821 tys. ludzi zarejestrowanych jako bezrobotni (dane z marca 2023 r.). A ponieważ bezrobocie dotyka nie tylko osobę, która straciła zatrudnienie, lecz również jej bliskich, może to stwarzać poważne problemy nawet dla ponad 2 mln ludzi. Wykonanie tego prostego rachunku zmienia pewnie twoje spojrzenie na 5-procentową stopę bezrobocia, jaką mamy w Polsce. Jeśli jeszcze uświadomisz sobie, że w marcu 2004 r. bezrobocie rejestrowane w naszym kraju sięgało 20,4%, łatwiej będzie ci zrozumieć skalę problemów łączących się z tym zjawiskiem.

Sięgnij po więcej

W USA dane na temat stopy bezrobocia publikuje Bureau of Labor Statistics, a w Polsce Główny Urząd Statystyczny.

Czym jest zasób siły roboczej w gospodarce?

Czy wszystkie osoby dorosłe, które pozostają bez pracy, powinniśmy uznawać za bezrobotne? Oczywiście, że nie. Wiek aktywności produkcyjnej to 15 lat i więcej, ale większość osób niepełnoletnich nie pracuje, tylko się uczy. Z kolei znaczny procent zatrudnionych po osiągnięciu wieku emerytalnego (w Polsce jest to ukończone 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn) również rezygnuje z pracy. Wielu studentów stacjonarnych studiów licencjackich świadomie nie podejmuje zatrudnienia, niewłaściwe byłoby zatem uznawanie ich za osoby bezrobotne. Część osób utrzymuje się z kapitału lub wynajmu nieruchomości (to tzw. rentierzy). Inni przebywają na długotrwałych urlopach (np. macierzyńskich lub rodzicielskich). Jeszcze inni pozostają na utrzymaniu współmałżonków lub partnerów. Formalnie za osoby bezrobotne nie uznajemy również przestępców i osób zajmujących się działalnością pozaprawną (w Polsce np. trudniących się nierządem), oczywiście o ile nie zarejestrują się w powiatowym urzędzie pracy (PUP) jako bezrobotni.

Niewłaściwe byłoby zatem dzielenie populacji ludzi dorosłych jedynie na pracujących i bezrobotnych, skoro istnieje grupa trzecia: osoby, które nie mają pracy i z powodów wskazanych powyżej nie są zainteresowane jej podjęciem. Należą do niej także ci, którzy w przeszłości co prawda chcieli pracować, ale przestali już szukać pracy, np. zniechęceni bezowocnymi poszukiwaniami odpowiedniego stanowiska. Ekonomiści określają tę trzecią grupę jako bierną zawodowo lub pozostającą poza zasobem siły roboczej (ang. out of the labor force).

Stopa bezrobocia szacowana jest w Polsce na dwa sposoby, stąd w publikacjach medialnych można znaleźć dwa poziomy bezrobocia charakterystyczne dla polskiej gospodarki. Pierwszy z nich to tzw. bezrobocie rejestrowane, związane z prawną definicją osoby bezrobotnej. W pewny uproszczeniu możemy przyjąć, że jest to ktoś, kto uzyskał taki status, rejestrując się w powiatowym urzędzie pracy. Dokładna definicja wykorzystywana przez GUS przedstawia się następująco: „[Bezrobotni to] Osoby, które ukończyły 18 lat i nie osiągnęły wieku emerytalnego, niezatrudnione i niewykonujące innej pracy zarobkowej, zdolne i gotowe do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy i zarejestrowane we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy oraz poszukujące zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej”. Tak jak zostało to już wskazane powyżej, bezrobocie rejestrowane w Polsce nieznacznie przekracza 5%.

