Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Psychologia

Kluczowe pojęcia

PsychologiaKluczowe pojęcia

Spis treści
  1. Przedmowa
  2. 1 Wstęp do psychologii
    1. Wprowadzenie
    2. 1.1 Czym jest psychologia
    3. 1.2 Historia psychologii
    4. 1.3 Psychologia współczesna
    5. 1.4 Kariera zawodowa psychologa
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  3. 2 Prowadzenie badań
    1. Wprowadzenie
    2. 2.1 Dlaczego badania są ważne?
    3. 2.2 Metody badawcze
    4. 2.3 Analiza wyników
    5. 2.4 Etyka
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  4. 3 Biopsychologia
    1. Wprowadzenie
    2. 3.1 Genetyka człowieka
    3. 3.2 Komórki układu nerwowego
    4. 3.3 Składowe układu nerwowego
    5. 3.4 Mózg i rdzeń kręgowy
    6. 3.5 Układ hormonalny
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  5. 4 Stany świadomości
    1. Wprowadzenie
    2. 4.1 Czym jest świadomość?
    3. 4.2 Rola snu
    4. 4.3 Fazy snu
    5. 4.4 Zaburzenia snu
    6. 4.5 Używanie substancji psychoaktywnych
    7. 4.6 Inne stany świadomości
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  6. 5 Wrażenia zmysłowe i spostrzeganie
    1. Wprowadzenie
    2. 5.1 Czym różnią się wrażenia zmysłowe i spostrzeganie
    3. 5.2 Fale i długości fal
    4. 5.3 Wzrok
    5. 5.4 Słuch
    6. 5.5 Inne zmysły
    7. 5.6 Zasady postrzegania w psychologii Gestalt
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  7. 6 Uczenie się
    1. Wprowadzenie
    2. 6.1 Na czym polega proces uczenia się?
    3. 6.2 Warunkowanie klasyczne
    4. 6.3 Warunkowanie sprawcze
    5. 6.4 Uczenie się przez obserwację (modelowanie)
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  8. 7 Myślenie i inteligencja
    1. Wprowadzenie
    2. 7.1 Czym jest poznanie?
    3. 7.2 Język
    4. 7.3 Rozwiązywanie problemów
    5. 7.4 Czym jest inteligencja i twórczość?
    6. 7.5 Pomiar inteligencji
    7. 7.6 Źródła inteligencji
    8. Kluczowe pojęcia
    9. Podsumowanie
    10. Sprawdź wiedzę
    11. Ćwicz myślenie krytyczne
    12. Rozwijaj się
  9. 8 Pamięć
    1. Wprowadzenie
    2. 8.1 Jak działa pamięć
    3. 8.2 Obszary mózgu zaangażowane w procesy pamięciowe
    4. 8.3 Kłopoty z pamięcią
    5. 8.4 Sposoby na poprawę pamięci
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  10. 9 Psychologia rozwojowa
    1. Wprowadzenie
    2. 9.1 Co to jest psychologia rozwojowa?
    3. 9.2 Teorie psychologii rozwojowej
    4. 9.3 Stadia rozwoju
    5. 9.4 Kres życia
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  11. 10 Emocje i motywacje
    1. Wprowadzenie
    2. 10.1 Emocje
    3. 10.2 Biologia emocji
    4. 10.3 Motywacja
    5. 10.4 Sfera seksualna
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  12. 11 Osobowość
    1. Wprowadzenie
    2. 11.1 Czym jest osobowość?
    3. 11.2 Freud i perspektywa psychodynamiczna
    4. 11.3 Neofreudyści: Adler, Erikson, Jung i Horney
    5. 11.4 Podejście poznawcze
    6. 11.5 Podejścia humanistyczne
    7. 11.6 Teorie cech
    8. 11.7 Socjobiologiczna koncepcja osobowości
    9. 11.8 Kulturowe uwarunkowania osobowości
    10. 11.9 Temperament
    11. 11.10 Ocena osobowości
    12. Kluczowe pojęcia
    13. Podsumowanie
    14. Sprawdź wiedzę
    15. Ćwicz myślenie krytyczne
    16. Rozwijaj się
  13. 12 Psychologia społeczna
    1. Wprowadzenie
    2. 12.1 Czym zajmuje się psychologia społeczna?
