Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Makroekonomia - Podstawy

Wprowadzenie do rozdziału

Makroekonomia - PodstawyWprowadzenie do rozdziału

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do makroekonomii
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 1.1 PKB, czyli jak mierzyć kondycję gospodarki?
    3. 1.2 Przeliczanie wartości nominalnych na realne
    4. 1.3 Śledzenie zmian realnego PKB w czasie
    5. 1.4 Porównywanie PKB w różnych krajach
    6. 1.5 Czy za pomocą PKB można zmierzyć dobrobyt?
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  3. 2 Wzrost gospodarczy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 2.1 Współczesny wzrost gospodarczy
    3. 2.2 Wydajność pracy a wzrost gospodarczy
    4. 2.3 Czynniki wzrostu gospodarczego
    5. 2.4 Konwergencja dochodowa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  4. 3 Bezrobocie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 3.1 W jaki sposób ekonomiści definiują i obliczają stopę bezrobocia 
    3. 3.2 Zmiany poziomu bezrobocia
    4. 3.3 Przyczyny bezrobocia w krótkim okresie
    5. 3.4 Przyczyny bezrobocia w długim okresie
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  5. 4 Inflacja
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 4.1 Pomiar inflacji
    3. 4.2 Jak mierzyć zmianę kosztów utrzymania?
    4. 4.3 Zmiany inflacji na świecie
    5. 4.4 Zamieszanie wokół inflacji
    6. 4.5 Indeksacja i jej ograniczenia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  6. 5 Handel zagraniczny i przepływy kapitałowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 5.1 Obliczanie bilansu handlowego
    3. 5.2 Bilans handlowy w kontekście historycznym
    4. 5.3 Bilans handlowy i przepływy kapitału
    5. 5.4 Tożsamość krajowych oszczędności i inwestycji
    6. 5.5 Czy deficyt handlowy ma jakieś zalety?
    7. 5.6 Różnica między saldem bilansu handlowego a poziomem wymiany handlowej
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  7. 6 Makroekonomiczne krzywe popytu i podaży
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 6.1 Popyt i podaż z perspektywy makroekonomicznej
    3. 6.2 Model popytu globalnego i podaży globalnej (AD-AS)
    4. 6.3 Przesunięcie krzywej podaży globalnej 
    5. 6.4 Przesunięcie krzywej popytu globalnego
    6. 6.5 Jak model AD-AS wyjaśnia tempo wzrostu gospodarczego, stopę bezrobocia i zmiany inflacji
    7. 6.6 Prawa Keynesa i Saya w modelu AD-AS
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  8. 7 Model keynesowski
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 7.1 Popyt globalny w modelu keynesowskim
    3. 7.2 Najważniejsze elementy modelu keynesowskiego
    4. 7.3 Krzywa Phillipsa
    5. 7.4 Funkcjonowanie rynku z perspektywy keynesowskiej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
  9. 8 Model neoklasyczny
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 8.1 Podstawy podejścia neoklasycznego
    3. 8.2 Wpływ podejścia neoklasycznego na politykę fiskalną i pieniężną
    4. 8.3 Poszukiwanie równowagi między modelem keynesowskim a neoklasycznym
    5. Kluczowe pojęcia
    6. Podsumowanie
    7. Pytania sprawdzające
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Problemy
  10. 9 Pieniądz i system bankowy
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 9.1 Definicja pieniądza i jego funkcji
    3. 9.2 Agregaty pieniężne M1, M2 i M3
    4. 9.3 Funkcje banków
    5. 9.4 Jak banki kreują pieniądz
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  11. 10 Bank centralny i polityka monetarna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 10.1 Zadania banku centralnego
    3. 10.2 Jak bank centralny wprowadza politykę pieniężną
    4. 10.3 Wpływ polityki pieniężnej na sytuację w gospodarce
    5. 10.4 Pułapki polityki pieniężnej
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  12. 11 Bilans płatniczy i kursy walutowe
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 11.1 Jak działają rynki walutowe
    3. 11.2 Przesunięcia krzywych popytu i podaży na rynkach walutowych
    4. 11.3 Skutki makroekonomiczne zmian kursów walutowych
    5. 11.4 Polityki kursowe
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  13. 12 Polityka fiskalna
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 12.1 Wydatki państwa
    3. 12.2 Deficyt i dług publiczny
    4. 12.3 Dyskrecjonalna polityka fiskalna wykorzystywana do walki z recesją, bezrobociem i inflacją
    5. 12.4 Automatyczne stabilizatory koniunktury
    6. 12.5 Realne wyzwania wykorzystywania dyskrecjonalnej polityki fiskalnej
    7. 12.6 Polityka zrównoważonego budżetu: za i przeciw
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Pytania sprawdzające
    11. Sprawdź wiedzę
    12. Ćwicz myślenie krytyczne
    13. Problemy
  14. 13 Wpływ polityki fiskalnej na gospodarkę
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 13.1 Wpływ długu publicznego na bilans handlowy i inwestycje
    3. 13.2 Polityka fiskalna a bilans handlowy
    4. 13.3 Jak dług publiczny wpływa na oszczędności prywatne
    5. 13.4 Polityka fiskalna, inwestycje i wzrost gospodarczy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  15. 14 Ekonomia rozwoju - zróżnicowanie polityki ekonomicznej na świecie
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 14.1 Zróżnicowanie gospodarek na świecie
    3. 14.2 Wzrost poziomu życia
    4. 14.3 Przyczyny bezrobocia na świecie
    5. 14.4 Przyczyny inflacji w różnych krajach i regionach
    6. 14.5 Obawy dotyczące pogorszenia konkurencyjności międzynarodowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  16. 15 Teoria handlu międzynarodowego
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 15.1 Przewaga absolutna i komparatywna
    3. 15.2 Co się stanie, gdy kraj ma przewagę absolutną w produkcji wszystkich dóbr?
    4. 15.3 Handel wewnątrzgałęziowy między podobnymi gospodarkami
    5. 15.4 Korzyści z ograniczenia barier w handlu międzynarodowym
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Pytania sprawdzające
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Problemy
  17. 16 Globalizacja i protekcjonizm
    1. Wprowadzenie do rozdziału
    2. 16.1 Protekcjonizm: pośrednia subwencja od konsumentów dla producentów
    3. 16.2 Handel międzynarodowy i jego wpływ na miejsca pracy, płace i warunki pracy
    4. 16.3 Argumenty na rzecz ograniczenia importu
    5. 16.4 Jak rządy wdrażają politykę handlową: globalnie, regionalnie i na szczeblu krajowym
    6. 16.5 Kompromisy w polityce handlowej
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Pytania sprawdzające
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Problemy
  18. A Matematyka zastosowana w tym podręczniku
  19. B Model dochodowo-wydatkowy
  20. Rozwiązania zadań
    1. Rozdział 1
    2. Rozdział 2
    3. Rozdział 3
    4. Rozdział 4
    5. Rozdział 5
    6. Rozdział 6
    7. Rozdział 7
    8. Rozdział 8
    9. Rozdział 9
    10. Rozdział 10
    11. Rozdział 11
    12. Rozdział 12
    13. Rozdział 13
    14. Rozdział 14
    15. Rozdział 15
    16. Rozdział 16
  21. Bibliografia
  22. Skorowidz nazwisk
  23. Skorowidz rzeczowy
  24. Skorowidz terminów obcojęzycznych
Zdjęcie przedstawia komputery stacjonarne, laptopy i inne urządzenia elektroniczne wyposażone w ekrany.
Ilustracja 16.1 Konkurencja w produkcji płaskich ekranów Rynek płaskich wyświetlaczy w Stanach Zjednoczonych jest ogromny. Tamtejsi wytwórcy muszą konkurować z producentami z całego świata. (Źródło: modyfikacja pracy „Jemimus”/Flickr Creative Commons).

