Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax

Kluczowe pojęcia

aktywność (ang. activity)
wartość bezwzględna szybkości rozpadu substancji promieniotwórczych
antyelektron (ang. antielectron)
inne określenie pozytonu
antyneutrino (ang. antineutrino)
antycząstka neutrina elektronowego w rozpadzie β
bekerel (BqBq \si{\becquerel}), (ang. becquerel)
jednostka układu SI opisująca szybkość rozpadu materiału promieniotwórczego, równa 1 rozpadowi na sekundę
cykl protonowy (ang. proton-proton chain)
ciąg reakcji, w których następuje synteza jąder helu z wodoru
datowanie izotopowe (ang. radioactive dating)
zastosowanie rozpadu promieniotwórczego; w tej metodzie wiek materiału jest określany na podstawie zawartości izotopu promieniotwórczego określonego typu w tym materiale
defekt masy (ang. mass defect)
różnica między całkowitą masą tworzących jądro nukleonów a masą tego jądra
energia wiązania (ang. binding energy)
energia niezbędna do rozdzielenia jądra na tworzące je protony i neutrony
energia wiązania na nukleon (EWN) (ang. binding energy per nucleon)
energia potrzebna, by rozbić jądro na nukleony, przypadająca na jeden nukleon
grej (GyGy \si{\gray}) (ang. gray)
jednostka dawki pochłoniętej promieniowania określona jako 1J1J \SI{1}{\joule} energii jonizującej otrzymanej na kilogram tkanki
izotopy (ang. isotopes)
jądra o tej samej liczbie protonów, ale o różnej liczbie neutronów
jądro atomowe (ang. nucleus)
gęsto upakowany zbiór nukleonów w środku atomu
jądro pierwotne (ang. parent nucleus)
pierwotne jądro przed rozpadem
jądro potomne (ang. daughter nucleus)
jądro będące produktem rozpadu jądra pierwotnego
jednostka masy atomowej (ang. atomic mass unit)
jednostka służąca do wyrażania m.in. masy pojedynczego jądra, zdefiniowana jako 112112 1/12 masy atomu 12C, czyli 1u=1,660 5410-27kg1u=1,660 5410-27kg \SI{1}{\atomicmassunit} = \SI{1,66054e-27}{\kilo\gram}
kiur (CiCi \si{\curie}) (ang. curie)
stara (niezalecana) jednostka aktywności, historycznie określona jako aktywność 1g1g \SI{1}{\gram} 226Ra, obecnie zdefiniowana jako 3,71010Bq3,71010Bq \SI{3,7e10}{\becquerel}
krytyczność (ang. criticality)
stan, w którym reakcja łańcuchowa staje się samopodtrzymująca
liczba atomowa (ang. atomic number)
liczba protonów w jądrze
liczba masowa (ang. mass number)
liczba nukleonów w jądrze
liczba neutronowa (ang. neutron number)
liczba neutronów w jądrze
masa krytyczna (ang. critical mass)
minimalna masa materiału rozszczepialnego niezbędna do wystąpienia samopodtrzymującej się reakcji jądrowej
masa molowa (ang. molar mass)
całkowita masa protonów, neutronów i elektronów w jednym molu substancji
metoda datowania węglem-14 (ang. carbon-14 dating)
metoda określenia wieku dawniej żywej tkanki za pomocą stosunku liczby atomów C14C12C14C12 \tensor*[^14]{\mathrm{C}}{} / \tensor*[^12]{\mathrm{C}}{}
model kroplowy jądra (ang. liquid drop model)
model jądra (pozwalający zrozumieć tylko niektóre z jego cech), w którym nukleony w jądrze oddziałują jak cząsteczki cieczy w kropli
neutrino (ang. neutrino)
subatomowa cząstka elementarna, która nie ma ładunku elektrycznego
niska dawka (ang. low dose)
dawka promieniowania mniejsza niż 100mSv100mSv \SI{100}{\milli\sivert}
nukleony (ang. nucleons)
protony i neutrony wewnątrz jądra atomowego
nukleosynteza (ang. nucleosynthesis)
proces syntezy jądrowej, w którym, jak się uważa, powstały wszystkie pierwiastki cięższe od wodoru występujące na Ziemi
nuklid (ang. nuclide)
określony rodzaj jąder, o ustalonej liczbie protonów i neutronów
okres połowicznego rozpadu (ang. half-life)
czas, w jakim rozpada się połowa pierwotnej liczby jąder (czyli połowa jąder pozostaje)
pierwiastek transuranowy (ang. transuranic element)
pierwiastek położony poza uranem w układzie okresowym
pozyton (ang. positron)
elektron o dodatnim ładunku
pozytonowa tomografia emisyjna (ang. positron emission tomography)
PET – technika tomografii komputerowej, która wykorzystuje emitery β+ i wykrywa dwa pochodzące z anihilacji fotony γ, wskazując położenie źródła emisji promieniowania
