- asymetria informacji (ang. asymmetric information)
- sytuacja, w której jedna strona transakcji ma więcej informacji dotyczących jej istotnych warunków niż druga strona
- błąd rynku (ang. market failure)
- patrz: zawodność rynku
- brak możliwości wykluczenia z konsumpcji (ang. non excludable)
- sytuacja, gdy wykluczenie kogoś z korzystania z danego dobra lub usługi jest niemożliwe lub na tyle kosztowne, że nie opłaca się wprowadzać takich rozwiązań; jedna z najważniejszych przyczyn problemu gapowicza
- certyfikaty emisyjne (ang. marketable permit)
- patrz: zbywalne zezwolenie na emisję zanieczyszczeń
- defekt rynku (ang. market failure)
- patrz: zawodność rynku
- dobro publiczne (ang. public good)
- dobro (lub usługa) cechujące się konsumpcją nierywalizacyjną i jednocześnie brakiem możliwości wykluczenia z niej kogokolwiek; z tego powodu produkcja takiego dobra zazwyczaj nie jest finansowana przez przedsiębiorstwa prywatne
- dodatkowy koszt zewnętrzny (ang. additional external cost)
- dodatkowe koszty ponoszone przez podmioty, które nie są bezpośrednio zaangażowane w proces produkcji danego dobra
- dodatnie efekty zewnętrzne (ang. positive externalities or external benefits)
- patrz: pozytywne efekty zewnętrzne
- efekt uboczny (ang. spillover)
- zob. efekt zewnętrzny
- efekt zewnętrzny (ang. externality)
- sytuacja, w której wymiana (transakcja) rynkowa lub jakiekolwiek inne działania wpływają (pozytywnie lub negatywnie) na podmioty, które w nich nie uczestniczą (znajdują się „na zewnątrz”)
- fuzja (ang. merger)
- sytuacja, w której dwa niezależne przedsiębiorstwa łączą się w jeden podmiot
- gwarancja (ang. warranty)
- obietnica naprawy lub wymiany towaru we wskazanym w umowie okresie
- gwarancja zwrotu pieniędzy (ang. money-back guarantee)
- obietnica, że sprzedawca zwróci nabywcy pieniądze, najczęściej bez żadnych dodatkowych warunków
- Indeks Herfindahla-Hirschmana (HHI) (ang. Herfindahl-Hirschman Index (HHI))
- parametr służący do pomiaru stopnia koncentracji danej branży, obliczany jako suma kwadratów udziałów w sprzedaży wszystkich działających w niej przedsiębiorstw
- korzyści prywatne (ang. private benefits)
- korzyści, jakie uzyskuje osoba konsumująca dobro lub usługę; także korzyści uzyskiwane przez przedsiębiorstwo z wdrożenia nowego produktu lub technologii
- korzyści zewnętrzne (ang. positive externalities or external benefits)
- patrz: pozytywne efekty zewnętrzne
- korzyść społeczna (ang. social benefit)
- suma korzyści prywatnych i korzyści związanych z istnieniem pozytywnych efektów zewnętrznych
- koszty społeczne (ang. social costs)
- koszty, które obejmują zarówno prywatne koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa w trakcie procesu produkcyjnego, jak i dodatkowe koszty ponoszone przez podmioty, które nie są bezpośrednio zaangażowane w proces produkcyjny, np. koszty zanieczyszczenia środowiska
- licencja zawodowa (ang. occupational license)
- licencja wydawana przez agencję rządową lub stowarzyszenie branżowe poświadczająca, że pracownik ma określone wykształcenie lub zdał stosowny egzamin
- negatywna selekcja (ang. adverse selection)
- sytuacja, w której wśród osób ubezpieczających się zaczynają dominować te o wyższym poziomie ryzyka, co obciąża system ubezpieczeniowy
- negatywny efekt zewnętrzny (ang. negative externality)
- sytuacja, w której podmiot, który nie uczestniczy w transakcji, ponosi jej koszty (obniża się jego użyteczność) bez jakiejkolwiek rekompensaty
- niedoskonała informacja (ang. imperfect information)
- sytuacja, w której nabywca, sprzedawca lub obaj jednocześnie nie są pewni jakości kupowanego lub sprzedawanego produktu
- niekorzyści zewnętrzne (ang. negative externality)
- por: negatywny efekt zewnętrzny
- nierywalizacyjny charakter konsumpcji (ang. nonrivalrous)
- sytuacja, w której konsumpcja danego dobra lub usługi przez jedną osobę nie ogranicza możliwości wykorzystania go przez inne osoby (nie zmniejsza jego użyteczności)
- opłata za emisję zanieczyszczeń (ang. pollution charge)
- opłata (parapodatek) nakładana na przedsiębiorstwo za emitowane przez nie zanieczyszczenia
- pokusa nadużycia (ang. moral hazard)
- sytuacja, w której ludzie dysponujący ubezpieczeniem związanym z wystąpieniem określonego zdarzenia są mniej skłonni do podejmowania działań mających je przed nim ochronić
