Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Makroekonomia - Podstawy

6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 

Makroekonomia - Podstawy6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do makroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 PKB, czyli jak mierzyć kondycję gospodarki?
    3. 1.2 Przeliczanie wartości nominalnych na realne
    4. 1.3 Śledzenie zmian realnego PKB w czasie
    5. 1.4 Porównywanie PKB w różnych krajach
    6. 1.5 Czy za pomocą PKB można zmierzyć dobrobyt?
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  3. 2 Wzrost gospodarczy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Współczesny wzrost gospodarczy
    3. 2.2 Wydajność pracy a wzrost gospodarczy
    4. 2.3 Czynniki wzrostu gospodarczego
    5. 2.4 Konwergencja dochodowa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  4. 3 Bezrobocie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 
    3. 3.2 Zmiany poziomu bezrobocia
    4. 3.3 Przyczyny bezrobocia w krótkim okresie
    5. 3.4 Przyczyny bezrobocia w długim okresie
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  5. 4 Inflacja
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Pomiar inflacji
    3. 4.2 Jak mierzyć zmianę kosztów utrzymania?
    4. 4.3 Zmiany inflacji na świecie
    5. 4.4 Zamieszanie wokół inflacji
    6. 4.5 Indeksacja i jej ograniczenia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  6. 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Obliczanie bilansu handlowego
    3. 5.2 Bilans handlowy w kontekście historycznym
    4. 5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału
    5. 5.4 Tożsamość krajowych oszczędności i inwestycji
    6. 5.5 Czy deficyt handlowy ma jakieś zalety?
    7. 5.6 Różnica między saldem bilansu handlowego a poziomem wymiany handlowej
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  7. 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Popyt i podaż z perspektywy makroekonomicznej
    3. 6.2 Model popytu globalnego i podaży globalnej (AD-AS)
    4. 6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 
    5. 6.4 Przesunięcie krzywej popytu globalnego
    6. 6.5 Jak model AD-AS wyjaśnia tempo wzrostu gospodarczego, stopę bezrobocia i zmiany inflacji
    7. 6.6 Prawa Keynesa i Saya w modelu AD-AS
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  8. 7 Model keynesowski
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Popyt globalny w modelu keynesowskim
    3. 7.2 Najważniejsze elementy modelu keynesowskiego
    4. 7.3 Krzywa Phillipsa
    5. 7.4 Funkcjonowanie rynku z perspektywy keynesowskiej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  9. 8 Model neoklasyczny
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Podstawy podejścia neoklasycznego
    3. 8.2 Wpływ podejścia neoklasycznego na politykę fiskalną i pieniężną
    4. 8.3 Poszukiwanie równowagi między modelem keynesowskim a neoklasycznym
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  10. 9 Pieniądz i system bankowy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Definicja pieniądza i jego funkcji
    3. 9.2 Agregaty pieniężne M1, M2 i M3
    4. 9.3 Funkcje banków
    5. 9.4 Jak banki kreują pieniądz
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  11. 10 Bank centralny i polityka monetarna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Zadania banku centralnego
    3. 10.2 Jak bank centralny wprowadza politykę pieniężną
    4. 10.3 Wpływ polityki pieniężnej na sytuację w gospodarce
    5. 10.4 Pułapki polityki pieniężnej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  12. 11 Bilans płatniczy i kursy walutowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Jak działają rynki walutowe
    3. 11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
    4. 11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
    5. 11.4 Polityki kursowe
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  13. 12 Polityka fiskalna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Wydatki państwa
    3. 12.2 Deficyt i dług publiczny
    4. 12.3 Dyskrecjonalna polityka fiskalna wykorzystywana do walki z recesją, bezrobociem i inflacją
    5. 12.4 Automatyczne stabilizatory koniunktury
    6. 12.5 Realne wyzwania wykorzystywania dyskrecjonalnej polityki fiskalnej
    7. 12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  14. 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 13.1 Wpływ długu publicznego na bilans handlowy i inwestycje
    3. 13.2 Polityka fiskalna a bilans handlowy
    4. 13.3 Jak dług publiczny wpływa na oszczędności prywatne
    5. 13.4 Polityka fiskalna, inwestycje i wzrost gospodarczy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  15. 14 Ekonomia rozwoju - zróżnicowanie polityki ekonomicznej na świecie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 14.1 Zróżnicowanie gospodarek na świecie
    3. 14.2 Wzrost poziomu życia
    4. 14.3 Przyczyny bezrobocia na świecie
    5. 14.4 Przyczyny inflacji w różnych krajach i regionach
    6. 14.5 Obawy dotyczące pogorszenia konkurencyjności międzynarodowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  16. 15 Teoria handlu międzynarodowego
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 15.1 Przewaga absolutna i komparatywna
    3. 15.2 Co się stanie, gdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji wszystkich dóbr?
    4. 15.3 Handel wewnątrzgałęziowy między podobnymi gospodarkami
    5. 15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  17. 16 Globalizacja i protekcjonizm
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 16.1 Protekcjonizm: pośrednia subwencja od konsumentów dla producentów
    3. 16.2 Handel międzynarodowy i jego wpływ na miejsca pracy, płace i warunki pracy
    4. 16.3 Argumenty na rzecz ograniczenia importu
    5. 16.4 Jak rządy wdrażają politykę handlową: globalnie, regionalnie i na szczeblu krajowym
    6. 16.5 Kompromisy w polityce handlowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  18. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  19. B Model dochodowo-wydatkowy
  20. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
    13. Rozdział 13
    14. Rozdział 14
    15. Rozdział 15
    16. Rozdział 16
  21. Bibliografia
  22. Skorowidz nazwisk
  23. Skorowidz rzeczowy
  24. Skorowidz terminów obcojęzycznych

