- bezsenność (ang. insomnia)
- uporczywe problemy z zasypianiem i utrzymaniem snu trwające co najmniej przez trzy noce w tygodniu w ciągu jednego miesiąca
- centralny bezdech senny (ang. central sleep apnea)
- zaburzenie snu polegające na przerwach w oddychaniu z powodu zakłóceń w dopływie impulsów nerwowych wysyłanych z mózgu do mięśni oddechowych
- czuwanie (ang. wakefulness)
- wysoki poziom świadomości zmysłowej związany z aktywnością
- fale alfa (ang. alpha waves)
- fala mózgowa o stosunkowo niskiej częstotliwości i stosunkowo wysokiej amplitudzie, która się synchronizuje; jest charakterystyczna dla początkowej fazy snu
- fale delta (ang. delta waves)
- fala mózgowa o niskiej częstotliwości i wysokiej amplitudzie, charakterystyczna dla fazy 3. i 4. snu
- fale theta (ang. theta waves)
- fala mózgowa o niskiej częstotliwości i niskiej amplitudzie, charakterystyczna dla fazy 1. i 2. snu
- faza 1. snu (ang. stage 1 sleep)
- pierwszy etap snu; faza przejściowa, która zachodzi między czuwaniem a snem; okres, w którym dana osoba zasypia
- faza 2. snu (ang. stage 2 sleep)
- drugi etap snu, w którym ciało przechodzi w stan głębokiego relaksu; charakteryzuje się pojawianiem się wrzecion snu
- faza 3. snu (ang. stage 3 sleep)
- trzeci etap snu; głęboki sen charakteryzujący się falami delta o niskiej częstotliwości i wysokiej amplitudzie
- faza 4. snu (ang. stage 4 sleep)
- czwarty etap snu; głęboki sen charakteryzujący się falami delta o niskiej częstotliwości i wysokiej amplitudzie
- faza REM, sen paradoksalny (ang. rapid eye movement phase (REM))
- okres snu charakteryzujący się falami mózgowymi bardzo podobnymi do tych, które występują podczas czuwania, oraz ruchami gałek ocznych pod zamkniętymi powiekami
- halucynogen (ang. hallucinogen)
- jedna z grup leków powodujących głębokie zmiany w doznaniach czuciowych i zmysłowych, często wywołuje realistyczne halucynacje
- hipnoza (ang. hypnosis)
- stan wyjątkowego skupienia uwagi na określonych bodźcach z pominęciem innych bodźców zewnętrznych, któremu towarzyszy okresowe zawieszenie możliwości krytycznego osądu sytuacji
- homeostaza (ang. homeostasis)
- stan równowagi organizmu, w którym warunki biologiczne (np. temperatura ciała) są utrzymywane na optymalnym poziomie
- jądro nadskrzyżowaniowe (ang. suprachiasmatic nucleus (SCN))
- obszar podwzgórza mózgu, w którym znajduje się zegar biologiczny organizmu
- katapleksja (ang. cataplexy)
- brak napięcia mięśniowego lub osłabienie mięśni poprzecznie prążkowanych, a w niektórych przypadkach całkowity paraliż tych mięśni
- kodeina (ang. codeine)
- opiat o stosunkowo niskiej sile działania często przepisywany w leczeniu bólu o niewielkim nasileniu
- lęki nocne (ang. night terrors)
- zaburzenie snu, w którym osoba śpiąca doświadcza uczucia paniki i może krzyczeć lub próbować uciec z miejsca, w którym się znajduje
- lunatykowanie (somnambulizm, sennowłóctwo) (ang. sleepwalking)
- zaburzenie snu, w którym osoba śpiąca przejawia złożone zachowania, np. porusza się po pokoju
- medytacja (ang. meditation)
- stan relaksu przy zachowaniu świadomości i skupienia umysłu
- melatonina (ang. melatonin)
- hormon uwalniany przez gruczoł wydzielania wewnętrznego, który służy jako ważny regulator cyklu snu i czuwania
- metaanaliza (ang. meta-analysis)
- badanie, które zestawia wyniki innych badań dotyczących jednego obszaru
- metadon (ang. methadone)
- opioid syntetyczny, który jest mniej euforogenny niż heroina i podobne leki lub narkotyki; stosowany do leczenia objawów odstawienia u użytkowników opiatów
- metamfetamina (ang. methamphetamine)
- rodzaj amfetaminy, którą można wytworzyć z pseudoefedryny, leku sprzedawanego bez recepty; często produkowana i nadużywana
- nadrabianie snu REM (ang. sleep rebound)
- osoby pozbawione snu przy nadarzaniu się kolejnych możliwości do zapadnięcia w sen przechodzą krótszą fazę latencji (krótszy czas upływa od momentu położenia się do snu do momentu zaśnięcia)
- narkolepsja (ang. narcolepsy)
- zaburzenie snu polegające na mimowolnych napadach snu
- nieświadomość zbiorowa (ang. collective unconsciousness)
- według Carla Gustava Junga: magazyn informacji wspólny dla wszystkich ludzi różnych kultur
- obturacyjny bezdech senny (ang. obstructive sleep apnea)
- zaburzenie snu polegające na epizodach ustawania oddechu podczas snu, spowodowane zablokowaniem dróg oddechowych
- odstawienie (ang. withdrawal)
- zespół negatywnych objawów doświadczanych podczas odstawiania leków i narkotyków
- opiat (opioid) (ang. opioid)
- kategoria leków o silnych właściwościach przeciwbólowych; opiaty są produkowane z żywicy maku lekarskiego; ta kategoria obejmuje heroinę, morfinę, metadon i kodeinę
