Seks stanowi ważną część naszego życia i często jest źródłem motywacji do działania. Z ewolucyjnego punktu widzenia powód jest oczywisty – przedłużenie gatunku. Jednak w zachowaniach seksualnych u ludzi chodzi o coś więcej niż rozmnażanie. W niniejszym rozdziale zaprezentujemy przegląd badań poświęconych ludzkim zachowaniom seksualnym i ich motywacji. Omawiamy również kwestie związane z płcią i orientacją seksualną.
Fizjologiczne mechanizmy zachowań seksualnych i motywacji
Większość naszej wiedzy na temat fizjologicznych mechanizmów rządzących zachowaniem seksualnym i motywacją pochodzi z badań na zwierzętach. Jak już wiesz, istotną rolę w zachowaniach motywowanych, do których naturalnie zalicza się seks, odgrywa podwzgórze. Udowodniono, że uszkodzenia obszaru podwzgórza zwanego przyśrodkowym polem przedwzrokowym całkowicie uniemożliwiają fizyczną zdolność do podejmowania zachowań seksualnych u samców szczurów. Co ciekawe, uszkodzenia tego obszaru nie wpływają na motywację samców. Mimo fizycznej niezdolności zachowania seksualnego samce wciąż podejmują próby uzyskania dostępu do aktywnej seksualnie samicy (Ilustracja 10.15). Obserwacja ta sugeruje, że zdolność do podejmowania zachowań seksualnych i motywacja do takiego postępowania są wywoływane przez różne układy neuronalne.
Badania na zwierzętach pokazują, że szczególne znaczenie dla motywacji seksualnej mają struktury układu limbicznego, takie jak ciało migdałowate i jądro półleżące. Uszkodzenie tych obszarów prowadzi do słabszej motywacji do podjęcia zachowań seksualnych, przy czym zdolność do ich realizacji nie zostaje w żaden sposób zaburzona (Ilustracja 10.16) (Everett, 1990). Podobną rozbieżność między motywacją a zdolnościami seksualnymi zaobserwowano również u samic szczurów (Becker, Rudick i Jenkins, 2001; Jenkins i Becker, 2001).
Mimo że zachowania seksualne u ludzi są znacznie bardziej złożone niż te obserwowane u szczurów, badania pokazują pewne podobieństwa zachodzące między ludźmi i zwierzętami. Ogólnoświatowa popularność leków na zaburzenia erekcji (Conrad, 2005) zdaje się potwierdzać fakt, że również u ludzi występuje rozbieżność między motywacją a zdolnością do podejmowania zachowań seksualnych. Ponadto zaburzenia związane z funkcją podwzgórza często utożsamia się z hipogonadyzmem (osłabioną czynnością gruczołów płciowych) i ograniczonymi funkcjami seksualnymi (np. zespół Pradera-Williego). Zważywszy na rolę podwzgórza w funkcjach endokrynnych, nie dziwi fakt, że hormony wydzielane przez układ dokrewny również odgrywają ważną rolę w motywacji i zachowaniach seksualnych. Przykładowo wiele zwierząt nie wykazuje żadnych sygnałów motywacji seksualnej, gdy ich gruczoły nie wydzielają odpowiedniej kombinacji hormonów płciowych. Mimo że u ludzi wygląda to inaczej, istnieją liczne dowody na to, że motywacja seksualna, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, różni się w zależności od poziomu testosteronu (Bhasin, Enzlin, Coviello i Basson, 2007; Carter, 1992; Sherwin, 1988).
