Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Mikroekonomia – Podstawy

12.3 Zrównoważony ład korporacyjny i ESG

Mikroekonomia – Podstawy12.3 Zrównoważony ład korporacyjny i ESG

Menu
Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do mikroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 Czym jest ekonomia i dlaczego jest ona ważna?
    3. 1.2 Mikroekonomia i Makroekonomia
    4. 1.3 Jak ekonomiści wykorzystują teorie i modele do zrozumienia problemów ekonomicznych
    5. 1.4 Jak zorganizować gospodarkę: przegląd systemów gospodarczych
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  3. 2 Wybory w świecie rzadkości zasobów
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Jak ludzie dokonują wyborów w oparciu o ograniczenia budżetowe
    3. 2.2 Krzywa możliwości produkcyjnych i wybory społeczne
    4. 2.3 Konfrontacja z zastrzeżeniami do podejścia ekonomicznego
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  4. 3 Popyt i podaż
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 Podaż, popyt i równowaga na rynku dóbr i usług
    3. 3.2 Pozacenowe determinanty popytu i podaży
    4. 3.3 Czteroetapowy proces zmiany ceny i ilości równowagi na rynku
    5. 3.4 Cena maksymalna i cena minimalna
    6. 3.5 Popyt, podaż i efektywność
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  5. 4 Elastyczność
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Elastyczność cenowa popytu i podaży
    3. 4.2 Skrajne przypadki elastyczności
    4. 4.3 Elastyczność a cena
    5. 4.4 Pozacenowe parametry elastyczności
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  6. 5 Wybory konsumenta
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Wybory konsumpcyjne
    3. 5.2 Jak zmiany dochodów wpływają na wybory konsumentów
    4. 5.3 Ekonomia behawioralna: inne podejście do wyborów konsumenckich
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  7. 6 Teoria podaży, kosztów i struktur rynku
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Koszty całkowite i księgowe, zysk księgowy i zysk ekonomiczny
    3. 6.2 Produkcja w krótkim okresie
    4. 6.3 Koszty w krótkim okresie
    5. 6.4 Produkcja w długim okresie
    6. 6.5 Koszty w długim okresie
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  8. 7 Konkurencja doskonała
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Specyfika konkurencji doskonałej jako struktury rynku
    3. 7.2 Jak przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjne podejmują decyzje o produkcji
    4. 7.3 Decyzje o wejściu i wyjściu w długim okresie
    5. 7.4 Efektywność rynków doskonale konkurencyjnych
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  9. 8 Monopol
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Jak powstaje monopol: bariery wejścia
    3. 8.2 Jak maksymalizujący zyski monopol ustala produkcję i ceny
    4. Kluczowe pojęcia
    5. Podsumowanie
    6. Pytania sprawdzające
    7. Sprawdź wiedzę
    8. Ćwicz myślenie krytyczne
    9. Problemy
  10. 9 Konkurencja monopolistyczna i oligopol
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Konkurencja monopolistyczna
    3. 9.2 Oligopol
    4. Kluczowe pojęcia
    5. Podsumowanie
    6. Pytania sprawdzające
    7. Sprawdź wiedzę
    8. Ćwicz myślenie krytyczne
    9. Problemy
  11. 10 Wprowadzenie do rynku czynników produkcji
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Podaż i popyt na rynku pracy
    3. 10.2 Rynek pracy
    4. 10.3 Płace i zatrudnienie na niedoskonale konkurencyjnym rynku pracy
    5. 10.4 Dyskryminacja na rynku pracy
    6. 10.5 Popyt i podaż na rynku finansowym
    7. 10.6 System rynkowy jako efektywny mechanizm informacyjny
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  12. 11 Zawodność rynku – państwo a biznes
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Negatywne efekty zewnętrzne związane z problemem zanieczyszczenia środowiska
    3. 11.2 Publiczne sposoby rozwiązania problemu negatywnych efektów zewnętrznych
    4. 11.3 Prywatne sposoby rozwiązania problemu negatywnych efektów zewnętrznych
    5. 11.4 Dlaczego sektor prywatny nie inwestuje dostatecznych środków w innowacje
    6. 11.5 Dobra publiczne 
    7. 11.6 Fuzje przedsiębiorstw
    8. 11.7 Regulacje monopolu naturalnego
    9. 11.8 Problem niedoskonałej informacji i asymetrii informacji
    10. Kluczowe pojęcia
    11. Podsumowanie
    12. Pytania sprawdzające
    13. Sprawdź wiedzę
    14. Ćwicz myślenie krytyczne
    15. Problemy
  13. 12 Wpływ zmian klimatu na rozwój przedsiębiorstw
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Zmiany klimatu i ich negatywne konsekwencje
    3. 12.2 Sposoby reakcji na zagrożenia związane z ryzykiem klimatycznym
    4. 12.3 Zrównoważony ład korporacyjny i ESG
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
  14. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  15. B Krzywe obojętności
  16. C Wartość zaktualizowana
  17. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
  18. Bibliografia
  19. Skorowidz nazwisk
  20. Skorowidz rzeczowy
  21. Skorowidz terminów obcojęzycznych

Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:

  • Scharakteryzować kryteria ESG
  • Objaśnić, czym są z zrównoważone instrumenty finansowe (obligacje, pożyczki oraz aktywa finansowe)

Wraz z wprowadzaniem na poziomie krajowym rekomendacji wynikających z porozumienia paryskiego coraz popularniejszym narzędziem stosowanym w przedsiębiorstwach jest tzw. zrównoważony ład korporacyjny (ang. sustainable corporate governance), oparty na kryteriach ESG (ang. Environmental-Social-Governance). Kryteria ESG to zestaw standardów umożliwiających ewaluację bilansu ekologicznego działalności przedsiębiorstw poprzez pomiar i ocenę niefinansowych danych środowiskowych, społecznych i zarządczych (patrz Rysunek 1). Ocena tychże danych jest oparta na metodologii wskaźnikowej, która pozwala ustalić, jak firma plasuje się w poszczególnych kategoriach (czyli np.: jaki ma ślad węglowy; czy dba o dobrostan pracowników, czy poprzez swoją działalność wywiera pożądany i pozytywny wpływ na społeczność lokalną).

Niestety wciąż nie istnieją globalne wytyczne dotyczące zbierania i raportowania wskaźników ESG (np. instytucjom nadzorującym rynki kapitałowe lub urzędom zajmującym się nadzorowaniem konkretnych rynków lub ochroną antymonopolową). W konsekwencji nie ma jednolitych standardów, co uniemożliwia wiarygodne porównanie przedsiębiorstw działających (lub dokładniej: mających siedziby) w różnych krajach.

W niektórych krajach (np. USA i Wielkiej Brytanii) w ramach oddolnych inicjatyw zmierzających do wypracowania katalogu dobrych praktyk w obszarze raportowania ESG osiągnięto pewne sukcesy, jednak brak harmonizacji dotyczącej „zielonej” taksonomii oraz sprawozdawczości w skali globalnej stwarza przestrzeń dla rozbieżnych interpretacji. Niejednokrotnie prowadzą one do nadużyć, gdy pewne praktyki kwalifikowane są jako zgodne z pryncypiami ESG, mimo że w rzeczywistości nie mają z nimi wiele wspólnego. Tam, gdzie nie obowiązują jednolite ustalenia dotyczące kryteriów ESG, część przedsiębiorstw oraz firm doradczych stosuje je w sposób niezwykle swobodny. W Unii Europejskiej wciąż nie zostały sformułowane spójne wytyczne dotyczące raportowania niefinansowych danych z obszaru kryteriów ESG, chociaż wprowadzenie tego typu regulacji jest już zapowiadane od kilku lat.

Pamiętać należy, że podstawowym obszarem wykorzystania kryteriów ESG jest wsparcie inwestorów w ocenie historycznych wyników oraz perspektyw rozwoju przedsiębiorstw. Jednocześnie kryteria te stanowią dla przedsiębiorstw swoisty kierunkowskaz, który wskazuje na sposoby tworzenia i wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju.

