Kluczowe pojęcia

Kluczowe pojęcia

bezwzględna skala temperatury (ang. absolute temperature scale)

skala temperatury, przykładowo skala Kelvina, w której zeru stopni odpowiada zero bezwzględne

ciepło (ang. heat)

forma przekazywania energii wyłącznie na skutek występującej różnicy temperatur

ciepło parowania (ang. heat of vaporization)

energia dostarczona do układu fizycznego, przypadająca na jednostkę masy, potrzebna do zupełnej zmiany fazy skupienia substancji z ciekłej na gazową, lub energia pobrana w przypadku, gdy substancja zmienia swój stan skupienia z gazowego na ciekły

ciepło sublimacji (ang. heat of sublimation)

energia dostarczona do układu fizycznego, przypadająca na jednostkę masy, potrzebna do zupełnej zmiany fazy skupienia substancji ze stałej na gazową, lub energia pobrana w przypadku, gdy substancja zmienia swój stan skupienia z gazowego na stały

ciepło topnienia (ang. heat of fusion)

energia dostarczona do układu fizycznego, przypadająca na jednostkę masy, potrzebna do zupełnej zmiany fazy skupienia substancji ze stałej na ciekłą, lub energia pobrana w przypadku, gdy substancja zmienia swój stan skupienia z ciekłego na stały

ciepło właściwe (ang. specific heat, specific heat capacity)

ilość ciepła potrzebna do zmiany temperatury $1\mathrm{kg}$ substancji o $1\mathrm{°}\mathrm{C}$

ciśnienie krytyczne (ang. critical pressure)

ciśnienie punktu krytycznego

ciśnienie pary nasyconej (ang. vapor pressure)

ciśnienie, przy którym gaz współistnieje ze swoją postacią w fazie stałej lub ciekłej

diagram fazowy (ang. phase diagram)

wykres we współrzędnych ciśnienie i temperatura sporządzony dla poszczególnych substancji, pokazujący, przy jakim ciśnieniu i w jakiej temperaturze występują określone fazy

efekt cieplarniany (ang. greenhouse effect)

ocieplenie Ziemi związane z obecnością gazów w atmosferze, takich jak dwutlenek węgla i metan, które absorbują promieniowanie podczerwone z powierzchni Ziemi i reemitują je we wszystkich kierunkach, a tym samym odsyłają jego część z powrotem do Ziemi

kaloria $\mathrm{cal}$ (ang. calorie)

energia potrzebna do podniesienia temperatury $1\mathrm{g}$ wody o $1\mathrm{°}\mathrm{C}$

kalorymetr (ang. calorimeter)

naczynie, które pozwala na odizolowanie doświadczenia z zakresu termodynamiki od wpływu otoczenia

kalorymetria (ang. calorimetry)

badanie przepływu ciepła występującego pomiędzy ciałami znajdującymi się wewnątrz kalorymetru

kilokaloria $\mathrm{kcal}$ (ang. kilocalorie)

energia potrzebna do podniesienia temperatury $1\mathrm{kg}$ wody od $\mathrm{14,5}\mathrm{°}\mathrm{C}$ do $\mathrm{15,5}\mathrm{°}\mathrm{C}$

konwekcja (ang. convection)

wymiana ciepła poprzez makroskopowy ruch płynu (gazu bądź cieczy)

mechaniczny równoważnik ciepła (ang. mechanical equivalent of heat)

praca potrzebna do wytworzenia takiego samego efektu energetycznego jak w przypadku przekazu ciepła

naprężenie cieplne (ang. thermal stress)

naprężenie spowodowane przez rozszerzalność cieplną lub kurczenie

para (ang. vapor)

gaz w temperaturze poniżej temperatury wrzenia

prawo Stefana-Boltzmanna (ang. Stefan-Boltzmann law of radiation)

