Kluczowe pojęcia

aktywa (ang. asset)

w najszerszym znaczeniu są to wszystkie zasoby majątkowe będące własnością przedsiębiorstwa lub osoby fizycznej

barter (ang. barter)

wymiana jednego dobra lub usługi na inne bez używania pieniędzy

bilans (ang. balance sheet)

dokument księgowy, który stanowi zestawienie aktywów i pasywów

depozyt na żądanie (ang. demand deposits)

rachunek bankowy, w Polsce określany jako rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (ROR), na którym środki są dostępne dla ich właścicieli w każdym momencie, zaś wypłata następuje w bankomacie albo poprzez płatność kartą debetową

depozyt terminowy (ang. savings deposits)

konto bankowe, z którego nie można dokonać wypłaty pieniędzy, posługując się kartą debetową lub bankomatową, ale można je wypłacić w banku lub łatwo przelać na ROR, nie tracąc przy tym oprocentowania, które jest naliczane dla całego okresu utrzymywania środków na koncie bankowym

dywersyfikacja (ang. diversification)

udzielanie pożyczek lub kredytów podmiotom (gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom) działającym w różnych branżach i na różnych obszarach geograficznych, tak aby zmniejszyć ryzyko negatywnego wpływu wydarzeń w jednej lub kilku branżach na sytuację finansową banku

gotówka w obiegu (ang. coins and currency in circulation)

bilon i banknoty znajdujące się w posiadaniu gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, a także w skarbcach banków komercyjnych

instytucja depozytowa (ang. depository institutions)

instytucja, która przyjmuje depozyty pieniężne, a następnie wykorzystuje je do udzielania pożyczek

jednostka rozliczeniowa (ang. unit of account)

funkcja pieniądza polegająca na tym, że jest on wykorzystywany jako uniwersalny i powszechnie akceptowany sposób mierzenia wartości wszystkich dóbr i usług podlegających transakcjom rynkowym

kapitał banku (ang. bank capital)

wartość netto banku

karta debetowa (ang. debit card))

instrument finansowy, który jest dyspozycją bezpośredniego i natychmiastowego przelania pieniędzy z konta bankowego użytkownika karty na konto sprzedawcy

karta kredytowa (ang. credit card))

instrument finansowy umożliwiający zapłatę za dokonywane zakupy dzięki natychmiastowemu przelewowi pieniędzy z konta firmy wydającej kartę kredytową na konto sprzedawcy; osoba posługująca się kartą kredytową jest zobowiązana do spłaty swojego zadłużenia na koniec okresu bezodsetkowego; jeśli do tego nie dojdzie, środki z karty kredytowej stają się pożyczką krótkoterminową

koszty transakcyjne (ang. transaction costs)

koszty związane z dopasowaniem i zawarciem transakcji pomiędzy pożyczkodawcami i pożyczkobiorcami

lokata terminowa (ang. time deposits)

kwota na rachunku, jaką deponent zobowiązał się pozostawić w banku na określony czas w zamian za wyższe oprocentowanie, które zostanie w całości utracone, jeśli pieniądze zostaną z lokaty bankowej wypłacone przed terminem zapadalności lokaty

miernik odroczonych płatności (ang. standard of deferred payment)

funkcja pieniądza polegająca na tym, że jest on akceptowany jako środek regulowania płatności w przyszłości za zakupy dokonywane obecnie

mnożnik kreacji pieniądza (ang. money multiplier formula)

odwrotność stopy rezerw obowiązkowych lub stopy rezerw utrzymywanej w dobrowolny sposób w sektorze bankowym

niedopasowanie terminów zapadalności aktywów i pasywów (ang. asset-liability time mismatch)

sytuacja, w której klienci mogą wycofywać swoje depozyty (będące pasywami z punktu widzenia banku) w krótkim okresie, podczas gdy aktywa banku (takie jak pożyczki, kredyty i papiery wartościowe) przynoszą przychód w długim okresie

pasywa (ang. liability)

źródła pochodzenia majątku przedsiębiorstwa

pieniądz (ang. money)

każde dobro, które spełnia w społeczeństwie cztery funkcje: jest środkiem wymiany, przechowywania wartości (tezauryzacji), jednostką rozrachunkową i miernikiem odroczonych płatności.

pieniądz fiducjarny

zob. pieniądz symboliczny

pieniądz symboliczny (ang. fiat money)

pieniądz, który nie ma żadnej innej użyteczności poza pełnioną funkcją, podstawą jego wartości jako prawnego środka płatniczego jest gwarancja państwa

pieniądz towarowy (ang. commodity money)

dobro trwałe i odporne na zniszczenie, posiadające swoją pierwotną użyteczność, dzięki której jest pożądane i może być wykorzystywane jako powszechnie akceptowany pieniądz

podaż pieniądza M1 (ang. M1 money supply)

wąska definicja pieniądza, która obejmuje gotówkę i depozyty na żądanie (w Polsce głównie ROR-y)

podaż pieniądza M2 (ang. M2 money supply)

szersza definicja pieniądza, która obejmuje całe M1 oraz depozyty i lokaty terminowe

podaż pieniądza M3 (ang. M3 money supply)

najszersza definicja pieniądza, która obejmuje wszystkie elementy wchodzące w skład agregatów M1 i M2, a także operacje z przyrzeczeniem odkupu i dłużne papiery wartościowe z pierwotnym terminem wykupu do dwóch lat włącznie

podwójna zbieżność zapotrzebowań (ang. double coincidence of wants)

sytuacja, gdy dwie osoby potrzebują określonych dóbr lub usług, które mogą sobie nawzajem zaoferować

pośrednik finansowy (ang. financial intermediary)

instytucja, która działa pomiędzy oszczędzającym, posiadającym aktywa finansowe możliwe do zainwestowania, a podmiotem, który pożycza te aktywa i płaci za nie cenę równą stopie procentowej

rezerwy (ang. reserves)

środki pieniężne, które bank trzyma w swoich skarbcach i których nie pożycza ani nie inwestuje w papiery wartościowe

system płatniczy (ang. payment system)

mechanizm ułatwiający wymianę dóbr i usług na pieniądze lub inne aktywa finansowe w gospodarce

środek przechowywania wartości (ang. store of value)

każde dobro, które pozwala na przechowanie ekonomicznej wartości w czasie, jedna z funkcji pieniądza

środek wymiany (ang. medium of exchange)

dobro, które jest powszechnie akceptowane jako sposób zapłaty za dokonywane zakupy, jedna z funkcji pieniądza

teowy schemat konta (ang. T-account)

bilans w formacie dwukolumnowym, w kształcie litery T, utworzony przez pionową linię biegnącą przez środek i poziomą linię pod nagłówkami kolumn „Aktywa” i „Pasywa”

waluty surowcowe

zob. waluty zabezpieczone surowcami

waluty zabezpieczone surowcami (ang. commodity-backed currencies)

pieniądz papierowy, którego wartość jest oparta na kruszcu lub innych surowcach; posiadacz takich banknotów może je w dowolnym momencie wymienić na kruszec lub towar stanowiący ich zabezpieczenie

wartość netto (ang. net worth)

nadwyżka wartości aktywów nad kwotą pasywów