15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym

Cła (tariffs) to opłaty (parapodatki), które państwa nakładają z różnych powodów na towary importowane. Niektóre z tych powodów obejmują ochronę wrażliwych branż (pozostających na wczesnym etapie rozwoju, związanych z bezpieczeństwem narodowym lub najbardziej zagrożonych konkurencją z importu), względy społeczne (ochrona środowiska naturalnego i rynków pracy) oraz walkę z dumpingiem, który bywa bardzo różnie definiowany, ale najczęściej jest rozumiany jako sprzedaż dóbr i usług po cenach niższych niż koszty wytworzenia. Tradycyjnie cła były używane po prostu jako narzędzie polityczne do ochrony interesów gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Światowa Organizacja Handlu (World Trade Organization, WTO) jest zaangażowana w ograniczanie barier w handlu. Przedstawiciele różnych krajów spotykają się na forum WTO, aby negocjować zmniejszanie barier w handlu, takich jak cła. Negocjacje WTO odbywają się w „rundach”, w których wszystkie kraje negocjują jedną umowę mającą zwiększyć obroty handlowe, robią sobie rok lub dwa przerwy, a następnie zaczynają negocjować nową umowę. Obecna runda negocjacji nosi nazwę Rundy z Dohy, ponieważ została oficjalnie rozpoczęta w Dosze, stolicy Kataru, w listopadzie 2001 r. W 2009 r. ekonomiści Banku Światowego podsumowali ostatnie badania i stwierdzili, że Runda z Dohy zwiększy wielkość światowej produkcji dóbr i usług od 160 mld do 385 mld dol. rocznie, w zależności od dokładnych warunków umowy, które ostatecznie zostaną wynegocjowane.

W zestawieniu z rozmiarami światowej gospodarki, która wytwarza obecnie produkty o wartości ponad 30 bln dol. rocznie, kwota ta może nie robić szczególnego wrażenia: jest to wzrost o 1% lub mniej. Ale zanim zbagatelizujesz te korzyści z handlu, pomyśl o dwóch kwestiach.

• Po pierwsze, korzyść w wysokości kilkuset miliardów dolarów jest wystarczająco duża, by zasługiwała na uwagę! Co więcej, pamiętaj, że wzrost ten nie jest jednorazowym wydarzeniem; utrzymywałaby się corocznie w przyszłości.
• Po drugie, szacunki korzyści mogą być zaniżone, ponieważ niektóre z nich nie są szczególnie dobrze mierzone w statystykach gospodarczych. Na przykład trudno jest zmierzyć potencjalne korzyści dla konsumentów wynikające z dostępności różnorodnych produktów i większego stopnia konkurencji między producentami. Być może najważniejszą niemierzalną korzyścią z wolnego handlu jest to, że wymiana towarowa pomiędzy krajami, zwłaszcza gdy firmy dzielą łańcuch wartości produkcji, często wiąże się z transferem wiedzy, który może obejmować umiejętności w zakresie produkcji, technologii, zarządzania, finansów i prawa.

Kraje o niskich dochodach czerpią większe korzyści z handlu niż te o wysokich dochodach. Pod pewnymi względami dla gigantycznej gospodarki USA handel międzynarodowy jest już mniej ważny, ponieważ jej rynek wewnętrzny może okazać się wystarczający. Jednak wiele mniejszych gospodarek na całym świecie, w regionach takich jak Ameryka Łacińska, Afryka, Bliski Wschód i Azja, ma znacznie bardziej ograniczone możliwości handlu w ramach swojego terytorium lub w jego najbliższym regionie. Bez handlu międzynarodowego mogą mieć niewielkie możliwości czerpania korzyści z przewagi komparatywnej, specjalizacji w ramach globalnych łańcuchów tworzenia wartości lub korzyści skali. Co więcej, w mniejszych gospodarkach funkcjonuje mniej konkurencyjnych firm wytwarzających dobra i usługi, a zatem przedsiębiorstwa doświadczają słabszej presji, aby dostarczać towary i oferować ceny, które akceptują konsumenci.

