Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Makroekonomia - Podstawy

12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw

Makroekonomia - Podstawy12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do makroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 PKB, czyli jak mierzyć kondycję gospodarki?
    3. 1.2 Przeliczanie wartości nominalnych na realne
    4. 1.3 Śledzenie zmian realnego PKB w czasie
    5. 1.4 Porównywanie PKB w różnych krajach
    6. 1.5 Czy za pomocą PKB można zmierzyć dobrobyt?
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  3. 2 Wzrost gospodarczy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Współczesny wzrost gospodarczy
    3. 2.2 Wydajność pracy a wzrost gospodarczy
    4. 2.3 Czynniki wzrostu gospodarczego
    5. 2.4 Konwergencja dochodowa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  4. 3 Bezrobocie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 
    3. 3.2 Zmiany poziomu bezrobocia
    4. 3.3 Przyczyny bezrobocia w krótkim okresie
    5. 3.4 Przyczyny bezrobocia w długim okresie
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  5. 4 Inflacja
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Pomiar inflacji
    3. 4.2 Jak mierzyć zmianę kosztów utrzymania?
    4. 4.3 Zmiany inflacji na świecie
    5. 4.4 Zamieszanie wokół inflacji
    6. 4.5 Indeksacja i jej ograniczenia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  6. 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Obliczanie bilansu handlowego
    3. 5.2 Bilans handlowy w kontekście historycznym
    4. 5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału
    5. 5.4 Tożsamość krajowych oszczędności i inwestycji
    6. 5.5 Czy deficyt handlowy ma jakieś zalety?
    7. 5.6 Różnica między saldem bilansu handlowego a poziomem wymiany handlowej
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  7. 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Popyt i podaż z perspektywy makroekonomicznej
    3. 6.2 Model popytu globalnego i podaży globalnej (AD-AS)
    4. 6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 
    5. 6.4 Przesunięcie krzywej popytu globalnego
    6. 6.5 Jak model AD-AS wyjaśnia tempo wzrostu gospodarczego, stopę bezrobocia i zmiany inflacji
    7. 6.6 Prawa Keynesa i Saya w modelu AD-AS
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  8. 7 Model keynesowski
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Popyt globalny w modelu keynesowskim
    3. 7.2 Najważniejsze elementy modelu keynesowskiego
    4. 7.3 Krzywa Phillipsa
    5. 7.4 Funkcjonowanie rynku z perspektywy keynesowskiej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  9. 8 Model neoklasyczny
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Podstawy podejścia neoklasycznego
    3. 8.2 Wpływ podejścia neoklasycznego na politykę fiskalną i pieniężną
    4. 8.3 Poszukiwanie równowagi między modelem keynesowskim a neoklasycznym
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  10. 9 Pieniądz i system bankowy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Definicja pieniądza i jego funkcji
    3. 9.2 Agregaty pieniężne M1, M2 i M3
    4. 9.3 Funkcje banków
    5. 9.4 Jak banki kreują pieniądz
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  11. 10 Bank centralny i polityka monetarna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Zadania banku centralnego
    3. 10.2 Jak bank centralny wprowadza politykę pieniężną
    4. 10.3 Wpływ polityki pieniężnej na sytuację w gospodarce
    5. 10.4 Pułapki polityki pieniężnej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  12. 11 Bilans płatniczy i kursy walutowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Jak działają rynki walutowe
    3. 11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
    4. 11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
    5. 11.4 Polityki kursowe
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  13. 12 Polityka fiskalna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Wydatki państwa
    3. 12.2 Deficyt i dług publiczny
    4. 12.3 Dyskrecjonalna polityka fiskalna wykorzystywana do walki z recesją, bezrobociem i inflacją
    5. 12.4 Automatyczne stabilizatory koniunktury
    6. 12.5 Realne wyzwania wykorzystywania dyskrecjonalnej polityki fiskalnej
    7. 12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  14. 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 13.1 Wpływ długu publicznego na bilans handlowy i inwestycje
    3. 13.2 Polityka fiskalna a bilans handlowy
    4. 13.3 Jak dług publiczny wpływa na oszczędności prywatne
    5. 13.4 Polityka fiskalna, inwestycje i wzrost gospodarczy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  15. 14 Ekonomia rozwoju - zróżnicowanie polityki ekonomicznej na świecie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 14.1 Zróżnicowanie gospodarek na świecie
    3. 14.2 Wzrost poziomu życia
    4. 14.3 Przyczyny bezrobocia na świecie
    5. 14.4 Przyczyny inflacji w różnych krajach i regionach
    6. 14.5 Obawy dotyczące pogorszenia konkurencyjności międzynarodowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  16. 15 Teoria handlu międzynarodowego
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 15.1 Przewaga absolutna i komparatywna
    3. 15.2 Co się stanie, gdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji wszystkich dóbr?
    4. 15.3 Handel wewnątrzgałęziowy między podobnymi gospodarkami
    5. 15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  17. 16 Globalizacja i protekcjonizm
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 16.1 Protekcjonizm: pośrednia subwencja od konsumentów dla producentów
    3. 16.2 Handel międzynarodowy i jego wpływ na miejsca pracy, płace i warunki pracy
    4. 16.3 Argumenty na rzecz ograniczenia importu
    5. 16.4 Jak rządy wdrażają politykę handlową: globalnie, regionalnie i na szczeblu krajowym
    6. 16.5 Kompromisy w polityce handlowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  18. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  19. B Model dochodowo-wydatkowy
  20. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
    13. Rozdział 13
    14. Rozdział 14
    15. Rozdział 15
    16. Rozdział 16
  21. Bibliografia
  22. Skorowidz nazwisk
  23. Skorowidz rzeczowy
  24. Skorowidz terminów obcojęzycznych

