9.8 Opakowania w kontekście zrównoważonego rozwoju

Aspekty środowiskowe związane z opakowaniami produktów

Ochrona środowiska w kontekście opakowań produktów staje się kwestią coraz bardziej istotną. Przyciąga ona uwagę konsumentów, ale też wymaga pilnych działań ze strony producentów i całej branży opakowań. Badania, takie jak to przeprowadzone przez firmę McKinsey niedługo po wybuchu pandemii COVID-19, pokazują zaniepokojenie społeczeństwa negatywnym wpływem opakowań na środowisko, co oznacza, że istnieje rosnące zapotrzebowanie na ekologiczne rozwiązania w tym zakresie.23 Chociaż opakowanie nie zawsze jest decydującym kryterium zakupu, jego wpływ zyskuje na znaczeniu. Z tego powodu producenci powinni zwrócić szczególną uwagę na ekologiczne aspekty opakowań, aby nie zawodzić oczekiwań coraz bardziej świadomych konsumentów.

Choć w powszechnym mniemaniu najbardziej szkodliwe dla środowiska są jednorazowe opakowania plastikowe, jest to pogląd nieco uproszczony. Aby ocenić stopień przyjazności dla środowiska, trzeba wziąć pod uwagę nie tylko środowiskowe koszty składowania bądź utylizacji opakowań, ale także koszty dla środowiska związane z ich produkcją i transportem oraz możliwość ponownego wykorzystania i recyklingu. Oczywiście najmniej szkodliwe są opakowania, których nie ma. Najbardziej szkodzą zaś opakowania wielomateriałowe (problemy z recyklingiem), opakowania pełne kolorów i ozdób (farby trafiają do wód, podobnie jak brokat czy cekiny), plastikowe butelki owinięte folią (są trudne w recyklingu; klienci powinni pamiętać o rozdzieleniu butelki i folii przed wyrzuceniem opakowania); blistry (zazwyczaj zrobione są z aluminium i tworzywa sztucznego, które trudno rozseparować i ponownie wykorzystać).24

Jednym z kierunków działań firm powinno być zastępowanie tradycyjnych opakowań materiałami bardziej przyjaznymi dla środowiska. Ekologiczne opakowania mogą być wykonane z tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu lub substytutów opartych na włóknach roślinnych, co znacznie zmniejszyłoby negatywny wpływ na planetę.

Ponadto producenci powinni aktywnie dążyć do redukcji ilości używanych opakowań, promować recykling i rozwijać innowacyjne rozwiązania, które zmniejszają obciążenie środowiska. Jednocześnie edukacja konsumentów na temat korzyści z zakupu produktów pakowanych ekologicznie może przyczynić się do zmiany nawyków zakupowych i zwiększyć świadomość społeczną na temat problemu odpadów opakowaniowych.

W rezultacie podejście oparte na zrównoważonym rozwoju w produkcji i wyborze opakowań stanie się znaczącym elementem dbałości o środowisko, zmniejszającym negatywny wpływ na ekosystemy i przyczyniającym się do długoterminowej ochrony naszej planety.

Jednym z głównych źródeł plastikowych śmieci są opakowania. Firmy zaczynają podejmować działania ograniczające ten problem. Przykładem są restauracje amerykańskiej sieci Chipotle, które wprowadzają innowacyjne opakowania wykonane z roślinnych włókien, kompostowalne i nadające się do recyklingu (zobacz Ilustrację 9.12). Takie rozwiązania pomagają ograniczyć ilość plastiku trafiającego do środowiska i zwiększają świadomość konsumentów na temat problemu plastikowych zanieczyszczeń.

Świadomi konsumenci powinni aktywnie uczestniczyć w programach recyklingu dostępnych w ich miejscu zamieszkania. Istotne jest również unikanie wyrobów jednorazowych i wybieranie artykułów opakowanych w materiały przyjazne dla środowiska. Ważna jest też społeczna presja i zachęcanie firm do wprowadzania bardziej zrównoważonych opakowań. Konsumenci mają znaczący wpływ na decyzje przedsiębiorstw, a poprzez dokonywanie prostych wyborów takich jak wspieranie firm zrównoważonych, mogą wspólnie przyczynić się do redukcji ilości plastiku w morzach i oceanach oraz ochrony naszego środowiska.

