Cel dydaktyczny rozdziału
Dzięki lekturze tego rozdziału dowiesz się:
- Jakie czynniki wpływają na popyt i podaż na rynkach pracy
- Jakie zmienne determinują popyt i podaż na rynkach finansowych
- W jaki sposób mechanizm rynkowy tworzy efektywny system dystrybucji informacji wśród podmiotów ekonomicznych
Do przemyślenia
Pokolenie wyżu demograficznego wkracza w jesień życia
The Census Bureau, amerykański odpowiednik GUS-u, donosi, że w 2013 r. 20% populacji USA miało ponad 60 lat, co oznacza, że prawie 63 mln ludzi osiągnęło wiek, w którym będą potrzebować rozbudowanej opieki medycznej. W Polsce na koniec 2019 r. osób w wieku 60+ było 9 mln, a odsetek osób starszych w populacji naszego kraju wynosił 25,3%. Demografowie szacują, że w roku 2050 liczba seniorów zwiększy się do poziomu blisko 14 mln, link do danych znajdziesz tutaj.
W USA 74 mln ludzi urodzonych w czasie powojennego wyżu demograficznego (czyli w latach 1946–1964) właśnie osiągnęło wiek emerytalny. Wraz z upływem czasu zaczną dotykać ich dość powszechne dla tej grupy wiekowej problemy zdrowotne, takie jak choroby serca, zapalenie stawów i choroba Alzheimera, które mogą wymagać przedłużającej się hospitalizacji lub domowej opieki pielęgniarskiej. Starzenie się pokolenia wyżu demograficznego oraz postęp w technologiach ratujących i przedłużających życie zwiększą zapotrzebowanie na opiekę zdrowotną i pielęgniarską. Dodatkowo popyt ten pobudzi The Affordable Care Act (ustawa o przystępnej cenie opieki), rozszerzający dostęp do opieki zdrowotnej dla milionów Amerykanów.
Według Bureau of Labor Statistics (BLS) można oczekiwać, że liczba pracowników zatrudnionych w charakterze pielęgniarki i pielęgniarza w latach 2014–2024 w Stanach Zjednoczonych zwiększy się o 16%. Mediana rocznych wynagrodzeń (która w 2015 r. wyniosła 67 490 dol.) zapewne również wzrośnie. BLS prognozuje, że do 2022 r. pojawi się zapotrzebowanie na 439 tys. nowych etatów pielęgniarskich. Zgodnie z raportem przygotowanym przez Naczelną Izbę Pielęgniarek i Położnych w 2021 r. w Polsce zawody te wykonywało 261 tys. osób. Jednak w przeciwieństwie do prognoz formułowanych dla USA liczba pielęgniarek i położnych zatrudnionych w Polsce ma się zmniejszyć o 16 761 do 2025 r. i aż o 36 293 do roku 2030 niezależnie od rosnącego zapotrzebowania na opiekę; link do źródła.
Te dane mówią nam – ekonomistom – że rynek pracowników służby zdrowia, a w szczególności pielęgniarek i pielęgniarzy, stanie przed poważnymi wyzwaniami. Wprowadzony wcześniej sposób analizy podaży i popytu pomoże nam ocenić, jakie będą konsekwencje przedstawionych wyżej czynników dla rynku pracy zawodów medycznych. Omówimy je na końcu niniejszego rozdziału.
Prawa popytu i podaży nie dotyczą tylko rynków dóbr i usług. Odnoszą się do każdego rynku, na którym coś jest sprzedawane i kupowane, a więc również do rynków czynników produkcji, czyli pracy i kapitału. Rynki pracy to rynki pracowników lub miejsc pracy, a bardziej precyzyjnie – usług pracy. Rynki kapitałowe (usług finansowych) to rynki oszczędności lub pożyczek.
Gdy myślimy o krzywych popytu i podaży na rynkach dóbr i usług, łatwo wyobrazić sobie, kto zgłasza popyt i kto zapewnia podaż: przedsiębiorstwa wytwarzają i sprzedają swoje produkty, a gospodarstwa domowe je kupują. Kim są nabywcy i sprzedawcy na rynkach pracy i usług finansowych? Na rynkach pracy stroną podażową są osoby poszukujące pracy, czyli oferujące swe usługi pracy, podczas gdy przedsiębiorstwa i inni pracodawcy zatrudniający zgłaszają na nią popyt. Na rynkach finansowych z kolei każdy podmiot, który oszczędza, tworzy podaż kapitału niezbędnego do realizacji procesów produkcyjnych, a każdy, kto pożycza ten kapitał od innych (osoba fizyczna, przedsiębiorstwo lub rząd), tworzy na niego popyt.
Należysz do grona studentów, więc najprawdopodobniej albo już jesteś częścią rynku pracy (zapewne tworząc podaż, jakkolwiek możesz też kreować popyt, jeśli posiadasz własną firmę), albo wejdziesz na ten rynek w nieodległej przyszłości. Niniejszy rozdział pozwoli ci dostrzec, że rynki pracy i rynki finansowe możemy analizować za pomocą tych samych narzędzi, których używamy do analizy popytu i podaży na rynkach dóbr i usług konsumpcyjnych.