Infografika przedstawia zachodzące na siebie trzy koła. Pierwsze koło symbolizuje Ład społeczny, to jest: czynniki obejmujące strukturę zarządzania, nadzór oraz finansowanie organizacji, reguły określające prawa interesariuszy wypełniających zobowiązania wobec inwestorów zewnętrznych i pracowników. Drugie koło przedstawia Środowisko, czyli: czynniki obejmujące działania na rzecz klimatu i ograniczenia wpływu na środowisko m.in. przez redukcję emisji gazów cieplarnianych, zmniejszenie zużycia surowców i wody, ograniczenie produkcji odpadów i działania na rzecz bioróżnorodności i wykorzystywania surowców odnawialnych. Trzecie koło symbolizuje Społeczną odpowiedzialność, to jest: Czynniki obejmujące relacje społeczne, prawa człowieka, różnorodność, standardy pracy w całym łańcuchu wartości i dostaw, przestrzeganie zasad higieny pracy i bezpieczeństwa wytwarzanych produktów.
Ilustracja 12.8 Kryteria ESG: środowisko, ład społeczny i społeczna odpowiedzialność. (Źródło: opracowanie na podstawie raportu EY Biznes dla klimatu)

Sięgnij po więcej

Więcej na temat koncepcji zrównoważonego rozwoju znajdziesz tutaj. Natomiast o konieczności i korzyściach z raportowania wskaźników ESG przeczytasz tu.

Ocena działalności przedsiębiorstw przy użyciu wskaźników ESG jest niewątpliwie ważnym elementem pozwalającym firmom na lepszą adaptację do wszystkich klimatycznych ryzyk. Jednocześnie jednak każda zmiana, adaptacja i transformacja pociąga za sobą wymierne koszty, a dostosowanie organizacji do wyzwań klimatycznych może stanowić poważne obciążenie finansowe dla firm. Zastanówmy się zatem, w jaki sposób firmy mogą pozyskać fundusze na klimatyczną transformację.

Wymiar finansowy transformacji klimatycznej przedsiębiorstw

We wszystkich sektorach gospodarki obserwujemy zainteresowanie inwestorów przedsiębiorstwami, które respektują zalecenia ESG i adaptują się do nowej klimatycznej rzeczywistości. Tym samym widoczna jest także zasadnicza zmiana w podejściu inwestorów do inwestycji, decyzje o kierunkach inwestycji podejmowane są nie tylko w oparciu o kryterium maksymalizacji stopy zwrotu z inwestycji lecz także z troską o ich skutki środowiskowe i społeczne. Inwestowanie wg kryteriów ESG jest dziś związane przede wszystkim z lokowaniem kapitału w zrównoważone obligacje (ang. sustainable bonds), zrównoważone pożyczki (ang. sustainable loans) oraz zrównoważone aktywa finansowe (ang. sustainable equity). Wszystkie te grupy produktów posiadają cechę wspólną: kapitał pozyskany przy ich użyciu powinien zostać spożytkowany zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. Dla przykładu, kapitał pozyskany dzięki emisji zielonych obligacji pozwala finansować przedsięwzięcia związane m.in. z transformacją energetyczną, czy też z przyjaznym środowisku transportem.

Co ciekawe, pierwsze emisje zielonych obligacji były wyłączną domeną organizacji międzynarodowych (pierwsze zrównoważone obligacje zostały wyemitowane przez Europejski Banku Inwestycyjny w 2007 r.); dziś w emisję tych instrumentów włączają się w coraz większym stopniu przedsiębiorstwa, szczególnie duże firmy, co przedstawia Ilustracja 12.9.

Wykres słupkowy przedstawiający emitentów różnych rodzajów zielonych obligacji: Władze lokalne, instytucje finansowe, spółki spoza sektora finansowego, podmioty wspierane przez rząd i emitenci rządowi. W Afryce 95% emitentów to spółki spoza sektora finansowego, w regionie Azji i Pacyfiku prawie 60% obligacje jest emitowanych przez instytucje finansowych, w Europie po około 30% emisji należy do instytucji finansowych i spółek spoza sektora finansowego, w Ameryce Południowej oraz w Ameryce Północnej prawie 70% to spółki spoza sektora finansowego. Podmioty wspierane przez rząd mają około 10-procentowy udział w emisjach zielonych obligacji we wszystkich regionach z wyjątkiem Afryki, w której ten udział jest pomijalnie mały.
Ilustracja 12.9 Rodzaje zielonych obligacji wg regionów, dane na koniec 2019 r. (Źródło: Franklin Templeton Capital Markets Insights Group, Bloomberg)

W 2018 r. wartość emisji zielonych obligacji przekroczyła 180 mld dol., a skumulowana wartość światowego portfela zrównoważonych produktów finansowych osiągnęła pułap 23 bln dol. (wzrost o 25% w porównaniu z rokiem 2014). Większość zielonych obligacji denominowanych jest w trzech walutach: dol. amerykańskich, euro oraz chińskim renminbi (juanach).