Badanie Kinseya
Do końca lat 40. XX wieku dostęp do rzetelnych, potwierdzonych empirycznie informacji o seksie był ograniczony. Mimo braku przeszkolenia w tym zakresie za autorytet we wszystkich kwestiach dotyczących seksu uchodzili lekarze. Prawdopodobnie większość wiedzy na temat seksu, którą ludzie wtedy posiadali, pochodziła z własnych doświadczeń lub rozmów z rówieśnikami. Dr Alfred Kinsey (1894-1956) z Uniwersytetu Indiany, przekonany o korzyściach, jakie przyniesie ludziom bardziej otwarty dialog na tematy dotyczące ludzkiej seksualności, rozpoczął zakrojone na szeroką skalę badanie tego zagadnienia (Ilustracja 10.17). Wyniki podjętych przez niego wysiłków opublikowano w dwóch książkach – Sexual Behavior in the Human Male i Sexual Behavior in the Human Female – wydanych odpowiednio w roku 1948 i 1953 (Bullough, 1998).
W tamtym czasie raporty Kinseya były sporą sensacją. Amerykańskie społeczeństwo nigdy wcześniej nie miało dostępu do wyników tak szeroko zakrojonych badań nad swoimi zachowaniami seksualnymi. Książki przepełnione danymi statystycznymi i żargonem naukowym sprzedawały się zaskakująco dobrze, a ludzie zaczęli podejmować otwarte rozmowy na temat ludzkiej seksualności. Jak się pewnie domyślasz, nie wszyscy byli zadowoleni z tej publikacji. W niektórych arabskich krajach książki te zostały nawet zakazane. Ostatecznie kontrowersje doprowadziły do wstrzymania przez Fundację Rockefellera dofinansowania na dalsze badania Kinseya (Bancroft, 2004).
Mimo ogólnej krytyki wobec badań Kinseya za liczne błędy w doborze próby i nieścisłości statystyczne (Jenkins, 2010) nie ulega wątpliwości, że badanie to miało spory wpływ na ukształtowanie późniejszych analiz ludzkich zachowań seksualnych i motywacji. Kinsey opisał dość zróżnicowany zakres zachowań seksualnych i doświadczeń ochotników biorących udział w jego badaniu. Zachowania, które wcześniej uznawano za niezwykle rzadkie lub problematyczne, okazały się dużo bardziej powszechne i mniej groźne niż pierwotnie zakładano (Bancroft, 2004; Bullough, 1998).
Sięgnij po więcej
Zobacz trailer filmu Kinsey z 2004 roku poświęconego życiu i pracy Alfreda Kinseya.
Wyniki badań Kinseya ujawniły między innymi, że kobiety są zainteresowane seksem i doświadczone w tym zakresie w równym stopniu co mężczyźni. Okazuje się, że zarówno panowie, jak i panie masturbują się bez negatywnych skutków dla zdrowia oraz że dość powszechne są akty homoseksualne (Bancroft, 2004). Kinsey stworzył również kontinuum nazywane skalą Kinseya, która nadal jest często wykorzystywana do klasyfikowania orientacji seksualnej jednostki (Jenkins, 2010).
Badanie Mastersa i Johnson
W 1966 roku William Masters (1915-2001) i Mary Virginia Johnson (1925-2013) wydali książkę opisującą wyniki badań nad reakcjami fizjologicznymi podczas zachowań seksualnych, w których udział wzięło blisko 700 osób. W przeciwieństwie do Kinseya, który zgromadził dane na podstawie rozmów z uczestnikami i ankiety, Masters i Johnson obserwowali ludzi odbywających stosunki płciowe w różnych pozycjach, masturbujących się ręcznie lub przy użyciu dostarczonych gadżetów. W tym czasie badacze odnotowywali pomiary wskaźników fizjologicznych, takich jak ciśnienie krwi i częstość oddechów, a także sygnały pobudzenia seksualnego, np. nawilżenie pochwy i obrzmienie członka związane z erekcją. W ramach swojego badania Masters i Johnson przyjrzeli się łącznie prawie 10 000 aktów seksualnych (Hock, 2008).
Sięgnij po więcej
Na podstawie pracy badawczej Mastersa i Johnson powstał serial Masters of Sex, Zobacz trailer pierwszego sezonu tego filmu.