Cel dydaktyczny

Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:

  • Zrozumieć, w jaki sposób wzrost wydajności pracy wpływa na krzywą podaży globalnej
  • Objaśnić, jaki jest związek pomiędzy zmianami cen czynników wytwórczych i krzywą podaży globalnej

Jeśli krzywe AS lub AD przesuwają się, punkt równowagi w modelu AD-AS zmienia swoje położenie (zmienia się stan równowagi). Gdy krzywa podaży globalnej przesuwa się w dół (w prawo), producenci wytwarzają i sprzedają więcej przy każdym poziomie cen. Gdy krzywa AS przesuwa się w lewo (w górę), producenci wytwarzają mniej przy każdym poziomie cen. W tym podrozdziale zostaną omówione dwa najważniejsze czynniki, które mogą prowadzić do przesunięć krzywej AS: wzrost wydajności pracy i zmiany cen czynników wytwórczych.

W jaki sposób wzrost wydajności pracy zmienia położenie krzywej AS

W długim okresie najważniejszym czynnikiem, który wpływa na położenie krzywej AS (przesuwa ją) obok zmian typowo ilościowych, takich jak wzrost liczby ludności, jest wzrost wydajności (produkcyjności) pracy. Parametr ten określa rozmiary produkcji, która może być wytworzona przy danych zasobach pracy. Jedną z miar wydajności pracy jest produkcja na pracownika lub PKB per capita. Znajomość historii gospodarczej krajów uprzemysłowionych pozwala zauważyć, że wydajność pracy cały czas rośnie, co oznacza, że przy niezmienionym zasobie pracy wolumen produkcji nieustannie się zwiększa. Analizując zmiany wydajność pracy np. w Stanach Zjednoczonych, można stwierdzić, że w drugiej połowie XX w. dynamika wzrostu realnego PKB per capita w tym kraju wynosiła średnio ok. 2–3% rocznie, przy czym w latach 60. i w drugiej połowie lat 90. ub. stulecia była nawet większa. Z kolei w latach 70. tempo wzrostu wydajności pracy spadło poniżej 2% rocznie. Wzrost wydajności pracy przesuwa krzywą AS w prawo (w dół), ponieważ przy zwiększonej produktywności przedsiębiorstwa mogą wyprodukować więcej przy każdym poziomie cen. Panel (a) na Ilustracji 6.7 przedstawia konsekwencje dwukrotnego skokowego wzrostu wydajności pracy. Krzywa podaży globalnej przesuwa się w prawo, początkowo z położenia SAS0 do SAS1, a następnie do położenia SAS2, co oznacza, że równowaga przesuwa się z punktu E0 do E1 i potem do punktu E2. Zauważ, że w wyniku wzrostu wydajności pracy pracownicy mogą wyprodukować więcej towarów lub tę samą ich ilość szybciej. Tym samym rośnie także poziom potencjalnego PKB, czyli produktu globalnego, który byłby możliwy do wytworzenia przy pełnym zatrudnieniu, co jest zilustrowane jako przesunięcie w prawo krzywej LAS, z położenia LAS0 do LAS1, a następnie LAS2.