Cel dydaktyczny rozdziału

Dzięki lekturze tego rozdziału dowiesz się:

  • Dlaczego protekcjonizm może być uznany za rodzaj subwencji, jaką konsumenci danego dobra przekazują jego producentom
  • W jaki sposób handel międzynarodowy wpływa na liczbę miejsc pracy, wysokość płac oraz warunki pracy
  • Jakie argumenty mogą uzasadniać ograniczenia importu
  • W jaki sposób polityka handlowa jest wdrażana na szczeblu globalnym, regionalnym i krajowym
  • Z jakimi wyborami typu „coś za coś” mamy do czynienia w przypadku polityki handlowej

Do przemyślenia

Jakie są wady protekcjonizmu?

Rządy ingerują w rynkową alokację dochodów, dóbr i usług oraz majątku dla osiągnięcia celów politycznych lub społecznych. Chociaż władze mogą ograniczyć wzrost cen niektórych produktów, nie są w stanie kontrolować tego, ile ludzie chcą kupować, ani wolumenu produkcji przedsiębiorstw. Nawet na rynkach poddanych kontroli w dalszym ciągu obowiązywać będą prawa popytu i podaży. Polityka handlowa może wprawdzie ograniczyć zakres i miejsce oddziaływania mechanizmów ekonomicznych, jednak osłabiane w jednym miejscu, dadzą o sobie znać w innym.