Opierając się na poczynionych obserwacjach, Masters i Johnson podzielili cykl reakcji seksualnej (ang. sexual response cycle) na cztery fazy, dość zbliżone u kobiet i mężczyzn: podniecenie, faza plateau, orgazm i odprężenie (Ilustracja 10.18). Faza podniecenia (ang. excitement) to etap pobudzenia cyklu reakcji seksualnej, charakteryzujący się erekcją penisa lub łechtaczki oraz nawilżeniem i rozszerzeniem pochwy. W fazie plateau u kobiet dochodzi do dalszego obrzmienia pochwy i zwiększonego przepływu krwi do warg sromowych, natomiast mężczyźni mają pełen wzwód, podczas którego często wydobywa się preejakulat. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety doświadczają w tym czasie zwiększonego napięcia mięśni. Orgazm (ang. orgasm) u kobiet cechuje się rytmicznymi skurczami miednicy i macicy, którym towarzyszy podwyższone napięcie mięśniowe. U mężczyzn natomiast skurcze miednicy następują wraz z nagromadzeniem płynu nasiennego w okolicy cewki moczowej, który ostatecznie wytryskuje pod wpływem skurczów mięśni narządów płciowych (ejakulacja). Odprężenie seksualne (ang. resolution) to faza dość szybkiego powrotu do stanu braku pobudzenia, któremu towarzyszy spadek ciśnienia krwi i rozluźnienie mięśni. Podczas gdy wiele kobiet jest w stanie szybko powtórzyć cykl reakcji seksualnej, u mężczyzn w ramach tej fazy musi minąć dłuższy okres refrakcji (ang. refractory period). Terminem tym określa się pewien czas następujący po orgazmie, w którym człowiek nie jest w stanie doświadczyć kolejnego. U panów długość okresu refrakcji mocno różni się w zależności od indywidualnych uwarunkowań. U niektórych może trwać zaledwie kilka minut, a u innych nawet cały dzień. Wraz z wiekiem okresy te wydłużają się.
Oprócz spostrzeżeń na temat cyklu reakcji seksualnej i możliwości doświadczania wielokrotnych orgazmów przez kobiety podczas swojego badania Masters i Johnson zebrali również ważne informacje dotyczące anatomii układu rozrodczego. Analiza wykazała często przytaczaną średnią długość penisa w stanie spoczynku i podczas wzwodu (odpowiednio 7,4 cm i 15 cm), a także obaliła istniejące od dawna przekonanie o zależności między rozmiarem męskiego członka w stanie erekcji a zdolnością mężczyzny do zaspokojenia seksualnego partnerki. Co więcej, ustalili, że pochwa ma bardzo elastyczną budowę, która dopasowuje się do penisów różnej wielkości (Hock, 2008).
Poznaj szczegóły
„Sztuka kochania”
W roku 1978 w Polsce ukazała się publikacja, która wzbudziła niezwykłe zainteresowanie opinii publicznej. Był to poradnik seksuologiczny „Sztuka kochania”, napisany przez polską lekarkę Michalinę Wisłocką. Wisłocka w swojej książce opisywała nie tylko metody antykoncepcji, różnego rodzaju pozycje seksualne oraz zabawy miłosne, ale również wskazywała na sposoby zaspokojenia seksualnego dostępne osobom samotnym. Poradnik odniósł ogromny sukces wydawniczy i dla wielu pokoleń stanowił „kultową” pozycję; w 2016 roku ukazało się wydanie wznowione i zaktualizowane. W 2017 roku powstał film fabularny opowiadający o losach Wisłockiej.