Przyrost zielonych obligacji w czasie. W 2013 r. obserwowano poniżej 50 emitentów, od 2015 r. obserwuje się wzrost liczby emitetnów zielonych obligacji do ponad 210 w 2017. W 2019 liczba ta spadła do około 160.
Ilustracja 12.10 Emitenci zielonych obligacji w podziale regionalnym. (Źródło: Bank Rozrachunków Międzynarodowych)

Panel (b) skumulowana wartość emisji zielonych obligacji wyrażona w dolarach. Najwyższa wartość obligacji to obligacje korporacyjne, ich skumulowana wartość wynosi 600 mld dol. Jedna trzecia tej wartości to obligacje w dolarach, jedna trzecia w euro, a pozostała część w chińskim renminbi, innych walutach rynków rozwiniętych i innych walutach rynków rozwijających się.
Ilustracja 12.11 Skumulowana wartość emisji zielonych obligacji (wartość denominacyjna w walutach obcych wyrażona w mld dol. amerykańskich). (Źródło: Bank Rozrachunków Międzynarodowych)

Szczególnie warto podkreślić, że zielone obligacje emitowane w amerykańskich dolarach charakteryzują się wyższymi stopami zwrotu niż ich tradycyjne odpowiedniki. Co ciekawe, te denominowane w euro już nie są tak atrakcyjne i może świadczyć to o skłonności inwestorów w Europie do większej dywersyfikacji ryzyka portfela inwestycyjnego przez łączenie produktów tradycyjnych oraz zrównoważonych, co przedstawia Ilustracja 12.12.

Stopy zwrotu z obligacji zielonych i tradycyjnych dla euro i dolara amerykańskiego.
Ilustracja 12.12 Stopy zwrotu z obligacji zielonych i tradycyjnych. (Źródło: Bank Rozrachunków Międzynarodowych)

Wypracowane przez emitentów obligacji standardy emisji znacząco wpłynęły na wzrost przejrzystości transakcji, głównie dzięki wymogowi niezależnego przedemisyjnego audytu – tzw. drugiej opinii (ang. second opinion). Jednocześnie należy pamiętać, że pozyskiwanie kapitału poprzez emisję obligacji jest wygodnym narzędziem dla dużych firm. W przypadku przedsiębiorstw małych i średnich emisja obligacji nie jest ekonomicznie opłacalna z powodu dość wysokich kosztów transakcyjnych tej operacji.

Odpowiednim rozwiązaniem dla tej grupy przedsiębiorstw wydają się zrównoważone pożyczki (charakteryzujące się niskim oprocentowaniem i długim okresem kredytowania) oraz wszelkiego rodzaju wsparcie publiczne (granty, subsydia, obniżki podatków). W przypadku inwestorów poszukujących większej dywersyfikacji portfela zrównoważone indeksy giełdowe stają się coraz bardziej popularną opcją, a także metodą na klimatyczny hedging (ang. hedging of climate risks with financial portfolios). Klimatyczne aktywa charakteryzują się niższą stopą zwrotu z inwestycji w porównaniu do stopy zwrotu oferowanej przez rynek w okresie, w którym klimat jest względnie stabilny, natomiast w momencie, w którym zmiany klimatu stają się coraz szybsze, ich stopa zwrotu jest wyższa od rynkowej, co sprawia, że ten typ inwestycji może być swoistym ubezpieczeniem od klęski klimatycznej.

Jak już wspominaliśmy wcześniej, w świecie zrównoważonych finansów wciąż nie ma powszechnie obowiązujących zasad i definicji. Z tego też względu inwestorzy – także ci instytucjonalni – nie zawsze potrafią we właściwy sposób klasyfikować oferowanych im produktów inwestycyjnych. A to stwarza ryzyko tzw. greenwashingu, czyli tworzenia produktów, które są „zielone” tylko z nazwy. Jest to kolejny asumpt do tego, aby wdrożyć tak w Unii Europejskiej, jak i w skali globalnej jednolitą taksonomię zrównoważonych inwestycji.