Oba panele wykresu ilustrują przesunięcie krzywych podaży globalnej i konsekwencje takiego przesunięcia dla punktu równowagi rynkowej. Panel (a) wykresu przedstawia przesunięcie w prawo krzywej krótkookresowej podaży globalnej (SAS) na skutek wzrostu wydajności pracy. Panel (b) ilustruje zmianę położenia krzywej SAS (jej przesunięcie w lewo), co jest konsekwencją wzrostu cen kluczowych czynników wytwórczych.
Ilustracja 6.7 Przesunięcia krzywej podaży globalnej Panel (a) Wzrost wydajności pracy powoduje przesunięcie krzywej SAS w prawo (w dół). Początkowy punkt równowagi E0 znajduje się na przecięciu krzywych AD i SAS0. Gdy krzywa SAS przesuwa się w prawo, nowa równowaga występuje najpierw w punkcie E1, tj. Na przecięciu krzywych AD i SAS1, a następnie w punkcie E2, czyli w miejscu przecięcia się krzywych AD i SAS2. Przesunięcia krzywej SAS w dół prowadzą do wzrostu produkcji i obniżają poziom cen w gospodarce. Panel (b) Wyższe ceny czynników wytwórczych (np. surowców) oznaczają, że przy każdym poziomie cen produktów finalnych wytworzony zostanie niższy realny PKB, w związku z czym krzywa podaży globalnej przesunie się w lewo, z położenia SAS0 do położenia SAS1. W nowym punkcie równowagi (E1) produkcja będzie mniejsza, a poziom cen wyższy niż w stanie pierwotnej równowagi (E0).

Przesunięcie krzywej SAS w prawo przy stałym poziomie zagregowanego popytu spowoduje wzrost realnego PKB i presję na spadek cen. Jeśli jednak zmiana położenia krzywej SAS wynika ze wzrostu wydajności pracy wynoszącego zwykle kilka punktów procentowych rocznie, efekt będzie stosunkowo niewielki w ciągu kilku miesięcy lub nawet kilku lat. Na zajęciach z mikroekonomii została wprowadzona koncepcja krzywej możliwości produkcyjnych, która jest względnie stała w krótkim okresie, ale przesuwa się na zewnątrz układu współrzędnych (w prawo) w długim okresie, wraz ze wzrostem zasobu czynników produkcji lub ich wydajności. Tutaj analizujemy to samo zjawisko, tyle że przy użyciu innego modelu.

W jaki sposób zmiany cen czynników produkcji wpływają na położenie krzywej AS

Wyższe ceny czynników wytwórczych wykorzystywanych w całej gospodarce mogą mieć wpływ na podaż globalną. Przykładem są koszty pracy, ceny surowców (np. ropy naftowej) oraz ceny energii elektrycznej. Wzrost kosztów pozyskania takich nakładów skutkuje przesunięciem krzywej SAS w lewo (w górę), co oznacza, że przy każdym poziomie cen produktów finalnych przedsiębiorstwa będą produkować mniej. Panel (b) Ilustracji 6.7 przedstawia przesunięcie krzywej podaży globalnej w lewo, z położenia SAS0 do SAS1, co powoduje zmianę punktu równowagi z E0 do E1. Przejście z początkowej równowagi E0 do nowej równowagi E1 prowadzi do szeregu negatywnych skutków: PKB spadnie i gospodarka może znaleźć się w recesji, bezrobocie wzrośnie, ponieważ wolumen produkcji zmniejszy się w stosunku do poziomu potencjalnego, wzrosną także ceny i w gospodarce pojawi się inflacja. Z taką właśnie sytuacją mieliśmy do czynienia w ciągu ostatnich 50 lat w Stanach Zjednoczonych, które doświadczyły recesji w latach 1974–1975, 1980–1982, 1990–1991, 2001 i 2007–2009. Każdy z tych okresów był poprzedzony lub charakteryzował się wzrostem cen ropy naftowej. W latach 70. ub. stulecia takie przesunięcie w lewo krzywej SAS, prowadzące do spadku poziomu produkcji lub gwałtownego zmniejszenia tempa jej wzrostu niemal do zera, co w konsekwencji prowadziło do wzrostu bezrobocia i jednocześnie przyspieszenia inflacji, zostało określone jako stagflacja (ang. stagflation).