Ilustracja 9.12 Zaangażowanie Chipotle w ochronę środowiska poprzez stosowanie zrównoważowanych opakowań i promowanie ponownego ich wykorzystania stanowi fundament tej marki. (Źródło: „Quesadilla Steak Burrito + Carnitas Bowl” punctuated/flickr, CC BY 2.0).

Firmy poszukują nowatorskich rozwiązań mających na celu ograniczenie opakowań do elementów absolutnie niezbędnych. Przykładem takiej innowacji jest firma Boxed Water Is Better, która swoją wodę rozlewa do kartonowych opakowań. W 75% składają się one z papieru i w całości nadają do recyklingu (zobacz Ilustrację 9.13). Co istotne, są wolne od związku chemicznego BPA oraz innych szkodliwych substancji chemicznych. Papier użyty do produkcji jest wytwarzany w sposób etyczny, z poszanowaniem środowiska. Ponadto opakowania są transportowane w formie spłaszczonej, co przyczynia się do zmniejszenia ilości zajmowanego miejsca w ciężarówkach. Ten aspekt logistyczny nie tylko zwiększa efektywność transportu, ale też ogranicza ślad węglowy firmy.26

Działania takie jak te podejmowane przez Boxed Water Is Better stanowią inspirujący przykład dla innych przedsiębiorstw, dowodząc, że można skutecznie zmniejszać ilość odpadów i wpływać na środowisko poprzez inteligentne projektowanie opakowań i zrównoważone praktyki biznesowe.

Ilustracja 9.13 Boxed Water Is Better konsekwentnie podejmuje zrównoważone decyzje dotyczące opakowań, wykazując troskę o środowisko. (Źródło: „Boxed Water, Complete with an Expiry Date. Meanwhile, There’s a Drought in California” Schill/flickr, CC BY 2.0).

Projektowanie opakowań „od kołyski do kołyski” (ang. cradle-to-cradle packaging design) polega na całkowitym ograniczeniu odpadów w całym cyklu życia opakowania. Nazwa ta wzięła się z założeń pierwotnej koncepcji „od kołyski po grób” (ang. cradle to grave), jednak zmieniono perspektywę, zastępując „grób” kolejną „kołyską”. Nowa terminologia ma na celu podkreślenie istoty gospodarki obiegu zamkniętego oraz pełnej regeneracji. Oznacza to, że opakowanie jest zoptymalizowane w celu ponownego użycia lub poddania pełnemu recyklingowi po spełnieniu jego pierwotnej funkcji. Idea ta inspirowana jest naturalnymi procesami regeneracji występującymi w przyrodzie.

W praktyce podejście „od kołyski do kołyski” oznacza korzystanie z energii odnawialnej oraz stosowanie materiałów, które mogą być łatwo przetwarzane w nowe opakowania.

Podobną zasadę można zastosować w przypadku pewnych produktów konsumpcyjnych, które, przechodząc przez cykl technologiczny, umożliwiają efektywne odzyskiwanie i ponowne wykorzystywanie materiałów. Ten zrównoważony model pokazuje, jak konsumpcja może współgrać z regeneracyjnymi procesami natury. Ilustracja 9.14 obrazuje tę harmonię.

Ilustracja 9.14 Projektowanie „od kołyski do kołyski” (Źródło: Rice University, OpenStax, CC BY 4.0).

Handel elektroniczny stawia przed firmami dodatkowe wyzwania, zwłaszcza w kwestii zrównoważonego dostarczania pojedynczych produktów do klientów. W tym kontekście przedsiębiorstwa muszą bowiem uwzględniać ochronę produktów, efektywność, koszty i zrównoważony rozwój.

Aby działać zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, firmy powinny dążyć do ograniczenia ilości używanych opakowań oraz wykorzystywać materiały pochodzące z recyklingu lub nadające się do ponownego przetworzenia. Istotne jest jednoczesne dostosowanie opakowań do ochrony produktów oraz minimalizowanie ich negatywnego wpływu na środowisko.

Dodatkowo przedsiębiorstwo może wprowadzić opakowania zwrotne, które po ściągnięciu z rynku mogą być używane ponownie. Takie podejście w oczywisty sposób zmniejsza ilość odpadów.

Ważne jest również, aby firmy, kierując się innowacyjnym podejściem do zrównoważonych opakowań, jednocześnie utrzymywały konkurencyjność na rynku e-commerce. Klienci coraz bardziej doceniają wysiłki na rzecz ochrony środowiska, co może przyczynić się do zwiększenia ich lojalności i pozytywnego wizerunku firmy.