Natomiast drugi sposób postrzegania bezrobocia związany jest z badaniem aktywności ekonomicznej ludności (BAEL, stąd „bezrobocie baelowskie”). W BAEL zbierane są informacje o pracujących w wieku 15-89 lat, o bezrobotnych w wieku 15-74 lata i o biernych zawodowo w wieku 15-89 lat. Osoby mające 90 lat i więcej są z zasady zaliczane do biernych zawodowo. W wywiadzie telefonicznym ankieterzy statystyczni identyfikują osoby bezrobotne w wieku 15–74 lat, które spełniają jednocześnie trzy warunki: po pierwsze, w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi; po drugie, aktywnie poszukiwały pracy, tzn. podjęły konkretne działania w ciągu czterech tygodni (wliczając jako ostatni tydzień badany), aby znaleźć pracę; i po trzecie, były gotowe (zdolne) podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu badanym. Baelowska metoda pomiaru bezrobocia jest rekomendowana przez Międzynarodową Organizację Pracy oraz wykorzystywana przez Eurostat, zatem służy ona do obliczeń bezrobocia w krajach UE. Stopa bezrobocia w Polsce liczona zgodnie z metodą BAEL wynosiła w drugim kwartale 2022 r. 2,6%.

Osoba zaklasyfikowana jako bezrobotna pozostaje zatem bez pracy, ale wyraża gotowość jej podjęcia, a także aktywnie poszukiwała pracy w czasie ostatnich czterech tygodni. Osoba, która nie jest zatrudniona, ale nie jest obecnie gotowa do podjęcia pracy lub nie szukała jej aktywnie w ciągu ostatnich czterech tygodni, nie należy do siły roboczej i tym samym nie może zostać uznana za bezrobotną.

Poznaj szczegóły

Zatrudnieni: pracują i otrzymują w związku z tym wynagrodzenie.

Bezrobotni: nie mają pracy i aktywnie jej poszukują.

Bierni zawodowo: nie pracują zarobkowo i nie poszukują pracy.

Zasób siły roboczej (aktywni zawodowo): liczba zatrudnionych plus liczba bezrobotnych.

Obliczanie stopy bezrobocia i stopy aktywności zawodowej (stopy partycypacji)

Ilustracja 3.2 przedstawia podział populacji na trzy grupy. W drugim kwartale 2022 r. ok. 58% tej grupy należało do osób aktywnych zawodowo (stanowiło zasób siły roboczej), czyli grupy osób pracujących lub bezrobotnych, ale poszukujących pracy. Siłę roboczą możemy tym samym podzielić na pracujących i bezrobotnych. Odpowiednie wartości przedstawione są w Tabeli 3.1. Jak łatwo zauważyć, stopa bezrobocia (ang. unemployment rate) nie jest odsetkiem całej dorosłej populacji pozostającej bez pracy, ale raczej odsetkiem dorosłych, którzy stanowią zasób siły roboczej (są aktywni zawodowo), ale pracy nie mają.

Stopa bezrobocia = Liczba osób bezrobotnychZasób siły roboczej × 100%Stopa bezrobocia = Liczba osób bezrobotnychZasób siły roboczej × 100%
Wykres kołowy przedstawia liczbę osób pracujących w polskiej gospodarce w drugim kwartale 2022 r. (16,770 mln), bezrobotnych (454 tys. osób) i pozostających poza zasobem siły roboczej (biernych zawodowo – 12,508 mln).
Ilustracja 3.2 Osoby pracujące, bezrobotne i bierne zawodowo w wieku 15–89 lat w Polsce w drugim kwartale 2022 r. Całkowita populacja osób w wieku 15–89 lat w Polsce w drugim kwartale 2022 r. wyniosła blisko 30 mln (dokładnie 29,752 mln). W ramach tej grupy tylko 454 tys. osób było bezrobotnych, natomiast liczba pracujących sięgnęła 17,244 mln. Pozostałe 12,508 mln zaklasyfikowano jako osoby nieaktywne zawodowo.
Populacja osób w wieku 15-89 lat, ogółem29,752 mln
Aktywni zawodowo (zasób siły roboczej)17,244 mln
Pracujący 16,770 mln
Bezrobotni 0,454 mln
Bierni zawodowo (pozostający poza zasobem siły roboczej) 12,508 mln
Tabela 3.1 Pracujący, bezrobotni i bierni zawodowo w Polsce w II kwartale 2022 r. (Źródło: pracujacy_bezrobotni_i_bierni_zawodowo_-_wyniki_wstepne_bael_w_ii_kwartale_2022_r.%20(1).pdf).