Cel dydaktyczny

Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:

  • Zrozumieć argumenty za i przeciw zrównoważonemu budżetowi
  • Wskazać krótko- i długookresowe konsekwencje deficytu budżetowego

Przez wiele dziesięcioleci, począwszy od lat 30. XX w., różni ustawodawcy przedstawiali propozycje wymagające od rządu USA corocznego równoważenia budżetu. W 1995 r. zaproponowano poprawkę do konstytucji nakazującą prowadzenie polityki zrównoważonego budżetu. Została ona przyjęta przez Izbę Reprezentantów USA z dużym zapasem głosów, ale przepadła w Senacie, gdzie zabrakło jej tylko jednego głosu. (Aby zrównoważony budżet stał się poprawką do konstytucji, musiałby uzyskać co najmniej 2/3 głosów w Kongresie i zostać przyjęty przez co najmniej 3/4 stanowych legislatur).

Większość ekonomistów na propozycję permanentnie zrównoważonego budżetu (ang. balanced budget) reaguje rozbawieniem. W końcu ekonomiści wiedzą, że w krótkim okresie saldo budżetu wykazuje wahania zarówno w górę, jak i w dół w zależności od stanu koniunktury i kierunku działań automatycznych stabilizatorów. Recesja gospodarcza automatycznie prowadzi do większych deficytów lub mniejszych nadwyżek budżetowych, podczas gdy ekspansja powoduje mniejsze deficyty lub większe nadwyżki budżetowe. Wymóg, aby budżet był co roku zrównoważony, uniemożliwiłby działanie automatycznych stabilizatorów i zwiększał koszty wahań koniunkturalnych.