    3. 12.2 Atrybucje
    4. 12.3 Role i normy społeczne
    5. 12.4 Postawy i ich zmiana
    6. 12.5 Konformizm, zgodność, posłuszeństwo
    7. 12.6 Uprzedzenia i dyskryminacja
    8. 12.7 Agresja
    9. 12.8 Zachowania pomocne
    10. 12.9 Tworzenie relacji
    11. Kluczowe pojęcia
    12. Podsumowanie
    13. Sprawdź wiedzę
    14. Ćwicz myślenie krytyczne
    15. Rozwijaj się
  14. 13 Psychologia pracy i organizacji
    1. Wprowadzenie
    2. 13.1 Dopasowanie człowiek–organizacja
    3. 13.2 Postawy wobec organizacji i relacje w pracy
    4. 13.3 Stres w pracy
    5. 13.4 Motywacja do pracy
    6. Kluczowe pojęcia
    7. Podsumowanie
    8. Sprawdź wiedzę
    9. Ćwicz myślenie krytyczne
    10. Rozwijaj się
  15. 14 Stres
    1. Wprowadzenie
    2. 14.1 Czym jest stres?
    3. 14.2 Stresory
    4. 14.3 Stres a choroby
    5. 14.4 Kontrolowanie stresu
    6. 14.5 Dążenie do szczęścia
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  16. 15 Zaburzenia psychiczne
    1. Wprowadzenie
    2. 15.1 Czym są zaburzenia psychiczne?
    3. 15.2 Diagnostyka i klasyfikacja zaburzeń psychicznych
    4. 15.3 Poglądy na przyczyny zaburzeń psychicznych
    5. 15.4 Zaburzenia lękowe
    6. 15.5 Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i pokrewne
    7. 15.6 Zespół stresu pourazowego
    8. 15.7 Zaburzenia nastroju
    9. 15.8 Schizofrenia
    10. 15.9 Zaburzenia dysocjacyjne
    11. 15.10 Zaburzenia występujące u dzieci
    12. 15.11 Zaburzenia osobowości
    13. Kluczowe pojęcia
    14. Podsumowanie
    15. Sprawdź wiedzę
    16. Ćwicz myślenie krytyczne
    17. Rozwijaj się
  17. 16 Terapia i leczenie
    1. Wprowadzenie
    2. 16.1 Terapia zaburzeń psychicznych teraz i kiedyś
    3. 16.2 Techniki terapeutyczne
    4. 16.3 Sposoby leczenia
    5. 16.4 Uzależnienia i zaburzenia związane z zażywaniem środków odurzających
    6. 16.5 Wykorzystanie paradygmatu społeczno-kulturowego w terapii
    7. Kluczowe pojęcia
    8. Podsumowanie
    9. Sprawdź wiedzę
    10. Ćwicz myślenie krytyczne
    11. Rozwijaj się
  18. Bibliografia
  19. Skorowidz nazwisk
  20. Skorowidz rzeczowy
  21. Skorowidz terminów obcojęzycznych
archetyp (ang. archetype)
w teorii C.G. Junga wzorzec istniejący w nieświadomości zbiorowej, wspólny dla kultur i społeczeństw
cechy (ang. traits)
charakterystyczne wzorce zachowań
determinizm dwustronny (ang. reciprocal determinism)
wiara, że środowisko jednostki może wpływać na jej zachowanie, ale że również ludzie mogą mieć wpływ na środowisko poprzez swoje myśli i zachowania
ego (ang. ego)
aspekt osobowości reprezentujący jaźń, czyli część osobowości postrzeganą przez innych
faza analna (ang. anal stage)
faza rozwoju psychoseksualnego, w której dziecko czerpie przyjemność z mikcji (oddawania moczu) i defekacji
faza falliczna (ang. phallic stage)
faza rozwoju psychoseksualnego, w której dziecko skupia się na genitaliach
faza genitalna (ang. genital stage)
faza rozwoju psychoseksualnego, skupiająca się na dojrzałych zainteresowaniach seksualnych
faza oralna (ang. oral stage)
faza rozwoju psychoseksualnego, w której obiektem przyjemności niemowlęcia są usta
fazy rozwoju psychoseksualnego (ang. psychosexual stages of development)
fazy rozwoju dziecka, w których popęd ku przyjemności jest skierowany na określone rejony ciała, zwane strefami erogennymi
Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT) (ang. The Formal Characteristics of Behavior – Temperament Inventory (FCB-TI))
kwestionariusz służący do badania temperamentu wg teorii RTT Jana Strelaua
id (ang. id)
aspekt osobowości obejmujący najprymitywniejsze popędy i chęci, takie jak głód, pragnienie czy seks
Ja idealne (ang. ideal self)
osoba, którą chcielibyśmy być
Ja realne (ang. real self)
osoba, którą w rzeczywistości jesteśmy
kompleks niższości (ang. inferiority complex)
jednostka ma poczucie, że nie jest nic warta i nie może się równać z innymi ani ze standardami przyjętymi w danej społeczności
kultura (ang. culture)
ogół wierzeń, zwyczajów, sztuki i tradycji charakterystyczny dla danej społeczności
mechanizm obronny (ang. defense mechanism)
nieświadome zachowania obronne wypracowane, by zmniejszyć niepokój ego
migracja selektywna (ang. selective migration)
koncepcja, że przeprowadzając się, ludzie wybierają miejsca pasujące do ich osobowości i potrzeb
Minesocki Wielowymiarowy Kwestionariusz Osobowości (MMPI) (ang. Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI))
test osobowości złożony z szeregu pytań, na które można odpowiedzieć „tak” lub „nie”; przydatny w ustaleniu profilu klinicznego jednostki
model emiczny (ang. emic model)
bazuje na wglądzie w zachowania przedstawicieli danej kultury na podstawie definicji i norm stosowanych przez nich samych
model etyczny (ang. etic model)
bazuje na uniwersalnych pojęciach spoza badanej kultury
neuroza (ang. neurosis)
tendencja do doświadczania negatywnych emocji
niespójność (ang. incongruence)
stan, w którym nasz obraz ja idealnego bardzo różni się od ja realnego
nieświadomość (ang. unconsciousness)
aktywność psychiczna, z której nie zdajemy sobie sprawy i do której nie mamy dostępu
nieświadomość zbiorowa (ang. collective unconsciousness)
popularne trendy psychologiczne przekazywane z pokolenia na pokolenie
obraz siebie (ang. self-concept)
nasze myśli i uczucia o nas samych
odziedziczalność (ang. heritability)
odsetek różnic między ludźmi przypisywany cechom genetycznym
okres utajenia (latencji) (ang. latency period)
faza rozwoju psychoseksualnego, w której uczucia o charakterze seksualnym są uśpione
osobowość (ang. personality)
wewnętrznie spójne, trwałe cechy i wzorce, które powodują, że jednostki myślą, czują i zachowują się w określony i unikatowy sposób
pięcioczynnikowy model osobowości (PMO) (ang. Five Factor Model)
teoria, zgodnie z którą na osobowość składa się pięć cech: otwartość na doświadczenie, sumienność, ekstrawersja, ugodowość i neurotyzm
poczucie umiejscowienia kontroli (ang. locus of control)
wiara w kontrolę, jaką mamy nad własnym życiem; zewnętrzny punkt umiejscowienia kontroli to wiara, że efekty naszych działań są poza naszą kontrolą; zewnętrzny punkt umiejscowienia kontroli to wiara, że sami kontrolujemy efekty naszych działań
poczucie własnej skuteczności (ang. self-efficacy)
poczucie wiary we własne możliwości
projekcja (ang. projection)
mechanizm obronny ego, w którym w chwilach niepokoju jednostka ukrywa swoje nieakceptowalne popędy lub zachowania ,przypisując je innym osobom
przemieszczenie (ang. displacement)
mechanizm obronny ego, w którym jednostka przenosi niewłaściwe impulsy lub zachowania na bardziej akceptowalny lub mniej zagrażający obiekt
psychologia analityczna (ang. analytical psychology)