Orientacja seksualna
Orientacja seksualna (ang. sexual orientation) to pociąg emocjonalny i seksualny danej osoby do przedstawicieli tej samej płci (homoseksualność (ang. homosexual)), płci przeciwnej (heteroseksualność (ang. heterosexual)), obu płci (biseksualność (ang. bisexual)), wszystkich płci (panseksualizm, ang. pansexual), brak pociągu (aseksualność, ang. asexual). Większość ludzi określa swoją orientację jako heteroseksualną, jednak spora grupa deklaruje się jako osoby homoseksualne, biseksualne, panseksualne, aseksualne oraz inne. Badania sugerują, że w Stanach Zjednoczonych od 3% do 10% populacji jest orientacji homoseksualnej (Kinsey, Pomeroy i Martin, 1948; LeVay, 1996; Pillard i Bailey, 1995). Wyniki badań w polskich sondażach wykazują podobne szacunki. W tym raporcie znajdziesz więcej informacji na ten temat.
Kwestia orientacji seksualnej od dawna fascynuje badaczy, którzy dążą do określenia, co przyczynia się do tego, że jedna osoba jest hetero-, a inna homoseksualna. Przez wiele lat panowało przekonanie, że różnice te wynikają z różnych doświadczeń socjalizacyjnych i rodzinnych. Jednak badania niezmiennie pokazują, że pochodzenie i doświadczenia nie różnią się znacznie u osób hetero- i homoseksualnych (Bell, Weinberg i Hammersmith, 1981; Ross i Arrindell, 1988).
Przedstawiono również mechanizmy genetyczne i biologiczne, a bilans zgromadzonych wyników badań wskazuje na to, że na orientację seksualną wpływa podstawowy komponent biologiczny. Przykładowo w ciągu ponad 25 minionych lat badania ujawniły wpływ genów na orientację seksualną (Bailey i Pillard, 1991; Hamer, Hu, Magnuson, Hu i Pattatucci, 1993; Rodriguez-Larralde i Paradisi, 2009). Niektórzy badacze oszacowali, że geny odpowiadają za co najmniej połowę zmiennych obserwowanych przy orientacji seksualnej (Pillard i Bailey, 1998). Inne badania wskazują na różnice w strukturze i działaniu mózgu osób hetero- i homoseksualnych (Allen i Gorski, 1992; Byne et al., 2001; Hu et al., 2008; LeVay, 1991; Ponseti et al., 2006; Rahman i Wilson, 2003a; Swaab i Hofman, 1990), a nawet na różnice w podstawowej budowie ciała i jego funkcjonowaniu (Hall i Kimura, 1994; Lippa, 2003; Loehlin i McFadden, 2003; McFadden i Champlin, 2000; McFadden i Pasanen, 1998; Rahman i Wilson, 2003b). Podsumowując, dane w znacznym stopniu sugerują, że z orientacją seksualną po prostu się rodzimy.
Nieporozumienia związane z orientacją seksualną
Niezależnie od sposobu określania orientacji seksualnej badania jasno pokazują, że nie jest to wybór, ale raczej stała cecha danej osoby, której nie da się zmienić. Deklaracje na temat skutecznej terapii konwersyjnej osób homoseksualnych są mocno krytykowane przez środowiska naukowe, z uwagi na poważne zastrzeżenia dotyczące koncepcji badania, rekrutacji uczestników i interpretacji danych. Nie ma zatem wiarygodnych naukowych dowodów potwierdzających, że człowiek może zmienić swoją orientację seksualną (Jenkins, 2010).
Dr Robert Spitzer, autor jednego z najczęściej przywoływanych przykładów skutecznej terapii konwersyjnej, przeprosił za swoje błędy zarówno środowiska naukowe, jak i homoseksualne, a wiosną 2012 roku publicznie wycofał swój artykuł w otwartym liście do wydawcy czasopisma Archives of Sexual Behavior (Carey, 2012). Spitzer napisał w nim:
Chciałem napisać coś, co potwierdzi, że w znacznym stopniu zgadzam się z główną krytyką mojego badania (...) Z pewnością środowisku LGBT [w oryginale: „gay community”, przyp. red.] należą się moje przeprosiny za nieudowodnione twierdzenia na temat skuteczności terapii reparatywnej. Ponadto przepraszam wszystkie osoby homoseksualne, które poświęciły czas i energię na tego typu terapię w dowolnej formie, wierząc, że udowodniłem jej skuteczność w przypadku „bardzo zmotywowanych” jednostek (Becker, 2012, par. 2, 5).