Korzyści gospodarcze z rozwoju handlu międzynarodowego są mierzone w setkach miliardów dolarów, a zyski z handlu międzynarodowego jako całości prawdopodobnie sięgają nawet bilionów dolarów. Potencjał zysków z handlu zagranicznego może być szczególnie wysoki w wypadku mniejszych krajów świata o niższym poziomie dochodów.

Od handlu pomiędzy jednostkami do handlu międzynarodowego

Większość ludzi jest w stanie uwierzyć, że osobiście nie byłoby im lepiej, gdyby próbowali hodować i uprawiać całą swoją żywność, wytwarzać własne ubrania, budować od podstaw własne samochody i domy itd. Wszyscy czerpiemy bowiem korzyści z życia w gospodarkach, w których ludzie i firmy mogą się specjalizować i handlować ze sobą.

Korzyści płynące z handlu nie kończą się jednak na granicach państw. Wcześniej wyjaśniliśmy, że podział pracy może zwiększyć produkcję z trzech powodów: (1) pracownicy o różnych cechach mogą specjalizować się w rodzajach produkcji, w których mają przewagę komparatywną; (2) firmy i pracownicy, którzy specjalizują się w określonej produkcji, stają się bardziej produktywni dzięki nauce i doświadczeniu; oraz (3) pozwala wykorzystywać wzrost przychodów wynikający ze skali produkcji (korzyści skali). Te trzy powody występują od poziomu jednostki i kraju aż po poziom międzynarodowy. Jeśli zgadzasz się co do tego, że handel pomiędzy jednostkami i przedsiębiorstwami działającymi w jednym kraju jest ekonomicznie korzystny, powinno być dla ciebie zrozumiałe również to, że handel międzynarodowy przynosi analogiczne korzyści.

Handel międzynarodowy obejmuje obecnie towary i usługi o wartości ok. 20 bln dol. przemieszczające się po całym świecie. Niezależnie od tego, jakie są globalne korzyści osiągane dzięki temu strumieniowi, handel zagraniczny z pewnością powoduje pewne zakłócenia w funkcjonowaniu rynków (pracy!) i wywołuje lokalne kontrowersje. W tym rozdziale przedstawiono jedynie argumenty uzasadniające tezę, iż handel międzynarodowy przynosi korzyści ekonomiczne wszystkim zaangażowanym weń krajom. W innych rozdziałach niniejszego podręcznika szczegółowo omówiono argumenty przemawiające za wprowadzaniem polityk publicznych ograniczających skalę handlu zagranicznego.

Do przemyślenia

To w końcu czyj jest ten iPhone?

Apple wykorzystuje globalny łańcuch tworzenia wartości do produkcji iPhone’a. Teraz, gdy rozumiesz pojęcie przewagi komparatywnej, możesz łatwo pojąć, dlaczego proces projektowania iPhone’a odbywa się w USA. Stany Zjednoczone zbudowały przez lata przewagę komparatywną w dziedzinie projektowania i marketingu najnowocześniejszych wyrobów takich jak smartfony, dzięki czemu poświęcają mniej zasobów na projektowanie zaawansowanych technologicznie urządzeń w porównaniu z innymi krajami. Chiny mają przewagę komparatywną w zakresie montażu smartfonów, ze względu na bardzo duże zasoby wykwalifikowanej siły roboczej. Korea Południowa ma przewagę komparatywną w produkcji komponentów wykorzystywanych przy produkcji smartfonów. Korea koncentruje swoją produkcję, zwiększając jej skalę, ucząc się lepszych sposobów wytwarzania ekranów i mikroprocesorów komputerowych oraz wykorzystując innowacje, aby obniżyć średnie koszty produkcji. Apple z kolei czerpie korzyści, ponieważ może kupować te wysokiej jakości podzespoły po niższych cenach. Teraz zbuduj globalną „linię montażową” i otrzymasz urządzenie, które wszyscy znamy.