- afekt pozytywny (ang. positive affect)
- cecha osobowości sprawiająca, że nasze interakcje z otoczeniem są pozytywne, a emocje, jakie wzbudzają, to m.in. szczęście, radość, entuzjazm, pobudzenie i podniecenie
- astma (ang. asthma)
- zaburzenie psychofizjologiczne, w którym dochodzi do zwężenia dróg oddechowych, co prowadzi do dużych trudności w oddychaniu
- biofeedback (ang. biofeedback)
- technika redukcji stresu z wykorzystaniem urządzeń elektronicznych mierzących aktywność układów niezależnych od woli (odruchów nerwowo-mięśniowych i autonomicznych) i zapewniających informacje zwrotne (feedback); pomaga ćwiczącej tak osobie zyskać przynajmniej pewien rodzaj kontroli nad tymi reakcjami
- choroby serca (ang. heart disease)
- szereg schorzeń obejmujących zaburzenia przepływu krwi w naczyniach wieńcowych, zastawkach serca lub osłabienie zdolności mięśnia do pompowania krwi; skutkiem tych zaburzeń mogą być m.in. zawały serca i udary mózgu
- choroby sercowo-naczyniowe, choroby układu krążenia (ang. cardiovascular diseases)
- choroby obejmujące serce i układ krwionośny
- codzienne problemy (ang. daily hassles)
- drobne, lecz irytujące zdarzenia, które stanowią część naszego codziennego życia i mogą być przyczyną stresu
- dystres (stres negatywny) (ang. distress)
- zwykle o dużej intensywności; często prowadzi do wyczerpania, przemęczenia, uczucia wypalenia; związany z pogorszeniem zdrowia i wydajności pracy
- eustres (stres pozytywny) (ang. eustress)
- zwykle o średniej lub niskiej intensywności; związany z pozytywnymi odczuciami; wspomaga wydajność pracy i jest dobry dla zdrowia
- immunosupresja (ang. immunosuppression)
- osłabienie skuteczności układu odpornościowego
- kortyzol (ang. cortisol)
- hormon stresu uwalniany przez nadnercza w reakcji na bodziec stresowy (stresor); zapewnia dodatkową energię, przygotowując tym samym na podjęcie szybkich działań
- limfocyty (ang. lymphocytes)
- białe krwinki krążące w płynach ustrojowych, niezwykle istotne dla reakcji obronnych organizmu
- nadciśnienie tętnicze (ang. hypertension)
- zbyt wysokie ciśnienie krwi w tętnicach
- napięcie w pracy (ang. job strain)
- sytuacja, w której wysokość wymagań wobec pracownika nie idzie w parze z zakresem kontroli nad wykonywanym zadaniem
- negatywna emocjonalność (ang. negative affectivity)
- cecha osobowości wskazująca na skłonność doświadczania negatywnych emocji (gniewu, pogardy, obrzydzenia, winy, lęku czy niepokoju)
- ocena pierwotna (ang. primary appraisal)
- ocena, w jaki sposób dany stresor może zaszkodzić albo stanowić zagrożenie dla dobrostanu jednostki
- ocena wtórna (ang. secondary appraisal)
- ocena dostępnych opcji działania pozwalających poradzić sobie z czynnikiem stresowym i ich potencjalnej skuteczności
- ogólny zespół adaptacyjny (ang. general adaptation syndrome)
- trójfazowy model fizjologicznych reakcji organizmu na stres oraz procesu adaptacji do tegoż, zaproponowany przez Hansa Selyego; obejmuje: reakcję alarmową, stadium odporności i stan wyczerpania
- optymizm (ang. optimism)
- cecha osobowości obejmująca pozytywne nastawienie do świata i oczekiwanie pozytywnych efektów
- oś podwzgórze–przysadka–nadnercza (HPA) (ang. hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) axis)
- zespół struktur znajdujących się zarówno w układzie limbicznym mózgu (podwzgórze), jak i w układzie dokrewnym (przysadka i nadnercza), kontrolujących poprzez wydzielanie hormonów wiele fizjologicznych reakcji organizmu na stres
- poczucie kontroli (ang. perceived control)
- wiara jednostki w to, że ma wpływ na swoje życie i może je sama kształtować
- przepływ (ang. flow)
- stan obejmujący intensywne zaangażowanie w jakieś zajęcie; zwykle doświadcza się go, uczestnicząc w kreatywnej, angażującej aktywności, która sprawia nam przyjemność