Niektórzy zwolennicy poprawki dotyczącej zrównoważonego budżetu uważają, że skoro gospodarstwa domowe muszą równoważyć własne budżety, to rząd też powinien tak robić. Jednak analogia między zachowaniem rządu a zachowaniem gospodarstw domowych jest błędna. Większość gospodarstw domowych nie bilansuje przecież swoich budżetów co roku. W niektórych latach gospodarstwa domowe pożyczają pieniądze na zakup domów, samochodów, na opłacenie kosztów leczenia albo czesnego. W pozostałych latach spłacają kredyty i odkładają środki na kontach emerytalnych. Po przejściu na emeryturę wydają te oszczędności. Ponadto rządu nie można traktować tak jak gospodarstw domowych z wielu powodów, z których bodaj najważniejszym jest ten, że rząd ma obowiązek troszczyć się o stan gospodarki jako całego systemu. Zgodnie z keynesowską polityką makroekonomiczną (ang. Keynesian macroeconomic policy), dla dobra całej gospodarki rząd musi działać przeciwnie do stanu koniunktury – wydawać pieniądze w trudnych czasach i oszczędzać, gdy jest dobrze.

Nie ma też szczególnego powodu, by oczekiwać, że budżet państwa będzie zrównoważony w średnim okresie kilku lat. Na przykład utrzymując duże deficyty budżetowe, państwo może dokonać kluczowych długoterminowych inwestycji w kapitał ludzki i infrastrukturę, co zwiększy produktywność gospodarki w długim okresie. Decyzje te mogą okazać się dobre lub złe, ale nie zawsze są one irracjonalne. Polityka ciągłego deficytu budżetowego może utrzymywać się przez dziesięciolecia. Jak pokazują doświadczenia USA od końca II wojny światowej do ok. 1980 r., utrzymywanie deficytu budżetowego prawie co roku przez dziesięciolecia jest jak najbardziej możliwe i dopóki procentowe przyrosty zadłużenia są mniejsze niż procentowy wzrost PKB, udział długu publicznego w PKB będzie malał.

Powyższa argumentacja absolutnie nie oznacza, że deficyty budżetowe są zawsze polityką rozsądną. W krótkim okresie rząd, który ma bardzo duży deficyt budżetowy, może doprowadzić do takiego wzrostu popytu globalnego, że w gospodarce pojawi się wysoka inflacja. Ponadto państwo może zaciągać pożyczki z niemądrych lub niepraktycznych powodów. W Rozdziale 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę omawiamy, w jaki sposób duże deficyty budżetowe, poprzez zmniejszenie oszczędności krajowych, mogą w niektórych przypadkach ograniczyć wzrost gospodarczy, a nawet przyczynić się do międzynarodowych kryzysów finansowych. Wymóg równowagi budżetowej w każdym roku kalendarzowym jest jednak przesadną i błędną reakcją na obawę, że deficyty budżetowe mogą czasem stać się zbyt duże.

Do przemyślenia

Bez Parku Narodowego Yellowstone?

Zamknięcie rządu (ang. government shutdown) w 2013 r. w Stanach Zjednoczonych odsłoniło wiele aspektów związanych z polityką fiskalną na poziomie federalnym. W 2013 r. Republikanie i Demokraci nie mogli dojść do porozumienia co do tego, jaką politykę wydatków państwa należy prowadzić i jak duży powinien być dług publiczny. Ze względu na dotkliwość recesji lat 2008–2009 oraz wysoce ekspansywną politykę fiskalną prowadzoną w kolejnych latach deficyt budżetu federalnego i dług publiczny w Stanach Zjednoczonych były historycznie wysokie. Jednym ze sposobów ograniczenia wydatków federalnych i pożyczek zaciąganych przez rząd była odmowa podniesienia prawnego limitu zadłużenia federalnego lub uzależnienie tego kroku od odrzucenia ustawy o przystępnej cenie opieki zdrowotnej (Affordable Health Care Act). Ten spór doprowadził do dwutygodniowego zamknięcia rządu federalnego i przybliżył osiągnięcie terminu, w którym rząd nie byłby w stanie wykupić swoich obligacji skarbowych. W końcu jednak partie doszły do porozumienia i uniknięto bankructwa. Ten przykład wyraźnie pokazuje, jak ściśle budżet państwa jest powiązany z polityką.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 19 paź 2023 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.