Przykładem działania takiego mechanizmu jest produkcja i sprzedaż monitorów komputerowych, wyświetlaczy do laptopów, tabletów i telewizorów. Na początku lat 90. ub. wieku zdecydowana większość płaskich wyświetlaczy stosowanych w laptopach produkowanych w USA była importowana, głównie z Japonii. Niewielki, ale politycznie wpływowy amerykański przemysł płaskich wyświetlaczy poskarżył się w Departamencie Handlu na dumping obcych firm. Przedstawiciele amerykańskich przedsiębiorstw argumentowali wówczas, że Japończycy sprzedają wyświetlacze „poniżej wartości godziwej”, co utrudnia konkurowanie firmom z USA. Ten powód ochrony krajowego rynku jest zazwyczaj nazywany działaniem antydumpingowym. Inne argumenty przywołane przez amerykańskich producentów odwoływały się do kwestii bezpieczeństwa narodowego. Po wstępnym dochodzeniu przeprowadzonym przez Departament Handlu, którego efektem była konstatacja, że japońskie firmy faktycznie dumping stosowały, Komisja Handlu Międzynarodowego Stanów Zjednoczonych nałożyła 63-procentowe cło antydumpingowe (które można również uznać za swoisty parapodatek) na import płaskich wyświetlaczy z Japonii. Czy było to dla USA korzystne posunięcie? Przemyśl to i sprawdź, czy pod wpływem lektury niniejszego rozdziału twoje poglądy nie ulegną zmianie.

Począwszy od drugiej połowy XX w. świat stał się znacznie bardziej zintegrowany, zwłaszcza pod względem ekonomicznym. W 1970 r. import i eksport stanowiły 11% PKB USA, podczas gdy obecnie jest to już 32%. Jednak Stany Zjednoczone, ze względu na rozmiary swojej gospodarki, są mniej uzależnione od handlu zagranicznego niż większość rozwiniętych państw świata. Na przykład według Banku Światowego 97% działalności gospodarczej Botswany jest związane z handlem zagranicznym (podobnie wysoki udział charakteryzuje gospodarkę Słowacji, która jest największym na świecie producentem samochodów per capita). W tym rozdziale omówimy politykę handlową – prawa i strategie stosowane przez państwa do regulowania handlu międzynarodowego. Temat ten nie jest pozbawiony kontrowersji.

Ponieważ gospodarka światowa podlega daleko idącej globalizacji, firmy i pracownicy w krajach o wysokich dochodach, takich jak Stany Zjednoczone, Japonia lub członkowie Unii Europejskiej, dostrzegają zagrożenie konkurencyjne ze strony firm z państw o średnich dochodach, takich jak Meksyk, Chiny czy Południowa Afryka, które mają niższe koszty życia, dlatego wypłacają swoim pracownikom niższe wynagrodzenia. Firmy i zatrudnieni w krajach o niskich dochodach niepokoją się z kolei, że ucierpią, jeśli będą musieli konkurować z bardziej produktywnymi pracownikami i zaawansowaną technologią, jaką dysponują gospodarki o wysokich dochodach.

Z drugiej strony niektórzy ekolodzy obawiają się, że międzynarodowe firmy mogą ominąć przepisy dotyczące ochrony środowiska, przenosząc produkcję do państw, w których normy zanieczyszczeń są znacznie mniej restrykcyjne lub po prostu nie istnieją, co wprawdzie poprawi stan powietrza, wód i gleby w krajach rozwiniętych, za to drastycznie zmniejszy w nich liczbę miejsc pracy. Niektórzy politycy wyrażają obawy, że ich kraj może stać się nadmiernie zależny od importu kluczowych surowców, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny czy metale ziem rzadkich, co w wypadku konfliktu zbrojnego może zagrozić bezpieczeństwu narodowemu. Wszystkie te wątpliwości skłaniają rządy do formułowania strategii politycznych polegających na ochronie zarówno bezpieczeństwa narodowego, jak i miejsc pracy, a tym samym dochodów ludności. Strategie te, mimo górnolotnego zazwyczaj brzmienia konkretnych przepisów w nich zawartych, sprowadzają się po prostu do ograniczenia importu. W niniejszym rozdziale przeanalizowano argumenty najczęściej przywoływane na obronę takiego sposoby postępowania. Najpierw jednak musimy zapoznać się z kilkoma kluczowymi pojęciami z obszaru polityki handlowej i zrozumieć, w jaki sposób model popytu i podaży odnosi się do handlu międzynarodowego.

Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/makroekonomia-podstawy/pages/1-wprowadzenie-do-rozdzialu
Cytowanie

© 19 paź 2023 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.