Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Mikroekonomia – Podstawy

Wprowadzenie do rozdziału

Mikroekonomia – PodstawyWprowadzenie do rozdziału

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do mikroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 Czym jest ekonomia i dlaczego jest ona ważna?
    3. 1.2 Mikroekonomia i Makroekonomia
    4. 1.3 Jak ekonomiści wykorzystują teorie i modele do zrozumienia problemów ekonomicznych
    5. 1.4 Jak zorganizować gospodarkę: przegląd systemów gospodarczych
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  3. 2 Wybory w świecie rzadkości zasobów
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Jak ludzie dokonują wyborów w oparciu o ograniczenia budżetowe
    3. 2.2 Krzywa możliwości produkcyjnych i wybory społeczne
    4. 2.3 Konfrontacja z zastrzeżeniami do podejścia ekonomicznego
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  4. 3 Popyt i podaż
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 Podaż, popyt i równowaga na rynku dóbr i usług
    3. 3.2 Pozacenowe determinanty popytu i podaży
    4. 3.3 Czteroetapowy proces zmiany ceny i ilości równowagi na rynku
    5. 3.4 Cena maksymalna i cena minimalna
    6. 3.5 Popyt, podaż i efektywność
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  5. 4 Elastyczność
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Elastyczność cenowa popytu i podaży
    3. 4.2 Skrajne przypadki elastyczności
    4. 4.3 Elastyczność a cena
    5. 4.4 Pozacenowe parametry elastyczności
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  6. 5 Wybory konsumenta
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Wybory konsumpcyjne
    3. 5.2 Jak zmiany dochodów wpływają na wybory konsumentów
    4. 5.3 Ekonomia behawioralna: inne podejście do wyborów konsumenckich
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  7. 6 Teoria podaży, kosztów i struktur rynku
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Koszty całkowite i księgowe, zysk księgowy i zysk ekonomiczny
    3. 6.2 Produkcja w krótkim okresie
    4. 6.3 Koszty w krótkim okresie
    5. 6.4 Produkcja w długim okresie
    6. 6.5 Koszty w długim okresie
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  8. 7 Konkurencja doskonała
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Specyfika konkurencji doskonałej jako struktury rynku
    3. 7.2 Jak przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjne podejmują decyzje o produkcji
    4. 7.3 Decyzje o wejściu i wyjściu w długim okresie
    5. 7.4 Efektywność rynków doskonale konkurencyjnych
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  9. 8 Monopol
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Jak powstaje monopol: bariery wejścia
    3. 8.2 Jak maksymalizujący zyski monopol ustala produkcję i ceny
    4. Kluczowe pojęcia
    5. Podsumowanie
    6. Pytania sprawdzające
    7. Sprawdź wiedzę
    8. Ćwicz myślenie krytyczne
    9. Problemy
  10. 9 Konkurencja monopolistyczna i oligopol
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Konkurencja monopolistyczna
    3. 9.2 Oligopol
    4. Kluczowe pojęcia
    5. Podsumowanie
    6. Pytania sprawdzające
    7. Sprawdź wiedzę
    8. Ćwicz myślenie krytyczne
    9. Problemy
  11. 10 Wprowadzenie do rynku czynników produkcji
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Podaż i popyt na rynku pracy
    3. 10.2 Rynek pracy
    4. 10.3 Płace i zatrudnienie na niedoskonale konkurencyjnym rynku pracy
    5. 10.4 Dyskryminacja na rynku pracy
    6. 10.5 Popyt i podaż na rynku finansowym
    7. 10.6 System rynkowy jako efektywny mechanizm informacyjny
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  12. 11 Zawodność rynku – państwo a biznes
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Negatywne efekty zewnętrzne związane z problemem zanieczyszczenia środowiska
    3. 11.2 Publiczne sposoby rozwiązania problemu negatywnych efektów zewnętrznych
    4. 11.3 Prywatne sposoby rozwiązania problemu negatywnych efektów zewnętrznych
    5. 11.4 Dlaczego sektor prywatny nie inwestuje dostatecznych środków w innowacje
    6. 11.5 Dobra publiczne 
    7. 11.6 Fuzje przedsiębiorstw
    8. 11.7 Regulacje monopolu naturalnego
    9. 11.8 Problem niedoskonałej informacji i asymetrii informacji
    10. Kluczowe pojęcia
    11. Podsumowanie
    12. Pytania sprawdzające
    13. Sprawdź wiedzę
    14. Ćwicz myślenie krytyczne
    15. Problemy
  13. 12 Wpływ zmian klimatu na rozwój przedsiębiorstw
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Zmiany klimatu i ich negatywne konsekwencje
    3. 12.2 Sposoby reakcji na zagrożenia związane z ryzykiem klimatycznym
    4. 12.3 Zrównoważony ład korporacyjny i ESG
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
  14. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  15. B Krzywe obojętności
  16. C Wartość zaktualizowana
  17. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
  18. Bibliografia
  19. Skorowidz nazwisk
  20. Skorowidz rzeczowy
  21. Skorowidz terminów obcojęzycznych
Zdjęcie przedstawia fragment Jowisza, widoczne są wiry gazów. Obraz wykonany przez sondę kosmiczną Voyager 1.
Ilustracja 11.1 Zdjęcie zrobione przez sondę kosmiczną Voyager I Głównym zadaniem sondy kosmicznej Voyager 1 wystrzelonej przez NASA 5 września 1977 r. było dostarczenie szczegółowych zdjęć Jowisza, Saturna i ich księżyców. Powyższa fotografia jest efektem pracy tego urządzenia. W sierpniu 2012 r. Voyager I jako pierwszy obiekt stworzony przez człowieka znalazł się w przestrzeni międzygwiezdnej i do roku 2025 będzie przekazywał na Ziemię dane dokumentujące jego podróż. Stworzenie tak innowacyjnego urządzenia, jakim jest sonda kosmiczna, jest wyzwaniem nie tylko technologicznym, ale także ekonomicznym. (Źródło: modyfikacja pracy NASA/JPL)