prawo rozpadu promieniotwórczego (ang. radioactive decay law)
określa wykładniczy spadek liczby pierwotnych jąder w próbce promieniotwórczej
promieniotwórczość (ang. radioactivity)
spontaniczna emisja promieniowania z jądra
promieniowanie alfa (α) (ang. alpha rays)
jeden z rodzajów promieniowania emitowanego w procesach jądrowych, składający się z jąder helu He24He24 \tensor*[^4_2]{\mathrm{He}}{}
promieniowanie beta (β) (ang. beta rays)
jeden z rodzajów promieniowania emitowanego w procesach jądrowych, składający się z wysokoenergetycznych elektronów
promieniowanie gamma (γ) (ang. gamma rays)
jeden z rodzajów promieniowania emitowanego w procesach jądrowych, składający się z wysokoenergetycznych fotonów
promień jądra atomowego (ang. radius of a nucleus)
promień jądra jest dany wzorem r=r0A13r=r0A13 r = r_0 A^{1/3}
radiofarmaceutyk (ang. radiopharmaceutical)
związek zawierający izotop promieniotwórczy, używany do obrazowania medycznego
reaktor powielający (ang. breeder reactor)
reaktor przeznaczony m.in. do produkcji plutonu
reaktor termojądrowy (ang. fusion reactor)
reaktor jądrowy, w którym energia wytwarzana jest w procesach syntezy jądrowej
rem (ang. rem)
stara, niezalecana jednostka równoważnika pochłoniętej dawki promieniowania równa 0,01Sv0,01Sv \SI{0,01}{\sivert}
rozpad alfa (ang. alpha decay)
proces rozpadu promieniotwórczego jądra, w którym emitowana jest cząstka α
rozpad beta (ang. beta decay)
proces rozpadu promieniotwórczego jądra, w którym emitowana jest cząstka β
rozpad gamma (ang. gamma decay)
proces rozpadu promieniotwórczego jądra, w którym emitowana jest cząstka γ
rozpad promieniotwórczy (ang. radioactive decay)
proces, w którym indywidualne jądro atomowe niestabilnego izotopu traci masę i energię, emitując cząstki promieniowania jonizującego
rozszczepienie (ang. fission)
rozpad jądra atomowego na lżejsze jądra
silne oddziaływanie jądrowe (ang. strong nuclear force)
siły, które wiążą nukleony w jądrze
siwert (SvSv \si{\sievert}) (ang. sievert)
jednostka dawki pochłoniętej odnosząca się do wpływu na tkanki biologiczne
stała rozpadu (ang. radioactive decay constant)
wielkość ta jest odwrotnie proporcjonalna do okresu połowicznego rozpadu
synteza (fuzja) jądrowa, reakcja termojądrowa (ang. nuclear fusion)
proces łączenia się lżejszych jąder w cięższe
szereg promieniotwórczy (ang. decay series)
ciąg rozpadów jądrowych, kończący się stabilnym jądrem
średni czas życia (ang. lifetime)
średni czas, po jakim jądro ulega rozpadowi
tabela nuklidów (ang. chart of the nuclides)
diagram obejmujący stabilne i niestabilne jądra
tomografia emisyjna pojedynczych fotonów (ang. single-photon-emission computed tomography, SPECT)
tomografia komputerowa wykorzystująca radiofarmaceutyki emitujące promieniowanie γ
umiarkowana dawka (ang. moderate dose)
dawka promieniowania od 0,1Sv0,1Sv \SI{0,1}{\sivert} do 1Sv1Sv \SI{1}{\sivert}
wysoka dawka (ang. high dose)
dawka promieniowania większa niż 1Sv1Sv \SI{1}{\sivert}
względna skuteczność biologiczna promieniowania (WSB) (ang. relative biological effectiveness, RBE)
liczba wyrażająca względną skalę obrażeń powodowanych w tkankach biologicznych przez ustaloną ilość promieniowania jonizującego danego typu
znaczniki radioaktywne (ang. radioactive markers, radioactive tags)
specjalne leki (radiofarmaceutyki), które pozwalają lekarzom śledzić ruch substancji w organizmie
Cytowanie i udostępnianie

Ten podręcznik nie może być wykorzystywany do trenowania sztucznej inteligencji ani do przetwarzania przez systemy sztucznej inteligencji bez zgody OpenStax lub OpenStax Poland.

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/fizyka-dla-szk%C3%B3%C5%82-wy%C5%BCszych-tom-3/pages/1-wstep
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/fizyka-dla-szk%C3%B3%C5%82-wy%C5%BCszych-tom-3/pages/1-wstep
Cytowanie

© 21 wrz 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.