Powołując się na badanie sugerujące nie tylko, że terapia konwersyjna gejów jest nieskuteczna, ale również potencjalnie szkodliwa, w całych Stanach Zjednoczonych podjęto kroki prawne zmierzające do uznania jej za nielegalną (np. jest ona obecnie zabroniona w stanie Kalifornia). Wiele organizacji wydaje oświadczenia przeciwko stosowaniu takich praktyk (Human Rights Campaign, b.d.).
Sięgnij po więcej
Przeczytaj przeprosiny dr. Spitzera oraz ich omówienie w Psychiatry Online.
Tożsamość płciowa
Ze względu na stereotypowe podejście do homoseksualności wiele osób łączy orientację seksualną z tożsamością płciową. W rzeczywistości są to dwie różne, choć powiązane ze sobą kwestie. Tożsamość płciowa (ang. gender identity) odnosi się do poczucia bycia mężczyzną lub kobietą. Zazwyczaj, jednak nie zawsze, odpowiada ona naszej płci chromosomalnej i fenotypowej. Gdy człowiek nie czuje się komfortowo, utożsamiając swoją płeć z płcią biologiczną, dochodzi u niego do zjawiska zwanego dysforią płciową. Dysforia płciowa (ang. gender dysphoria) to kategoria diagnostyczna uwzględniona w piątym wydaniu Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych (DSM-5) obejmująca jednostki, które nie utożsamiają się z płcią, którą większość ludzi im przypisuje. Aby można było mówić o tym zjawisku w kontekście kryteriów diagnostycznych DSM-5, dysforia musi utrzymywać się przez co najmniej pół roku i prowadzić do cierpienia lub zaburzeń. W celu przypisania do takiej kategorii dziecko musi wyrazić chęć posiadania innej płci.
Bardzo dużo osób z rozpoznaną dysforią płciową żyje w zgodzie ze swoją tożsamością płciową. Oznacza to, że noszą ubrania typowe dla płci przeciwnej i przyjmują, że taka właśnie jest ich płeć. Osoby te poddają się również terapii hormonalnej korekty płci (ang. transgender hormone therapy), by ich ciało bardziej przypominało płeć przeciwną. W niektórych przypadkach decydują się nawet na operacje zmiany wyglądu zewnętrznych narządów płciowych, aby odpowiadały ich tożsamości płciowej (Ilustracja 10.20). Mimo że zmiany te wydają się drastyczne, osoby z dysforią płciową podejmują te kroki, gdyż uważają, że ich ciało to błąd natury, który należy naprawić.
Wiedza na temat identyfikacji płciowej oraz jej odbiór społeczny nieustannie ewoluują. Młodzi ludzie obecnie mają większe szanse na otwarte wyrażanie, czym jest dla nich identyfikacja płciowa niż kiedyś starsze pokolenia. Z najnowszych badań wynika, że większość milenialsów (urodzonych około roku 2000) postrzega identyfikację płciową jako płynne spektrum a nie sztywny dwubiegunowy podział na kobiety i mężczyzn. 12% tej grupy identyfikuje u siebie transpłciowość lub brak zgodności z płcią biologiczną. Ponadto więcej niż połowa dzisiejszych amerykańskich 13-20-latków zna osoby, które wobec siebie używają zaimków neutralnych płciowo (w języku angielskim: „they/them”) (Kennedy, 2017). Już sama zmiana na poziomie języka wskazuje, że milenialsi i pokolenie Z inaczej pojmują tożsamość płciową niż wcześniejsze pokolenia. Za tą zmianą wprowadzaną przez młodych podążają inne, zauważalne w wielu obszarach życia codziennego: od regulaminu używania toalet publicznych po polityki marketingowe sprzedaży detalicznej. Niektóre sieci sklepów z artykułami dla dzieci odchodzą na przykład od eksponowania ubrań i zabawek w różowych i niebieskich alejkach. Choć zmiany zaczynają być widoczne w przestrzeni publicznej, osoby spoza tradycyjnej identyfikacji płciowej nadal muszą mierzyć się z trudnościami. Nawet ci, którzy tylko nieznacznie odbiegają od norm ugruntowanych przez tradycję, mogą stać się obiektami dyskryminacji a nawet przemocy.