Do przemyślenia

Korzyści z misji sondy kosmicznej Voyager I

Szybki rozwój technologii, który obserwujemy od 50. lat XX w., rozszerzył nam zakres dostępu do danych i umożliwił ich kompleksowe przetwarzanie. Dzięki niemu możemy m.in. komunikować się z mieszkańcami innych kontynentów oraz sprawne poruszać się po zatłoczonym mieście. Zaangażowanie gigantycznych środków prywatnych i publicznych w badania naukowe i rozwój nowych technologii i produktów zrewolucjonizowało nowoczesną gospodarkę. Aby to sobie uświadomić, wystarczy porównać Voyagera – jedno z największych osiągnięć ludzkości – ze smartfonem, który większość z nas na co dzień nosi w kieszeni.

Pierwotnym zadaniem sondy Voyager I było przesłanie na Ziemię zdjęć Jowisza, Saturna i ich księżyców. To skomplikowane urządzenie, wystrzelone w kosmos w 1977 r., poleciało jednak dalej niż do odległych planet Układu Słonecznego. Mijało kolejne ciała niebieskie, aż na początku drugiej dekady XXI w. opuściło Układ Słoneczny i znalazło się w przestrzeni międzygwiezdnej. To największe osiągnięcie ówczesnej techniki zostało wyposażone przez Narodową Agencję Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej Stanów Zjednoczonych (NASA) w procesor o maksymalnej dostępnej mocy obliczeniowej 8 tys. operacji na sekundę. Obecnie zwykły smartfon w ciągu sekundy wykonuje 14 mld operacji.

