Cel dydaktyczny
Po przeczytaniu tego podrozdziału będziesz w stanie:
- 5.4.1 ocenić skuteczność strategii żywieniowej w poprawie funkcjonowania układu krwiotwórczego;
- 5.4.2 zmodyfikować plan żywieniowy w reakcji na stan pacjenta.
Zmiana postawy i zmiana stanu odżywienia
Zgodnie z Modelem Transteoretycznym (TTM) osiągnięcie trwałej zmiany zachowania zajmuje 6 miesięcy. W przypadku chorób hematologicznych związanych z niedoborami żywieniowymi pacjenci powinni być oceniani częściej, ze względu na poważne konsekwencje nieleczonych zaburzeń krwi. Osoby sprawujące opiekę pielęgniarską powinny być świadome, że działanie farmakologiczne ma różny czas rozpoczęcia i trwania efektu, a proces korygowania długotrwałych niedoborów żywieniowych wymaga czasu. Niektóre leki są dawkowane w zależności od stopnia nasilenia zaburzenia krwi i wymagają okresowych analiz laboratoryjnych w celu modyfikacji dawki. Zaleca się kontrolę hemoglobiny co 3 tygodnie w pierwszym miesiącu leczenia, aby móc ewentualnie dostosować dawkę. Należy poinformować pacjenta o częstotliwości wizyt kontrolnych, zakresie oceny na każdej wizycie oraz o możliwych zmianach czy objawach, których pacjent może się spodziewać. Pacjent będzie bardziej zmotywowany, mogąc dostrzegać oznaki poprawy nawet poza spotkaniami z zespołem medycznym.
Ostatnią fazą każdego planu żywieniowego jest jego modyfikacja na podstawie wyników oceny. Trzeba przy tym pamiętać, że zmiana to proces dynamiczny i cykliczny. Wykorzystanie wywiadu motywującego i pytań otwartych pomoże pacjentowi dostrzec własną skuteczność. Skupienie uwagi na zdrowiu hematologicznym i potencjalnych konsekwencjach, jeśli choroba nie jest leczona, przy jednoczesnym pochwaleniu za osiągnięte zmiany, jest kluczowe. Pielęgniarka lub pielęgniarz powinni ponownie przeanalizować wcześniej ustalone cele i szukać możliwości dalszej poprawy. Można zadać następujące pytania:
- Jakie produkty bogate w żelazo włączyła Pani/Pan do swojej diety?
- Jak często spożywa Pani/Pan każdy z tych produktów? Jakie porcje Pani/Pan spożywa?
- Jak ocenia Pani/Pan poziom zmęczenia i duszności w ostatnim tygodniu, w porównaniu z okresem przed rozpoczęciem suplementacji żelaza 3 tygodnie temu?
- Jakie napotyka Pani/Pan przeszkody w dostępie do suplementów żelaza i produktów spożywczych?
Jak postąpisz w tym przypadku?
Opis przypadku 1
Przeczytaj poniższy scenariusz kliniczny, a następnie wykonaj zadanie i odpowiedz na pytania.
Pani Zofia, mieszkająca samotnie 75-latka, została skierowana na izbę przyjęć przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej z powodu epizodu omdlenia. Zlecona morfologia krwi wykazała poziom hemoglobiny 6,2 g/dL. Podczas wywiadu podmiotowego pacjentka opisuje postępujące osłabienie – nie jest w stanie dojść do windy bez konieczności odpoczynku. Od kilku miesięcy ma problemy ze snem i trudności z koncentracją. W ciągu ostatnich 3 dni doświadczała duszności nawet przy minimalnym wysiłku oraz zawrotów głowy. Pani Zofia jest samodzielna w codziennym funkcjonowaniu, ale nie lubi gotować. Jej dieta składa się głównie z chleba, kurczaka i warzyw konserwowych.
Pytania i zadania:
- Sformułuj trzy diagnozy pielęgniarskie dotyczące opisanego wyżej przypadku.
- Jakie zalecenia dotyczące diety należy przekazać pacjentce?
- Co może być dla niej problemem w realizacji planu żywieniowego? Jak można zwiększyć szanse powodzenia pacjentki?
Jak postąpisz w tym przypadku?
Opis przypadku 2
Przeczytaj poniższy scenariusz kliniczny, a następnie wykonaj zadanie i odpowiedz na pytania.
Karolina jest 15-letnią dziewczyną, dotychczas zdrową i aktywną uczennicą ósmej klasy szkoły podstawowej. W ciągu ostatnich kilku miesięcy zaczęła jednak odczuwać narastające zmęczenie, częste bóle głowy oraz duszności podczas treningów i meczów siatkarskich. Jej matka zauważyła również wyraźne pogorszenie wyników w nauce. Karolina deklaruje, że jej dieta jest typowa dla jej wieku, jednak unika większości owoców i warzyw, rzadko też jada czerwone mięso. W rozmowie z pielęgniarką Karolina informuje, że miesiączkuje od 13. roku życia, a jej cykle trwają 5–7 dni. Jednak od początku obecnego roku szkolnego zauważyła, że jej krwawienia stały się znacznie bardziej obfite – musi zmieniać podpaski nawet co 2 godziny. Podczas badania przedmiotowego pielęgniarka stwierdza bladość skóry i błon śluzowych, natomiast pozostałe parametry pozostają w normie.
Pytania i zadania:
- Sformułuj trzy diagnozy pielęgniarskie dotyczące opisanego wyżej przypadku.
- Jakie badania diagnostyczne trzeba tu zlecić?
- Jakie pokarmy należy zarekomendować pacjentce? Uwzględnij zarówno źródła substancji pokarmowych, jak i składniki poprawiające ich wchłanianie i przyswajanie.