teoria Junga skupiająca się na równowadze przeciwnych sił w obrębie osobowości jednostki oraz na znaczeniu nieświadomości zbiorowej
psychologia indywidualna (adleryzm) (ang. individual psychology)
szkoła psychologii założona przez Adlera, skupiająca się na ludzkim popędzie do kompensacji poczucia niższości
racjonalizacja (ang. rationalization)
mechanizm obronny ego, w którym w chwilach niepokoju jednostka usprawiedliwia swoje zachowanie
reakcja upozorowana (ang. reaction formation)
mechanizm obronny ego, w którym w chwilach niepokoju jednostka zmienia nieakceptowalne popędy lub zachowania na ich przeciwieństwa
regresja (ang. regression)
mechanizm obronny ego, w którym w chwilach niepokoju jednostka powraca do wcześniejszych, bardziej niedojrzałych zachowań
regulacyjna teoria temperamentu (RTT) (ang. Regulative Theory of Temperament (RTT))
teoria zaproponowana przez Jana Strelaua; temperament reguluje zachowanie w aspektach: energetycznym i czasowym
represja (wyparcie) (ang. repression)
mechanizm obronny ego, w którym myśli i wspomnienia powiązane z doświadczaniem niepokoju są spychane do podświadomości
spójność (ang. congruence)
stan, w którym obraz Ja idealnego jest bliski obrazowi ja realnego
sublimacja (ang. sublimation)
mechanizm obronny ego, w którym nieakceptowalne popędy są przekierowywane ku bardziej stosownym działaniom
superego (ang. superego)
aspekt osobowości odzwierciedlający normy społeczne i służący jako kompas moralny; sumienie
świadomość (ang. consciousness)
aktywność mózgu (myśli, uczucia i wspomnienia), do której w każdej chwili mamy dostęp
temperament (ang. temperament)
sposób, w jaki jednostka reaguje na świat; obejmuje poziom aktywności, już od wczesnego dzieciństwa
teoria społecznego uczenia się (ang. social-cognitive theory)
teoria osobowości podkreślająca, że zarówno percepcja, jak i uczenie się są źródłem indywidualnych różnic ludzkich osobowości
test apercepcji tematycznej (TAT) (ang. Thematic Apperception Test (TAT))
test projekcyjny, w którym ludziom przedstawia się dwuznaczne obrazy i każe im wymyślać na ten temat historie; celem jest ujawnienie nieuświadomionych pragnień, lęków i problemów
test niedokończonych zadań Rottera (ang. Rotter Incomplete Sentence Blank (RISB))
test projekcyjny podobny do testu skojarzeń słownych; badany ma dokończyć zdania, a celem jest ujawnienie jego nieuświadomionych pragnień, lęków i problemów, migracja selektywna
test projekcyjny (ang. projective test)
ocena osobowości, w której jednostka reaguje na dwuznaczne bodźce, ujawniając ukryte uczucia, impulsy i pragnienia
test Rorschacha (ang. Rorschach Inkblot Test)
test projekcyjny wykorzystujący serię symetrycznych plam atramentowych, które psycholog przedstawia badanemu; nie zaleca się stosowania testów ze względu na niską precyzję wyników
test wielokulturowej apercepcji tematycznej TEAMS (ang. Multicultural Thematic Apperception Test)
test projekcyjny, stworzony jako kulturowo znaczący dla mniejszości, szczególnie młodzieży latynoskiej, wykorzystujący obrazy i historie związane z kulturą mniejszości
Cytowanie i udostępnianie

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/1-wprowadzenie
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/1-wprowadzenie
Cytowanie

© 12 paź 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.