Wykorzystując powyższe dane, możemy obliczyć stopę bezrobocia w Polsce (zgodnie z metodą BAEL), poprzez podzielenie 454 tys. bezrobotnych przez 17,244 mln osób aktywnych zawodowo, co daje 2,6%. Poniższa Ramka Obliczanie stopy aktywności zawodowej (stopy partycypacji) i stopy bezrobocia przeprowadzi cię przez kolejne etapy tej matematycznej operacji.

Krok po kroku

Obliczanie stopy aktywności zawodowej (stopy partycypacji) i stopy bezrobocia

W jaki sposób ekonomiści obliczają stopę aktywności zawodowej (stopę partycypacji) i odsetek osób nieaktywnych zawodowo (pozostających poza zasobem siły roboczej)? Wykorzystamy wartości z Tabeli 3.1, aby zilustrować kolejne kroki.

Określanie stopy aktywności zawodowej:

Krok 1. Podziel liczbę osób aktywnych zawodowo (17,244 mln) przez liczbę osób w wieku 15–89 lat ogółem (29,752 mln).

Krok 2. Pomnóż przez 100%, aby otrzymać wartość procentową.

Stopa aktywności zawodowej = 17,24429,752 = 0,5796 = 57,96%Stopa aktywności zawodowej = 17,24429,752 = 0,5796 = 57,96%

Określanie odsetka osób pozostających poza zasobem siły roboczej:

Krok 1. Podziel liczbę osób biernych zawodowo (12,508 mln) przez liczbę osób w wieku 15–89 lat (29,752 mln).

Krok 2. Pomnóż przez 100%, aby otrzymać wartość procentową.

Stopa aktywności zawodowej = 12,50829,752 = 0,4204 = 42,04%Stopa aktywności zawodowej = 12,50829,752 = 0,4204 = 42,04%

Określanie stopy bezrobocia:

Krok 1. Podziel liczbę bezrobotnych (454 tys.) przez liczbę osób aktywnych zawodowo (17,244 mln).

Krok 2. Pomnóż przez 100%, aby otrzymać stopę bezrobocia wyrażoną w procentach.

Stopa bezrobocia = 0,45417,244 = 0,02632 = 2,6%Stopa bezrobocia = 0,45417,244 = 0,02632 = 2,6%

Bezrobocie ukryte

Przedstawiony powyżej sposób klasyfikacji ludzi ze względu na rodzaj ich aktywności na rynku pracy w dalszym ciągu może nie dawać właściwego obrazu sytuacji. Niektórzy pracują w niepełnym wymiarze godzin lub wykonują pracę tymczasową, ale poszukują zajęcia na pełny etat i na stałe. Tacy ludzie są zaliczani do osób pracujących, chociaż forma ich zatrudnienia nie jest zgodna z ich preferencjami. Istnieją też osoby wykonujące pracę poniżej swoich kwalifikacji (ang. underemployed), tj. w pełni przeszkolone lub wykwalifikowane do pewnego rodzaju pracy, ale zatrudnione na stanowiskach gorzej płatnych lub niewykorzystujących pełni ich potencjału. Przykładem niech będzie osoba z dyplomem ukończenia studiów w dziedzinie finansów, która pracuje jako sprzedawca w niepełnym wymiarze czasu pracy, lub robotnik wykwalifikowany zatrudniony jako ochroniarz w supermarkecie. Tacy ludzie są także zaliczani do grupy pracujących. Wszystkie tego typu przypadki tworzą bardzo szeroką kategorię ukrytego bezrobocia (ang. hidden unemployment). Do tej grupy zalicza się także pracowników zniechęconych (ang. discouraged workers), czyli takich, którzy przestali już szukać pracy i tym samym nie są zaliczani do grupy aktywnej zawodowo, a więc zgodnie z klasyczną definicją nie można ich nazwać bezrobotnymi.

