17.6 Logistyka i jej funkcje

Definicja logistyki

Kluczową funkcją w łańcuchu dostaw jest logistyka (ang. logistic), która obejmuje planowanie, koordynację i kontrolę wszelkich działań związanych z przepływem ładunków takich jak surowce, materiały czy gotowe produkty zarówno wewnątrz przedsiębiorstwa, jak i pomiędzy jego partnerami rynkowymi.

Na przykład na logistykę związaną z dostarczaniem konsumentom soku pomarańczowego składają się różnorodne działania, takie jak pakowanie, magazynowanie i transport napoju.

Funkcje logistyki

Do głównych funkcji logistyki należą magazynowanie, zarządzanie zapasami i transport.

Magazynowanie (ang. warehousing) to przechowywanie, utrzymywanie i kontrolowanie produktów w czasie ich oczekiwania na kolejny etap podróży do klienta lub skierowanie na linię produkcyjną. Magazynowanie wymaga przyjmowania i składowania towarów, kompletowania i pakowania zamówionych przedmiotów oraz wysyłania produktów do ich kolejnego miejsca przeznaczenia. W zależności od rodzaju produktu magazynowanie może wiązać się z koniecznością kontroli temperatury, wilgotności i innych parametrów, aby przechowywane towary nie straciły na jakości.

Zarządzanie zapasami (ang. inventory management) wiąże się z analizą, kontrolą i optymalizacją stanu zapasów w taki sposób, aby zapewnić firmie odpowiednią liczbę dostępnych produktów przy jak najniższych kosztach logistycznych.

Transport (ang. transportation) to fizyczne przemieszczenie towarów drogą lądową, wodną lub powietrzną (patrz Ilustracja 17.13). Firmy decydują, która metoda lub metody transportu są najbardziej odpowiednie, biorąc pod uwagę charakter produktu, lokalizację rynku docelowego i koszty związane z każdą metodą. Transport obejmuje również działania takie jak generowanie dokumentów przewozowych, obliczanie czasu dostawy czy identyfikowanie zapotrzebowania na dodatkowe zasoby, np. specjalistyczny sprzęt.

Przykładowo, producent lodów musi wybrać środki transportu pozwalające na kontrolowanie temperatury ładunku, tak aby zachować integralność i bezpieczeństwo produktów.

Ilustracja 17.13 Kontenery w kanale dystrybucji używane do transportowania produktów drogą morską. (Źródło: „LARS MAERSK”, Bernard Spragg.NZ/flickr, Public Domain).

Przy wyborze metody transportu przedsiębiorstwa powinny wziąć pod uwagę trzy kluczowe czynniki. Pierwszym z nich jest charakter produktu. Wyroby niebezpieczne, łatwo się psujące lub trudne w obsłudze mogą wymagać szczególnych warunków transportu. Lokalizacja stanowi drugi istotny czynnik – firmy powinny wziąć pod uwagę zarówno punkt wysyłki, jak i docelowe miejsce dostawy produktu. Na przykład transport produktów z Chin do Polski wymaga metod umożliwiających pokonywanie dużych odległości. Trzecim aspektem są szczególne okoliczności związane z czasem dostawy lub jej pilnością. Dostępnych jest wiele form transportu, w tym transport drogowy, kolejowy, morski, lotniczy lub ich kombinacje. Różnią się one pod względem tempa przemieszczania produktów.

Przewoźnicy wodni oferują ekonomiczne rozwiązanie dla długodystansowych przewozów, np. towarów konsumpcyjnych z Wietnamu do Polski. Dla firm, które potrzebują wykorzystać więcej niż jeden środek transportu, transport multimodalny oferuje elastyczność przez połączenie różnych metod dostawy, co pozwala na optymalizację procesu logistycznego. Firma może stosować transport morski w celu szybkiego dostarczania AGD do europejskich portów, a następnie wykorzystywać transport drogowy do rozwożenia urządzeń do magazynów, centrów dystrybucyjnych oraz punktów sprzedaży detalicznej.

W Tabeli 17.2 zaprezentowane są różne środki transportu, z uwzględnieniem ich cech takich jak szybkość i koszty. Trzeba przy tym pamiętać, że na obie te cechy dostawy mogą mieć wpływ inne czynniki. Transport drogowy może być szybszym rozwiązaniem niż lotniczy, jeśli przewozimy towary na bardzo krótkie odległości (np. dostarczenie towaru z Warszawy do Radomia samochodem może być szybsze niż dowiezienie go na lotnisko w Warszawie, transport samolotem i odbiór z lotniska w Radomiu). Przewiezienie niewielkich ilości towaru koleją może być droższe niż ciężarówką, natomiast w przypadku towarów masowych transport kolejowy może być znacznie tańszy. Koszty transportu morskiego zazwyczaj są niskie, ale w trakcie pandemii COVID-19 były nawet kilkunastokrotnie wyższe niż wcześniej.

Zarządzanie informacją logistyczną

Dla efektywności łańcucha dostaw niezbędne jest, aby producenci, dostawcy, członkowie kanału dystrybucji oraz konsumenci mieli dostęp do kluczowych informacji logistycznych wspierających ich w podejmowaniu decyzji. Zarządzanie informacjami logistycznymi (ang. logistics information management) obejmuje dokumentowanie i raportowanie danych, które uczestnicy kanału mogą wykorzystywać podczas procesu przesyłania produktów.

Uczestnicy kanału dystrybucji w krajach rozwiniętych zazwyczaj korzystają z systemów umożliwiających dostęp i zarządzanie informacjami logistycznymi w czasie rzeczywistym. Te dane pozwalają im na tworzenie prognoz popytu, kluczowych w podejmowaniu decyzji, dotyczących ilości potrzebnych surowców i innych zasobów, aby sprostać oczekiwaniom konsumentów. Dzięki tym działaniom cały łańcuch dostaw staje się bardziej zorientowany na potrzeby rynku i zdolny do efektywniejszego reagowania na zmieniające się warunki.

Zintegrowane zarządzanie logistyczne

Zintegrowane zarządzanie logistyką (ang. integrated logistics management) powoduje, że wszystkie komponenty systemu logistycznego działają w sposób synergiczny, zapewniając efektywny przepływ towarów od producenta aż do ostatecznego konsumenta. Przedsiębiorstwa powinny rozpocząć proces zarządzania logistycznego od zdefiniowania jego strategicznych celów. Na przykład w dziedzinie pozyskiwania i dystrybucji produktów rolnych cały łańcuch dostaw może ustalić wspólne cele, na które zgadzają się wszystkie zaangażowane strony. Mogą one obejmować m.in. dążenie do minimalizacji kosztów operacyjnych, realizację celów dotyczących terminowości dostaw na poziomie 95% oraz utrzymanie otwartej i transparentnej komunikacji na temat dostępności produktów i ich przepływu. Mogą także podejmować wspólne starania w celu bardziej efektywnego zarządzania zapasami, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia ich deficytów lub nadwyżek.

Niezależnie od tego, jakie cele zostaną wyznaczone dla łańcucha dostaw, każdy z jego członków powinien dążyć do zintegrowania swoich działań i wymiany informacji z pozostałymi uczestnikami, co pozwoli zapewnić spójne i synergiczne podejście do obsługi produktów, które finalnie służy zaspokojeniu potrzeb i oczekiwań konsumentów.