- psychologia pozytywna (ang. positive psychology)
- dziedzina badań naukowych zajmująca się identyfikowaniem i promowaniem cech i zachowań prowadzących do zwiększenia odczucia szczęścia, spełnienia i satysfakcji z życia
- psychologia zdrowia (ang. health psychology)
- dziedzina psychologii poświęcona badaniom wpływu czynników psychicznych na zdrowie, choroby i na to, jak ludzie reagują w sytuacji choroby
- psychoneuroimmunologia (ang. psychoneuroimmunology)
- dziedzina badająca wpływ czynników psychologicznych (takich jak stres) na funkcjonowanie układu odpornościowego
- radzenie sobie (ang. coping)
- wysiłki (w myśli lub działaniu), których celem jest opanowanie problemów związanych ze stresem, w tym walka z jego przyczynami oraz z nieprzyjemnymi uczuciami i emocjami, jakie wywołuje
- reakcja „walcz lub uciekaj” (ang. fight or flight response)
- zespół fizjologicznych reakcji (wzrost ciśnienia krwi, tętna, częstości oddechu, nasilenie pocenia się) na zagrożenie (realne lub tylko wyobrażone); ich źródłem jest pobudzenie układu sympatycznego (współczulnego) i dokrewnego (endokrynnego)
- reakcja alarmowa (ang. alarm reaction)
- pierwsza faza zespołu adaptacyjnego; natychmiastowa, fizjologiczna reakcja na sytuację zagrożenia lub inny, niespodziewany bodziec; odpowiednik reakcji „walcz lub uciekaj”
- skala stresu Holmesa i Rahe’go (SRRS) (ang. Social Readjustment Rating Scale (SRRS))
- popularne narzędzie pozwalające mierzyć poziom stresu; lista 43 potencjalnie stresujących zdarzeń, z których każde ma przypisaną pewną numeryczną wartość określającą, jak dużych przystosowań wymaga od narażonej na nie jednostki
- stadium odporności (ang. stage of resistance)
- drugie stadium zespołu adaptacyjnego; organizm na pewien czas przystosowuje się do stresującego bodźca
- stadium wyczerpania (ang. stage of exhaustion)
- trzecie stadium zespołu adaptacyjnego; możliwości przystosowawcze organizmu zostają wyczerpane i nie potrafi on już dalej radzić sobie ze stresem; może prowadzić do choroby, a nawet śmierci
- stres (ang. stress)
- proces, w którym jednostka reaguje na zdarzenia postrzegane przez nią jako przytłaczające lub zagrażające jej dobrostanowi
- stresory (ang. stressors)
- zdarzenia zewnętrzne, które można uznać za zagrażające lub zbyt wymagające; bodźce, które inicjują stres
- szczęście (ang. happiness)
- stan umysłu, na który składa się radość, zadowolenie i inne pozytywne uczucia; poczucie, że nasze życie ma sens i wartość
- technika relaksacyjna (ang. relaxation response technique)
- technika redukcji stresu łącząca w sobie elementy relaksacji i medytacji
- typ A (ang. type A)
- wzorzec psychologiczny i behawioralny charakterystyczny dla jednostek, które mają tendencję do współzawodnictwa, są niecierpliwe, popędliwe i wrogie wobec innych
- typ B (ang. type B)
- wzorzec psychologiczny i behawioralny charakterystyczny dla jednostek zrelaksowanych i zrelaksowani
- układ odpornościowy (ang. immune system)
- naturalny mechanizm składający się z wyspecjalizowanych komórek i narządów, którego zadaniem jest ochrona organizmu przed chorobami
- wsparcie społeczne (ang. social support)
- kojące wsparcie ze strony innych osób; może przybierać różne formy: porady, wskazówki, zachęty do działania, akceptacji, emocjonalnego pocieszenia albo realnej pomocy
- wypalenie zawodowe (ang. job burnout)
- poczucie emocjonalnego wyczerpania i cynizm w odniesieniu do wykonywanej pracy; na wypalenie składają się trzy elementy: wyczerpanie, depersonalizacja i poczucie braku osobistych osiągnięć
- zaburzenia psychosomatyczne (ang. psychophysiological disorders)
- zaburzenia lub choroby, których objawy są wywoływane lub zaostrzane przez stres lub inne czynniki emocjonalne