Sięgnij po więcej
Posłuchaj krótkiego wywiadu z Laverne Cox o jej przemianie oraz sposobie, w jaki odmawia odpowiedzi na pytanie przekraczające jej barierę prywatności.
Czynniki kulturowe a orientacja seksualna i tożsamość płciowa
Na problemy związane z orientacją seksualną i tożsamością płciową w znacznym stopniu wpływają czynniki społeczno-kulturowe. Orientację seksualną i płeć w odmienny sposób definiuje się w różnych kulturach. W Stanach Zjednoczonych czy w Polsce za normę uznaje się heteroseksualność, jednak istnieją społeczności, w których okresy homoseksualnych relacji uznaje się za element prawidłowego rozwoju i dojrzewania. Na przykład w niektórych regionach Nowej Gwinei oczekuje się, że młodzi chłopcy będą przez pewien czas podejmować zachowania seksualne z innymi chłopcami, gdyż jest to niezbędne, by stali się mężczyznami (Baldwin i Baldwin, 1989).
W Europie i Stanach Zjednoczonych tradycyjnie w kulturze wyróżnia się dwie płcie: mężczyzn albo kobiety. Natomiast w innych kulturach tradycyjnie występują dodatkowe warianty płci. Na przykład w Tajlandii są mężczyźni, kobiety i kathoey – osoby, które w kulturze zachodniej określilibyśmy mianem osób interseksualnych lub transseksualnych (Tangmunkongvorakul, Banwell, Carmichael, Utomo i Sleigh, 2010). Międzypłciowość (ang. intersex) to szerokie pojęcie odnoszące się do osób, których ciała posiadają niejednoznaczną płeć (Hughes et al, 2006) i może zaistnieć w dowolnym okresie życia (Creighton, 2001). Osoba międzypłciowa może urodzić się z męskimi i żeńskimi narządami płciowymi, albo mogą wystąpić u niej pewne różnice w chromosomach X i Y, które nie mają reprezentacji w pierwszo- lub drugorzędowych cechach płciowych, czyli pozostają niewidoczne.
Poznaj szczegóły
Przypadek Davida Reimera
W sierpniu 1965 roku Janet i Ronald Reimer z miasta Winnipeg w Kanadzie powitali na świecie bliźniaków, Bruce’a i Briana. Po kilku miesiącach u maluchów zdiagnozowano problemy z układem moczowym, a lekarze w ramach leczenia zalecili obrzezanie chłopców. Awaria sprzętu medycznego wykorzystywanego do tej procedury doprowadziła do nieodwracalnego uszkodzenia prącia Bruce’a. Zrozpaczeni rodzice szukali porady w sprawie synka. Przez przypadek para dowiedziała się o doktorze Johnie Money’u z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa i jego teorii neutralności psychoseksualnej (Colapinto, 2000).
Money poświęcił wiele czasu na badania osób transseksualnych i urodzonych z obojnaczymi narządami płciowymi. Wykorzystując wyniki swojej pracy, opracował teorię neutralności psychoseksualnej, zgodnie z którą w momencie narodzin każdy ma neutralną tożsamość płciową i zaczyna ją sobie uświadamiać dopiero z chwilą opanowywania języka. Ponadto Money twierdził, że sposób naszej socjalizacji w pierwszych latach życia ma znacznie większy wpływ na określenie tożsamości płciowej niż biologia (Money, 1962).