$P=\sigma Se{T}^4$, gdzie $\sigma$ jest stałą Stefana-Boltzmanna $\sigma =\mathrm{5,67}\cdot {10}^{-8}\mathrm{J}∕\left(\mathrm{s}{\mathrm{m}}^2{\mathrm{K}}^4\right)$, $S$ jest polem powierzchni, $T$ jest temperaturą bezwzględną, a $e$ jest zdolnością emisyjną

promieniowanie (ang. radiation)

energia przekazywana bezpośrednio przez fale elektromagnetyczne na skutek różnicy temperatury pomiędzy ciałem a otoczeniem

przewodnictwo (ang. conduction)

wymiana ciepła pomiędzy ciałami będącymi ze sobą w bezpośrednim kontakcie fizycznym

punkt krytyczny (ang. critical point)

dla danej substancji jest to taka kombinacja temperatury i ciśnienia, powyżej której fazy ciekła i gazowa są już nierozróżnialne

punkt potrójny (ang. triple point)

ciśnienie i temperatura, w których dana substancja występuje w równowadze jako ciało stałe, ciecz i gaz

rozszerzalność cieplna (ang. thermal expansion)

zmiana rozmiaru lub objętości danego ciała wraz ze zmianą jego temperatury

równowaga termiczna (ang. thermal equilibrium)

stan, w którym ciepło nie przepływa pomiędzy dwoma ciałami, które są ze sobą w kontakcie; dwa ciała będące ze sobą w kontakcie mają taką samą temperaturę

skala Celsjusza (ang. Celsius scale)

skala temperatury, w której temperatura zamarzania wody wynosi $0\mathrm{°}\mathrm{C}$, a temperatura wrzenia wody równa się $100\mathrm{°}\mathrm{C}$

skala Fahrenheita (ang. Fahrenheit scale)

skala temperatury, w której temperatura zamarzania wody wynosi $32\mathrm{°}\mathrm{F}$, a temperatura wrzenia wody $212\mathrm{°}\mathrm{F}$

skala Kelvina $\mathrm{K}$ (ang. Kelvin scale)

skala temperatury, w której $0\mathrm{K}$ jest najniższą możliwą temperaturą, tak zwanym zerem bezwzględnym

stopień Celsjusza $\mathrm{°}\mathrm{C}$ (ang. degree Celsius)

jednostka temperatury w skali Celsjusza

stopień Fahrenheita $\mathrm{°}\mathrm{F}$ (ang. degree Fahrenheit)

jednostka temperatury w skali Fahrenheita

sublimacja (ang. sublimation)

bezpośrednia zmiana fazy ze stałej na gazową

szybkość przewodnictwa cieplnego (ang. rate of conductive heat transfer)

szybkość wymiany ciepła z jednego ciała do drugiego

temperatura (ang. temperature)

wielkość mierzona przez termometr, która odzwierciedla energię mechaniczną w układzie

temperatura krytyczna (ang. critical temperature)

temperatura punktu krytycznego

współczynnik ciepła utajonego (ang. latent heat coefficient)

ogólne określenie na ciepło którejkolwiek przemiany: topnienia, sublimacji lub parowania

współczynnik przewodnictwa cieplnego (ang. thermal conductivity)

właściwość materiału opisująca jego zdolność do przewodzenia ciepła

współczynnik rozszerzalności liniowej $\alpha$ (ang. coefficient of linear expansion)

parametr charakterystyczny dla danego materiału, który określa zmianę długości materiału przy zmianie temperatury o $1\mathrm{°}\mathrm{C}$ lub $1\mathrm{K}$; stała używana w obliczaniu liniowej rozszerzalności ciał; współczynnik rozszerzalności liniowej zależy w pewnym stopniu od temperatury materiału

współczynnik rozszerzalności objętościowej $\beta$ (ang. coefficient of volume expansion)

podobnie do $\alpha$ podaje zmianę objętości przy zmianie temperatury o $1\mathrm{°}\mathrm{C}$

wymiana ciepła (ang. heat transfer)

przenoszenie energii z jednego miejsca lub ciała do innego w wyniku różnicy temperatury

wypadkowa moc promieniowania (ang. net rate of heat transfer by radiation)

szybkość wymiany ciepła poprzez promieniowanie elektromagnetyczne, uwzględniając przy tym temperaturę otoczenia $P_{\text{wyp}}=\sigma eS\left(T_2^4-T_1^4\right)$

zdolność emisyjna (ang. emissivity)

miara promieniowania elektromagnetycznego wysyłanego przez ciało

zero absolutne (ang. absolute zero)

temperatura, w której średnia energia kinetyczna cząsteczek wynosi zero

zerowa zasada termodynamiki (ang. zeroth law of thermodynamics)

zasada, która mówi, że jeśli dwa ciała są ze sobą w równowadze termicznej, a trzecie ciało jest w równowadze termicznej z pierwszym z nich, to trzecie ciało jest także w równowadze termicznej z drugim ciałem