Mierzące się z szybko narastającymi zmianami klimatycznymi przedsiębiorstwa – aby zrealizować postawione im przez właścicieli i inwestorów cele – muszą wejść na ścieżkę zrównoważonego, przede wszystkim społecznie i środowiskowo, rozwoju. Nie jest to zadanie łatwe, jednak kierując się wskazówkami ESG oraz adaptując się do tworzonych w ramach polityki klimatycznej państwa mechanizmów wsparcia wiele firm już potrafi zmienić klimatyczne ryzyko w biznesową szansę. Niezależnie bowiem od tego, że wdrażanie zielonych rozwiązań stanowi poważne obciążenie finansowe i organizacyjne, to korzyści długookresowe związane z tą zmianą rekompensują poniesione koszty. Korzyści długookresowe to nie tylko zmiany wizerunkowe i poprawa pozycji konkurencyjnej, ale przede wszystkim satysfakcjonujące wyniki finansowe. Ponadto malejące z czasem koszty wdrażanie nowych technologii ułatwią zieloną transformację.

Światowi liderzy zmian, firmy, które jako pierwsze zdecydowały się na wdrażanie strategii opartych na kryteriach ESG już dziś zaczynają otrzymywać od klientów swoistą premię za ryzyko w postaci większego zaufania i szerszego dostępu do preferencyjnych źródeł finansowania. Pionierzy, którzy w konsekwentny sposób zmieniają kulturę organizacyjną, stymulują wzrost stopnia identyfikacji pracowników z organizacją, dzięki czemu zielona zmiana jest szybciej przyjmowana na wszystkich szczeblach, a całość działań, od poziomu strategii do poziomu operacyjnego funkcjonuje w sposób spójny.

Pamiętać również należy, że tempo wdrażania nowej strategii w przedsiębiorstwach nie może być wolniejsze od szybko rosnącej świadomości ekologicznej i poczucia odpowiedzialności za przyszłość naszej planety wśród potencjalnych klientów. Zmiany postaw konsumenckich są z kolei pochodną odpowiedzialnej polityki gospodarczej realizowanej przez państwo, które za swój cel powinno postawić edukację obywateli. Przez swoje wybory konsumpcyjne mogą oni stymulować i zachęcać przedsiębiorstwa do oferowania im produktów, których wytworzenie i konsumpcja nie uszczuplą dobrostanu materialnego i środowiskowego przyszłych pokoleń.

Do przemyślenia

Pożary wrócą!

Chociaż klimatolodzy nie mają wątpliwości, że z powodu działalności człowieka i będących jej konsekwencją szybko postępujących zmian klimatu rekordowy pożar z 2019 r. może się w Australii powtórzyć już w ciągu kolejnych kilku lat, katastrofa ta nie doprowadziła do wprowadzenia żadnych istotnych zmian zarówno w skali wydobycia i sprzedaży węgla kamiennego, jak i podejścia samych Australijczyków do zmian klimatu. Zresztą problem ten nie dotyka wyłącznie mieszkańców tego najmniejszego z kontynentów. Europejczycy, szczególnie mieszkańcy Włoch i Hiszpanii, latem 2022 r. zmagali się z bezprecedensową falą upałów, która doprowadziła nie tylko suszy, ale także dużej liczby zgonów, zwłaszcza wśród ludzi starszych.

Niestety w postawach ludzi wciąż dominuje perspektywa krótkookresowa, która pozwala wierzyć, że „jakoś to będzie” i „nigdy tak nie było, żeby jakoś nie było”. Choć psychologiczną motywację stojącą za takim właśnie sposobem myślenia można próbować sobie tłumaczyć, to zarówno krótko- jak i długookresowy koszt takiej niefrasobliwości jest gigantyczny. Mieszkańcy całego globu muszą w zasadniczy sposób zmienić swoje podejście do gospodarowania zasobami energetycznymi. W przeciwnym wypadku koszty dla ludzkości mogą okazać się przerażająco wysokie.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/mikroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/mikroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 12 wrz 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.