Spadek cen kluczowych czynników wytwórczych, np. ropy naftowej, przesuwa krzywą SAS w prawo, co zachęca przedsiębiorstwa do zwiększenia produkcji przy każdym poziomie cen dóbr i usług finalnych. Na przykład między rokiem 1985 i 1986 średnia cena ropy naftowej zmniejszyła się o połowę, z 24 dol. do 12 dol. za baryłkę. Podobnie w latach 1997–1998 cena baryłki ropy naftowej spadła z 17 dol. do 11 dol. W obu przypadkach gwałtowny spadek cen ropy doprowadził do sytuacji przedstawionej na panelu (a) Ilustracji 6.7, czyli przesunięcia krzywej SAS w prawo, co prowadzi do wzrostu produkcji, spadku bezrobocia i obniżenia tempa inflacji.

Obok zmian cen surowców i energii również zmiany kosztów pracy (czyli płac) oraz kosztów pozyskiwania towarów importowanych wykorzystywanych jako nakłady w procesie produkcji innych dóbr mogą prowadzić do przesunięcia krzywej SAS. Niższe ceny czynników wytwórczych powodują przesunięcie krzywej SAS w prawo, zaś wyższe ceny – jej przesunięcie w lewo. Należy zauważyć, że w przeciwieństwie do zmian produktywności czynników wytwórczych zmiany ich cen generalnie nie powodują przesunięcia krzywej LAS, a jedynie SAS.

Inne szoki podażowe

Krzywa podaży globalnej może się również przesunąć ze względu na gwałtowne zmiany na rynku czynników produkcji, w tym na rynku pracy. Na przykład kilkudniowe przymrozki w maju na terenie całego kraju mogą się negatywnie odbić na produkcji owoców w Polsce, wywołując szok, który przesunie krzywą AS w lewo, ponieważ ilość dostępnych truskawek, jabłek, czereśni itd. gwałtownie spadnie.

Również wstrząsy na rynku pracy wpływają na podaż globalną. Ekstremalnym przykładem może być wojna, która powoduje, że duża liczba pracowników przestaje pracować i idzie walczyć za swój kraj (tak jak to ma miejsce w Ukrainie od lutego 2022 r.). W takim przypadku zarówno krzywa SAS, jak i LAS przesuną się w lewo, bo mniej pracowników będzie mogło uczestniczyć w procesie produkcji.

Innym przykładem szoku podażowego może być epidemia o skali porównywalnej z pandemią Covid-19. Szybko rozprzestrzeniająca się i potencjalnie niebezpieczna choroba oznacza, że w relatywnie krótkim okresie bardzo wielu pracowników ze względu na trapiące ich dolegliwości nie jest zdolnych do pracy. Co więcej, część z nich nawet po odzyskaniu zdrowia może nie chcieć wrócić do pracy w obawie o bezpieczeństwo swoje i swoich bliskich. Choć tego typu ograniczenia rzadko mają długotrwały charakter, mogą przełożyć się na zmniejszenie podaży wielu dóbr i usług, co znajduje odzwierciedlenie w przesunięciu w górę krótkookresowej krzywej podaży globalnej (SAS). W latach 2020–2021, czyli w okresie pandemii koronawirusa, podaż produktów takich jak układy scalone wykorzystywane przy produkcji samochodów, mięso i generalnie usługi była znacznie niższa od zgłaszanego popytu ze względu na niedobór pracowników w różnych krajach świata (przede wszystkim w transporcie), co skutkowało powstawaniem tzw. wąskich gardeł uniemożliwiających dostarczanie wyprodukowanych już towarów na rynki zbytu (np. z Chin do Europy).

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 19 paź 2023 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.