Produkowane dziś przez prywatne przedsiębiorstwa telefony, komputery, tablety, telewizory, samobieżne odkurzacze a nawet maszyny umożliwiające prowadzenie dializ i mammografii zapewne nie powstałyby (lub nie powstałyby tak szybko), gdyby 50 lat temu NASA nie uruchomiła programu kosmicznego finansowanego z pieniędzy amerykańskich podatników. Wiele badań naukowych nie ma natychmiastowego przełożenia na wytworzenie gotowych do sprzedaży dóbr i usług, dlatego prowadzenie ich jest możliwe wyłącznie dzięki strumieniowi pieniędzy publicznych. Tak jak w przypadku programu sond kosmicznych Voyager, efektem tych działań są jednak nie tylko bezpośrednie korzyści związane z konkretnym zadaniem (poznawaniem kosmosu), lecz również wzrost dobrobytu całego społeczeństwa a nawet ludzkości.

W ten sposób nowa wiedza i wynalazki stają się tym, co ekonomiści nazywają dobrem publicznym. Prowadzi to nas do tematu niniejszego rozdziału: obszarów, w których zaangażowanie wyłącznie podmiotów prywatnych przestaje być wystarczające, zaś wzrost dobrobytu (rozumianego jako pojawienie się dodatkowych korzyści i ograniczanie możliwych kosztów) oznacza konieczność włączenia się państwa w działalność gospodarczą.

Wprowadzenie do rozdziału

Dzięki lekturze tego rozdziału dowiesz się:

  • Czym są zawodności rynku
  • Jakie są ekonomiczne uwarunkowania wyzwań związanych z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego i polityką jego ochrony
  • Dlaczego prywatne przedsiębiorstwa nie inwestują dostatecznych środków w rozwój technologii
  • Czym są dobra publiczne
  • W jaki sposób państwo reguluje działalność monopoli i zapewnia niezbędny poziom konkurencji rynkowej
  • W jaki sposób asymetria informacji ogranicza efektywność rynku rozumianego jako mechanizm alokacji zasobów.

Od pewnego czasu i w krajach rozwijających się, i w krajach rozwiniętych coraz wyraźniejsza staje się tendencja wzrostu znaczenia rynku jako głównego mechanizmu określania tego, co jest produkowane i sprzedawane, w jakiej ilości i po jakiej cenie. Jej najważniejszym przejawem jest wprowadzana w wielu państwach na szeroką skalę deregulacja, w efekcie której prywatne przedsiębiorstwa powiększają swój margines swobody w procesie podejmowania decyzji. Polityka, która rozstrzyganie dylematów gospodarczych pozostawia rynkowi, jest dość powszechnie akceptowana.

Mechanizm rynkowy często jednak zawodzi. Mimo nieustannie rosnącego poziomu rozwoju i wzrostu dobrobytu społecznego nasze rzeki pozostają zanieczyszczone, ulice miast są coraz bardziej zatłoczone, zaś postęp techniczny, który jeszcze 50 lat temu miał zapewnić człowiekowi bazy na Marsie i uwolnienie od większość chorób i ograniczeń, spowolnił. Niemal egzystencjalnym problemem ludzkości staje się kwestia zmian klimatycznych, które mogą zagrozić fizycznym unicestwieniem miliardów ludzi w perspektywie najbliższego stulecia. W konsekwencji rola państwa w gospodarce wcale nie maleje. Wydaje się wręcz, że niektóre problemy ludzkości (poza kwestiami klimatycznymi można do nich zaliczyć również globalne pandemie) dają się rozwiązać wyłącznie dzięki współpracy na szczeblu globalnym.

W niniejszym rozdziale przedstawimy różne formy i przejawy zawodności rynku, z powodu których nie zapewnia on należytej realizacji interesów społecznych. Przyjrzymy się również metodom wykorzystywanym zarówno przez państwo, jak i podmioty prywatne, aby zidentyfikowane ułomności korygować.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/mikroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/mikroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 12 wrz 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.