Współczynnik aktywności zawodowej (stopa partycypacji)

Inną ważną statystyką jest stopa aktywności zawodowej (ang. labor force participation rate). Jest to odsetek osób w wieku 15–89 lat, które są zatrudnione lub bezrobotne (czyli aktywnie poszukują pracy i są gotowe niezwłocznie ją podjąć). Analizując dane z Ilustracji 3.2 oraz Tabeli 3.1, łatwo dostrzec, że w obliczeniach tego wskaźnika zostało uwzględnione 17,244 mln ludzi zaliczonych do siły roboczej. Wskaźnik ten obliczamy, dzieląc liczbę osób należących do zasobu siły roboczej (to znaczy liczbę zatrudnionych i bezrobotnych) przez populację w wieku 15–89 lat ogółem. Otrzymany ułamek zapisujemy w procentach. Z danych za drugi kwartał 2022 r. wynika, że współczynnik aktywności zawodowej w Polsce wynosił 57,96%. W ujęciu historycznym stopa partycypacji siły roboczej w Polsce podlegała stosunkowo niewielkim zmianom. Współczynnik aktywności zawodowej przedstawiany jest przez Główny Urząd Statystyczny od 1992 r., czyli od momentu prowadzenia badań aktywności ekonomicznej ludności. W pierwszych latach transformacji wskaźnik ten utrzymywał się powyżej poziomu 60%, ale ok. 1994 r. zaczął się obniżać. Od roku 2000 nie spadł jednak poniżej 53%, z minimum na początku 2007 r. (53,2%). Od 2008 r. mamy do czynienia z bardzo powolnym, ale dość stabilnym wzrostem tego współczynnika.

Krytyka sposobu mierzenia bezrobocia

Przy obliczaniu liczby i odsetka osób bezrobotnych zawsze pojawiają się pewne komplikacje. Na przykład: jak zakwalifikować ludzi, którzy nie mają pracy i byliby gotowi ją podjąć, ale w okolicy brakuje wolnych miejsc pracy, więc przestali już szukać zatrudnienia? Tacy ludzie (i ich rodziny) mogą cierpieć z powodu bezrobocia, jednak w ankiecie są uznawani za nieaktywnych zawodowo, ponieważ nie poszukują już pracy aktywnie. Inne osoby mogą z kolei deklarować, że są gotowe do podjęcia pracy, choć tak naprawdę wcale nie są tym zainteresowane i nie poszukują zatrudnienia zbyt intensywnie. Zalicza się je do bezrobotnych, choć należałoby je raczej zaklasyfikować jako osoby nieaktywne zawodowo. Jeszcze inni ludzie mogą być zatrudnieni np. do wykonywania pewnych prac w ogrodnictwie, opiece nad dziećmi lub sprzątania, ale nie zgłaszają uzyskanych dochodów organom podatkowym. W rozmowie z ankieterem mogą deklarować, że są bezrobotni, podczas gdy tak naprawdę pracują.

Chociaż stopa bezrobocia jest wskaźnikiem ogniskującym uwagę opinii publicznej i mediów, ekonomiści publikują znacznie więcej badań i raportów, w których próbują zmierzyć zaangażowanie ludzi w aktywność zawodową i przedstawić bardziej zniuansowany i pełny obraz rynku pracy. To, że statystyki gospodarcze są niedoskonałe, nie jest wielkim odkryciem. Jednak nawet niedoskonałe miary, takie jak stopa bezrobocia, mogą być bardzo wartościowe, jeśli tylko zostaną umiejętnie zinterpretowane i w przystępny sposób opisane.

Sięgnij po więcej

Kliknij tutaj, aby dowiedzieć się więcej o bieżącym badaniu ludności w USA oraz przeczytać najczęściej zadawane pytania na temat pracy i zatrudnienia. Natomiast informacje o wynikach ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 r. można znaleźć pod adresem: (https://stat.gov.pl/aktualnosci/informacje-o-wynikach-narodowego-spisu-powszechnego-ludnosci-i-mieszkan-2021,422,1.html)

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 19 paź 2023 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.