Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Mikroekonomia – Podstawy

1.3 Jak ekonomiści wykorzystują teorie i modele do zrozumienia problemów ekonomicznych

Mikroekonomia – Podstawy1.3 Jak ekonomiści wykorzystują teorie i modele do zrozumienia problemów ekonomicznych

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do mikroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 Czym jest ekonomia i dlaczego jest ona ważna?
    3. 1.2 Mikroekonomia i Makroekonomia
    4. 1.3 Jak ekonomiści wykorzystują teorie i modele do zrozumienia problemów ekonomicznych
    5. 1.4 Jak zorganizować gospodarkę: przegląd systemów gospodarczych
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  3. 2 Wybory w świecie rzadkości zasobów
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Jak ludzie dokonują wyborów w oparciu o ograniczenia budżetowe
    3. 2.2 Krzywa możliwości produkcyjnych i wybory społeczne
    4. 2.3 Konfrontacja z zastrzeżeniami do podejścia ekonomicznego
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  4. 3 Popyt i podaż
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 Podaż, popyt i równowaga na rynku dóbr i usług
    3. 3.2 Pozacenowe determinanty popytu i podaży
    4. 3.3 Czteroetapowy proces zmiany ceny i ilości równowagi na rynku
    5. 3.4 Cena maksymalna i cena minimalna
    6. 3.5 Popyt, podaż i efektywność
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  5. 4 Elastyczność
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Elastyczność cenowa popytu i podaży
    3. 4.2 Skrajne przypadki elastyczności
    4. 4.3 Elastyczność a cena
    5. 4.4 Pozacenowe parametry elastyczności
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  6. 5 Wybory konsumenta
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Wybory konsumpcyjne
    3. 5.2 Jak zmiany dochodów wpływają na wybory konsumentów
    4. 5.3 Ekonomia behawioralna: inne podejście do wyborów konsumenckich
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  7. 6 Teoria podaży, kosztów i struktur rynku
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Koszty całkowite i księgowe, zysk księgowy i zysk ekonomiczny
    3. 6.2 Produkcja w krótkim okresie
    4. 6.3 Koszty w krótkim okresie
    5. 6.4 Produkcja w długim okresie
    6. 6.5 Koszty w długim okresie
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  8. 7 Konkurencja doskonała
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Specyfika konkurencji doskonałej jako struktury rynku
    3. 7.2 Jak przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjne podejmują decyzje o produkcji
    4. 7.3 Decyzje o wejściu i wyjściu w długim okresie
    5. 7.4 Efektywność rynków doskonale konkurencyjnych
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  9. 8 Monopol
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Jak powstaje monopol: bariery wejścia
    3. 8.2 Jak maksymalizujący zyski monopol ustala produkcję i ceny
    4. Kluczowe pojęcia
    5. Podsumowanie
    6. Pytania sprawdzające
    7. Sprawdź wiedzę
    8. Ćwicz myślenie krytyczne
    9. Problemy
  10. 9 Konkurencja monopolistyczna i oligopol
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Konkurencja monopolistyczna
    3. 9.2 Oligopol
    4. Kluczowe pojęcia
    5. Podsumowanie
    6. Pytania sprawdzające
    7. Sprawdź wiedzę
    8. Ćwicz myślenie krytyczne
    9. Problemy
  11. 10 Wprowadzenie do rynku czynników produkcji
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Podaż i popyt na rynku pracy
    3. 10.2 Rynek pracy
    4. 10.3 Płace i zatrudnienie na niedoskonale konkurencyjnym rynku pracy
    5. 10.4 Dyskryminacja na rynku pracy
    6. 10.5 Popyt i podaż na rynku finansowym
    7. 10.6 System rynkowy jako efektywny mechanizm informacyjny
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  12. 11 Zawodność rynku – państwo a biznes
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Negatywne efekty zewnętrzne związane z problemem zanieczyszczenia środowiska
    3. 11.2 Publiczne sposoby rozwiązania problemu negatywnych efektów zewnętrznych
    4. 11.3 Prywatne sposoby rozwiązania problemu negatywnych efektów zewnętrznych
    5. 11.4 Dlaczego sektor prywatny nie inwestuje dostatecznych środków w innowacje
    6. 11.5 Dobra publiczne 
    7. 11.6 Fuzje przedsiębiorstw
    8. 11.7 Regulacje monopolu naturalnego
    9. 11.8 Problem niedoskonałej informacji i asymetrii informacji
    10. Kluczowe pojęcia
    11. Podsumowanie
    12. Pytania sprawdzające
    13. Sprawdź wiedzę
    14. Ćwicz myślenie krytyczne
    15. Problemy
  13. 12 Wpływ zmian klimatu na rozwój przedsiębiorstw
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Zmiany klimatu i ich negatywne konsekwencje
    3. 12.2 Sposoby reakcji na zagrożenia związane z ryzykiem klimatycznym
    4. 12.3 Zrównoważony ład korporacyjny i ESG
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
  14. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  15. B Krzywe obojętności
  16. C Wartość zaktualizowana
  17. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
  18. Bibliografia
  19. Skorowidz nazwisk
  20. Skorowidz rzeczowy
  21. Skorowidz terminów obcojęzycznych
Obraz jest fotografią Johna Maynarda Keynesa.
Ilustracja 1.5 John Maynard Keynes, jeden z najbardziej wpływowych ekonomistów w czasach nowożytnych. (Źródło: Wikimedia Commons)

Cel dydaktyczny

Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:

  • Wyjaśnić znaczenie teorii i modeli ekonomicznych
  • Opisać różnice między współwystępowaniem (korelacją) i następstwem przyczynowo-skutkowym

John Maynard Keynes (1883–1946), jeden z najwybitniejszych ekonomistów XX w., zwrócił uwagę, że ekonomia to nie tylko nauka, ale także sposób myślenia. Keynes (Ilustracja 1.5) napisał we wstępie do książki kolegi ekonomisty: „[Ekonomia] jest raczej metodą niż doktryną, aparatem usprawniającym działanie umysłu, techniką myślenia, która pomaga jej użytkownikowi wyciągać właściwe wnioski”. Innymi słowy, ekonomia uczy, jak myśleć, a nie – co myśleć.

