9.2 Diagnozy pielęgniarskie

Diagnoza podstawą opieki żywieniowej

Po analizie zebranych danych (z wywiadu, badania przedmiotowego i badań diagnostyczno-laboratoryjnych) należy postawić diagnozy pielęgniarskie związane z zaburzeniami ze strony układu pokarmowego oraz czynnikami predysponującymi. W diagnozach trzeba uwzględnić nieprawidłowości w stanie odżywienia oraz błędne nawyki żywieniowe pacjentów.

Poniżej przedstawiono przykłady diagnoz pielęgniarskich u pacjentów z chorobami układu pokarmowego:

• Niezbilansowane odżywianie: mniejsze niż zapotrzebowanie organizmu (niedożywienie) związane z:

  • zaburzeniami wchłaniania (np. w przebiegu celiakii, chorób zapalnych jelit, stanu po resekcjach jelita) / niedoborem enzymów trawiennych (niewydolność trzustki) / przewlekłymi chorobami układu pokarmowego / jadłowstrętem / trudnościami w połykaniu (dysfagia) / bólem po posiłkach,
  • objawiające się: ubytkiem masy ciała / niskim BMI / osłabieniem / niedoborami witamin i składników mineralnych (np. niedokrwistość, osteoporoza) / zanikiem mięśni / zmniejszoną odpornością*.

• Niezbilansowane odżywianie: większe niż zapotrzebowanie organizmu (nadwaga/otyłość) związane z:

  • nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi / nadmiernym spożyciem kalorii / brakiem aktywności fizycznej / stresem / czynnikami genetycznymi / zaburzeniami hormonalnymi,
  • objawiające się: zwiększeniem masy ciała / wysokim BMI / gromadzeniem tkanki tłuszczowej / zwiększonym ryzykiem chorób metabolicznych (cukrzyca typu 2, dyslipidemia) / zwiększonym ryzykiem chorób układu pokarmowego (np. GERD, kamica żółciowa, stłuszczenie wątroby)*.

• Ból ostry / przewlekły związany z:

  • procesem zapalnym (np. ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego, trzustki, chorobą zapalną jelit) / chorobą wrzodową żołądka/dwunastnicy / kolką (żółciową, jelitową) / niedrożnością jelit / nowotworem układu pokarmowego / zespołem jelita drażliwego,
  • objawiający się: zgłaszanym bólem (np. ostry, kłujący, kurczowy, piekący) / grymasem twarzy / napięciem mięśni brzucha (obrona mięśniowa) / przyjęciem pozycji ulgowej / niepokojem / zmianą tętna/ciśnienia krwi*.

• Biegunka związana z:

  • infekcją bakteryjną/wirusową/pasożytniczą / chorobami zapalnymi jelit / zespołem jelita drażliwego / nietolerancjami pokarmowymi (np. laktozy, fruktozy) / działaniem leków (np. antybiotyków) / stresem,
  • objawiająca się: częstymi, luźnymi, wodnistymi stolcami / bólami brzucha / wzdęciami / gorączką / ryzykiem odwodnienia / zaburzeniami elektrolitowymi*.

• Zaparcia związane z:

  • niedostateczną podażą błonnika w diecie / zbyt małym spożyciem płynów / brakiem aktywności fizycznej / działaniem leków (np. opioidów, niektórych antydepresantów) / chorobami neurologicznymi / niedoczynnością tarczycy / zespołem jelita drażliwego (postać zaparciowa),
  • objawiające się: rzadkimi, twardymi, zbitymi stolcami / parciem na stolec / uczuciem niepełnego wypróżnienia / wzdęciami / bólami brzucha / bólami podczas defekacji*.

• Nudności i wymioty związane z:

  • infekcjami układu pokarmowego / chorobą refluksową przełyku / chorobą wrzodową / zaburzeniami motoryki układu pokarmowego / działaniem leków (np. chemioterapia) / ostrym zapaleniem trzustki / kamicą żółciową,
  • objawiające się: zgłaszanymi nudnościami / epizodami wymiotów treścią pokarmową/żółciową / bladością / ślinotokiem / osłabieniem / ryzykiem odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych*.

• Ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego związane z:

  • chorobą wrzodową żołądka/dwunastnicy / żylakami przełyku / polipami / nowotworami układu pokarmowego / chorobami zapalnymi jelit / stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) / stosowaniem leków przeciwzakrzepowych,
  • objawiające się: obecnością krwi utajonej w kale / smolistymi stolcami (melena) / obecnością świeżej krwi w stolcu (hematochezja) / niedokrwistością / osłabieniem / bladością powłok skórnych* (Płaszewska-Żywko, 2021).

* Należy wybrać elementy diagnozy adekwatne do sytuacji pacjenta.