- poręczyciel (ang. cosigner)
- osoba lub firma, która prawnie zobowiązuje się do spłaty części lub całości pożyczki (kredytu), jeśli pierwotny pożyczkobiorca tego nie zrobi
- pozytywne efekty zewnętrzne (ang. positive externalities or external benefits)
- korzystne efekty uboczne wynikające z działalności osoby fizycznej, przedsiębiorstwa lub państwa uzyskiwane bezpłatnie przez strony trzecie
- prawo własności (ang. property right)
- prawo do posiadania i korzystania z własności, które oznacza, że podmioty naruszające to prawo będę zmuszone do wypłaty odszkodowania właścicielowi
- problem gapowicza (ang. free rider)
- sytuacja, w której pojawiają się osoby zamierzające skorzystać z dobra publicznego bez wnoszenia stosownej opłaty; jeśli takich gapowiczów będzie zbyt wielu, dobro publiczne może nigdy nie zostać wytworzone
- prywatna stopa zwrotu (ang. private rate of return)
- stopa zwrotu uzyskiwana przez konkretną osobę lub podmiot, związana z wykorzystaniem jakiegoś zasobu, np. odsetki z lokaty bankowej
- przejęcie (ang. acquisition)
- zakup jednej firmy przez drugą
- przepisy antymonopolowe (ang. antitrust laws)
- przepisy dające państwu prawo do blokowania pewnych fuzji i przejęć, a w niektórych przypadkach nawet do podziału dużych przedsiębiorstw na mniejsze
- regulacja cen w oparciu o koszty (ang. cost-plus regulation)
- organ regulacyjny pozwala regulowanej firmie na pokrycie kosztów i osiągnięcie normalnego poziomu zysku
- regulacja pułapów cenowych (ang. price cap regulation)
- organ regulacyjny ustala górny limit cenowy, którego firma nie może przekroczyć w ciągu kolejnych kilku lat
- społeczna stopa zwrotu (ang. social rate of return)
- stopa zwrotu uzyskiwana przez społeczeństwo w wyniku decyzji o konkretnym wykorzystaniu jakiegoś zasobu, np. zaangażowaniu środków publicznych w finansowanie edukacji
- system nakazowo-kontrolny (ang. command-and-control regulation)
- przepisy wyznaczające dopuszczalne limity emisji zanieczyszczeń, a także określające szczegółowo, jakie technologie kontroli zanieczyszczeń należy stosować
- ubezpieczenie (ang. insurance)
- sposób ochrony przed stratami finansowymi polegający na tym, że ubezpieczeni dokonują regularnych wpłat na rzecz zakładu ubezpieczeń, a przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe wypłaca odszkodowanie tej osobie, która poniosła szkody finansowe w wyniku zdarzenia objętego polisą
- udział w rynku (ang. market share)
- relacja wielkości lub wartości sprzedaży danego przedsiębiorstwa i łącznej wielkości lub wartości sprzedaży całej gałęzi
- umowa serwisowa (ang. service contract)
- obietnica sprzedawcy – za dodatkową opłatą ponoszoną przez nabywcę – naprawy przez określony czas wszystkiego, co jest przewidziane w umowie
- uprawnienia do emisji zanieczyszczeń (ang. marketable permit)
- patrz: zbywalne zezwolenie na emisję zanieczyszczeń
- Wskaźnik Herfindahla-Hirschmana (HHI) (ang. Herfindahl-Hirschman Index (HHI))
- patrz: Indeks Herfindahla-Hirschmana (HHI)
- współczynnik koncentracji (ang. concentration ratio (CR))
- narzędzie służące do pomiaru stopnia siły monopolowej największych przedsiębiorstw w gałęzi; mierzy, jaki jest udział w całkowitej sprzedaży branży największych firm, zazwyczaj od czterech do ośmiu głównych przedsiębiorstw
- współczynnik koncentracji czterech przedsiębiorstw (ang. four-firm concentration ratio)
- udział czterech największych przedsiębiorstw w całkowitej sprzedaży danej gałęzi
- zabezpieczenie (ang. collateral)
- cenny składnik majątku – często nieruchomość lub dobro o wysokiej wartości – który kredytodawca ma prawo zająć i sprzedać, jeśli kredytobiorca nie spłaci kredytu
- zawodność rynku (ang. market failure)
- sytuacja, gdy mechanizm rynkowy (rynek) sam z siebie nie prowadzi do efektywnej alokacji zasobów w sposób równoważący koszty i korzyści społeczne, produkcja jest zbyt duża lub zbyt mała ze społecznego punktu widzenia; efekty zewnętrzne są jednym z przykładów zawodności rynku
- zbywalne zezwolenie na emisję zanieczyszczeń (ang. marketable permit)
- pozwolenie umożliwiające przedsiębiorstwu emisję określonej ilości zanieczyszczeń; firmy posiadające więcej zezwoleń, niż wynoszą ich potrzeby, mogą sprzedać nadmiar innym przedsiębiorstwom