Lekarz zaproponował Janet i Ronaldowi, by przywieźli dzieci na Uniwersytet Johnsa Hopkinsa, i przekonał ich, że powinni wychowywać Bruce’a jak dziewczynkę. Nie mając wiele innych opcji do wyboru, rodzice wyrazili zgodę na usunięcie Bruce’owi jąder i traktowanie go jak dziewczynki. Wrócili do Kanady z synem Brianem i jego nową siostrą, Brendą. Otrzymali też szczegółową instrukcję, by nigdy nie ujawniać Brendzie, że urodziła się jako chłopiec (Colapinto, 2000).
Na początku dr Money ogłosił w środowisku naukowym wielki sukces tego naturalnego eksperymentu, który – jak się wydawało – w pełni potwierdzał jego teorię neutralności psychoseksualnej (Money, 1975). Rzeczywiście na podstawie pierwszych wywiadów z dziećmi można było stwierdzić, że Brenda jest typową dziewczynką, która lubi bawić się „dziewczyńskimi” zabawkami i robić „dziewczyńskie” rzeczy.
Money nie ujawnił jednak informacji, która przeczyła sukcesowi tego przypadku. W rzeczywistości rodzice Brendy mieli ciągłe obawy, że ich córka nie zachowuje się jak większość dziewczynek, i do czasu, gdy Brenda zbliżyła się do nastoletniego wieku, rodzina była już niemal pewna, że dziewczyna z trudem utożsamiała się z płcią żeńską. Co więcej, Brenda miała coraz większe opory przed dalszymi wizytami u doktora Moneya, do tego stopnia, że w pewnym momencie zagroziła popełnieniem samobójstwa, jeśli rodzice każą jej się z nim ponownie zobaczyć.
Wtedy Janet i Ronald wyjawili córce prawdę na temat jej płci. Mimo początkowego zaskoczenia Brenda przyznała, że teraz wszystko układa się w sensowną całość, i ostatecznie jako nastolatka zdecydowała, że chce być mężczyzną. W ten sposób stała się Davidem Reimerem.
David czuł się dość swobodnie w roli mężczyzny. Zawierał nowe znajomości i myślał o przyszłości. Mimo że w wyniku kastracji był bezpłodny, pragnął być ojcem. W 1990 roku poślubił samotną matkę i doskonale odnalazł się w nowej roli męża i ojca. W roku 1997 Davidowi uświadomiono, że Money nadal posługiwał się jego przypadkiem na potwierdzenie swojej teorii neutralności psychoseksualnej. Skłoniło to Davida i jego brata do upublicznienia swoich doświadczeń i zdyskredytowania publikacji doktora. Z jednej strony rewelacje te wywołały burzę w środowisku naukowym, ale z drugiej pociągnęły za sobą szereg niefortunnych zdarzeń, które ostatecznie doprowadziły do popełnienia przez Davida samobójstwa w 2004 roku (O’Connell, 2004).
Ta smutna historia potwierdza złożoność zagadnienia tożsamości płciowej. Mimo że przypadek Reimera był początkowo prezentowany jako potwierdzenie tego, że socjalizacja przewyższa biologię w kontekście tożsamości płciowej, prawda na jego temat przyczyniła się do tego, że środowiska naukowe i medyczne stały się bardziej ostrożne w postępowaniu z przypadkami interseksualnych dzieci i rozpatrywania ich wyjątkowych okoliczności. Tego typu historie zachęciły do podjęcia kroków zapobiegających wyrządzaniu niepotrzebnej krzywdy i cierpienia dzieciom mającym problemy z tożsamością płciową. Na przykład w 2013 roku w Niemczech zaczęło obowiązywać prawo pozwalające rodzicom dzieci interseksualnych na uznanie ich płci jako nieokreślonej, aby to dziecko mogło samo wybrać płeć, gdy w pełni rozwinie się u niego tożsamość płciowa (Paramaguru, 2013).
Sięgnij po więcej
Obejrzyj reportaż na temat doświadczeń Davida Reimera i jego rodziny.