Sięgnij po więcej

Obejrzyj ten film o Johnie Maynardzie Keynesie i jego wpływie na ekonomię.

Ekonomiści patrzą na świat z innej perspektywy niż antropolodzy, biolodzy, historycy czy specjaliści jakiejkolwiek innej dyscypliny naukowej. Analizują zagadnienia i problemy za pomocą teorii ekonomicznych, opierających się na konkretnych założeniach dotyczących ludzkiego zachowania, bywa, że różnych niż te, które mógłby zastosować antropolog lub psycholog. Teoria (ang. theory) to uproszczony obraz rzeczywistości. Celem teorii jest uchwycenie kluczowych zmiennych badanego zjawiska i ujawnienie charakteru zależności między tymi zmiennymi. Dobra teoria jest na tyle prosta, by można ją było zrozumieć, a jednocześnie wystarczająco złożona, aby uchwycić kluczowe cechy badanego obiektu lub zagadnienia.

Czasami ekonomiści używają terminu model (ang. model) zamiast teoria. Mówiąc ściśle, teoria jest bardziej abstrakcyjną formą, podczas gdy model jest empirycznym narzędziem umożliwiającym testowanie teorii. Zazwyczaj wykorzystujemy modele do testowania teorii, ale w tym podręczniku będziemy używać tych terminów zamiennie.

Na przykład architekt, który projektuje duży budynek biurowy, często wykonuje fizyczny model – makietę – aby pokazać, jak cała dzielnica miasta będzie wyglądała po wzniesieniu nowego biurowca. Firmy często budują modele swoich nowych wyrobów, które są uproszczoną i niedopracowaną wersją produktu końcowego, ale mogą posłużyć jako ilustracja tego, jak będzie on funkcjonował.

Przykładem prostego modelu, który jednak ilustruje skomplikowane zależności ekonomiczne, jest krzywa możliwości produkcyjnych, która została omówiona w kolejnym rozdziale niniejszego podręcznika. Zawiera ona niezbędny element upraszczający (wybór między dwoma produktami lub grupami produktów (edukacją i opieką zdrowotną) pozwala jednak na zilustrowanie i zrozumienie tak fundamentalnych zjawisk, jak koszt alternatywny, prawo malejących przychodów krańcowych czy przewaga komparatywna.

Ekonomiści dysponują całym zestawem mniej lub bardziej skomplikowanych teorii, tak jak stolarz posiada zestaw narzędzi umożliwiających mu pracę. Kiedy dostrzegają interesujący problem ekonomiczny, do jego przeanalizowania próbują użyć jednej z dostępnych teorii. Wybór jest rzecz jasna konsekwencją całego dorobku tej dyscypliny, zgromadzonego i opisanego w książkach i artykułach naukowych. Oczywiście, czasami nie da się dokonać analizy za pomocą teorii już istniejących i należy stworzyć nową. Wbrew pozorom nie dzieje się tak zbyt często. Problemy ekonomiczne, w których kontekście nie da się wykorzystać choćby elementów dotychczasowych teorii, pojawiają się dość rzadko. Jest to o tyle ważne, że niekiedy analiza prostych zależności liczbowych pozwala snuć najbardziej fantastyczne przypuszczenia dotyczące relacji między różnymi parametrami ekonomicznymi a nieekonomicznymi (np. występowanie plam na Słońcu i zmiany cen akacji na giełdzie).

Jeśli jednak te zależności (ekonomiści nazywają je korelacjami, czyli współwystępowaniem) nie są zakorzenione w spójnej teorii, najczęściej są odrzucane. Warto zapamiętać w tym kontekście jedno z najważniejszych prawideł dotyczących zależności ekonomicznych. Współwystępowanie dwóch zjawisk nie zawsze oznacza, że istnieje między nimi zależność przyczynowo-skutkowa. Istnienie takiej zależności musi zostać wykazane na podstawie spójnej teorii – istniejącej lub nowej.

Ekonomiści lubią ilustrować swoje teorie różnego rodzaju diagramami (wykresami i równaniami matematycznymi), co pozwala na łatwiejsze zaprezentowanie opisywanych przez te teorie zależności. (Nie martw się. W tym podręczniku będziemy używać głównie wykresów). Nie jest tak, że ekonomiści najpierw wymyślają rozwiązanie problemu, a dopiero potem rysują wykres. Wykresy są dla nich narzędziami pozwalającymi szukać odpowiedzi. Niektóre problemy ekonomiczne można rozwiązywać bez odwoływania się do modeli i skomplikowanych teorii. Jeśli jednak będziesz dalej studiować ekonomię, szybko napotkasz problemy i zagadnienia, których analiza będzie wymagała wykorzystania nie tylko sformalizowanych teorii, lecz także wykresu, diagramu lub zestawu równań. Najbardziej znanymi teoriami ekonomicznymi są prawdopodobnie te dotyczące zależności między ceną a wielkością zapotrzebowania (popyt) oraz ceną a wielkością produkowaną i sprzedawaną przez przedsiębiorstwa (podaż).

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/mikroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/mikroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 12 wrz 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.