- praca w systemie zmianowym (ang. rotating shift work)
- harmonogram pracy zmieniający się w ciągu doby w rytmie codziennym lub cotygodniowym
- psychologia ewolucyjna (ang. evolutionary psychology)
- dyscyplina badająca ewolucję uniwersalnych wzorców zachowań i procesów poznawczych w wyniku doboru naturalnego
- regulacja snu (ang. sleep regulation)
- kontrola mózgu nad przełączaniem się między snem a czuwaniem, a także koordynacja tego cyklu ze środowiskiem zewnętrznym
- rytm biologiczny (ang. biological cycle)
- wewnętrzny cykl aktywności biologicznej
- rytm okołodobowy (rytm dobowy, cykl dobowy) (ang. circadian rhythm)
- rytm biologiczny trwający około 24 godzin
- sen (ang. sleep)
- stan charakteryzujący się stosunkowo niskim poziomem aktywności fizycznej i zmniejszoną świadomością zmysłową, co różni go od okresów odpoczynku, które występują podczas czuwania
- sen wolnofalowy (ang. non-REM (NREM))
- faza snu poza okresami szybkiego ruchu gałek ocznych (REM)
- skumulowany efekt niedoboru snu (ang. sleep debt)
- długotrwały zespół objawów niewystarczającej ilości snu
- stałe dodatnie ciśnienie w drogach oddechowych (ang. continuous positive airways pressure)
- metoda leczenia bezdechu sennego za pomocą urządzenia, którego częścią jest maska umieszczana na nosie i ustach śpiącego pacjenta i podłączona do pompy wtłaczającej powietrze do dróg oddechowych
- stan euforii (ang. euphoric high)
- uczucie intensywnego uniesienia i przyjemności m.in. po zażyciu leków
- stymulant (środek pobudzający) (ang. stimulants)
- środek pobudzający; lek, narkotyk lub inna substancja psychoaktywna, która zwiększa ogólny poziom aktywności neuronalnej; zalicza się do nich m.in.: kofeinę, nikotynę, amfetaminy i kokainę
- szyszynka (ang. pineal gland)
- gruczoł dokrewny, który uwalnia melatoninę, zlokalizowany wewnątrz mózgu
- świadomość (ang. consciousness)
- zdawanie sobie sprawy z bodźców wewnętrznych i zewnętrznych
- świadomy sen (przytomny sen) (ang. lucid dream)
- świadomość śnienia i umiejętność kontroli przebiegu snu
- terapia poznawczo-behawioralna (ang. cognitive-behavioral therapy (CBT))
- forma psychoterapii, która koncentruje się na procesach poznawczych i problemowych zachowaniach; jest czasami stosowana w leczeniu zaburzeń snu, takich jak bezsenność
- tolerancja na substancję (ang. tolerance)
- zjawisko adaptacji organizmu do danej substancji; wiąże się z koniecznością zwiększenia ilości leku lub narkotyku w celu uzyskania pożądanego efektu
- trankwilizer (środek uspokajający) (ang. depressant)
- lek, który służy do tłumienia aktywności ośrodkowego układu nerwowego
- treść jawna (ang. manifest content)
- wg poglądu na temat funkcji snów Zygmunta Freuda: fabuła wydarzeń, które występują podczas snu
- treść utajona (treść ukryta) (ang. latent content)
- wg poglądu na temat funkcji snów Zygmunta Freuda: ukryte znaczenie snu
- uzależnienie fizyczne (ang. physical dependence)
- zmiany w normalnym funkcjonowaniu organizmu spowodowane odstawieniem lub zaprzestaniem stosowania leku bądź narkotyku
- uzależnienie psychiczne (ang. psychological dependence)
- potrzeba zażycia leku lub narkotyku, który może złagodzić cierpienie psychiczne; jej podłożem są w większym stopniu potrzeby emocjonalne niż fizyczne
- wrzeciono snu (ang. sleep spindle)
- gwałtowny skok fal mózgowych o wysokiej częstotliwości podczas 2. fazy snu, który może być ważny dla uczenia się i pamięci
- zaburzenia zachowania w czasie snu REM (ang. REM sleep behavior disorder (RBD))
- zaburzenie snu, w którym nie występuje paraliż mięśni związany z fazą snu REM; śpiący wykazują dużą aktywność fizyczną podczas snu REM, szczególnie pod wpływem niepokojących snów
- zespoły K (ang. K-complex)
- charakterystycznie wysoka amplituda aktywności mózgu występująca w 2. fazie snu, która może pojawić się w reakcji na bodźce środowiskowe
- zespół bezdechu sennego (ang. sleep apnea)
- zaburzenie snu polegające na przerwach w oddychaniu
- zespół nagłego zgonu niemowląt, (ang. sudden infant death syndrome (SIDS))
- nagła śmierć niemowlęcia (dziecka poniżej 12. miesiąca życia) podczas snu, bez wyraźnej przyczyny medycznej
- zespół nagłej zmiany strefy czasowej (ang. jet lag)
- zespół objawów spowodowanych podróżowaniem z jednej strefy czasowej do drugiej, wynikający z rozbieżności między wewnętrznymi cyklami dobowymi człowieka a jego środowiskiem
- zespół niespokojnych nóg (ang. restless leg syndrome)
- zaburzenie snu występujące podczas zasypiania; pacjent cierpi na nieprzyjemne odczucie w nogach, które może złagodzić poprzez poruszanie nimi