Przejdź do treściPrzejdź do informacji o dostępnościMenu skrótów klawiszowych
Logo OpenStax
Psychologia

Kluczowe pojęcia

PsychologiaKluczowe pojęcia

bodziec bezwarunkowy (ang. unconditioned stimulus)
bodziec wywołujący reakcję bezwarunkową
bodziec obojętny (ang. neutral stimulus)
bodziec, który początkowo nie wywołuje reakcji
bodziec warunkowy (ang. conditioned stimulus)
bodziec, który wywołuje reakcję z powodu swojego powiązania z bodźcem bezwarunkowym
generalizacja bodźców (ang. stimulus generalization)
pojawianie się reakcji warunkowej na bodźce podobne do bodźca warunkowego
habituacja (ang. habituation)
uczenie się niereagowania na bodziec, który jest niezmienny i powtarzany
instynkt (ang. instinct)
wiedza niewyuczona, wrodzona, obejmująca złożone wzorce zachowania; uważa się, że instynkty są bardziej rozpowszechnione u zwierząt niższych niż u ludzi
kara zastępcza (ang. vicarious punishment)
obserwator jest świadkiem wymierzenia kary za określone zachowania modela; w efekcie obniża się prawdopodobieństwo naśladowania zachowań modela przez obserwatora
karanie (ang. punishment)
wdrożenie konsekwencji w celu powstrzymania jakiegoś zachowania
karanie negatywne (ang. negative punishment)
pozbawienie przyjemnego bodźca w celu zahamowania lub powstrzymania jakiegoś zachowania
karanie pozytywne (ang. positive punishment)
wprowadzenie nieprzyjemnego bodźca w celu powstrzymania lub zahamowania jakiegoś zachowania
kształtowanie (ang. shaping)
nagradzanie kolejnych kroków zbliżających do zachowania docelowego
mapa poznawcza (wyobrażeniowa) (ang. cognitive map)
wyobrażenie reprezentujące otoczenie
model (ang. model)
osoba prezentująca zachowanie, które służy jako przykład (podczas uczenia się przez obserwację)
nabywanie (przyswajanie, akwizycja) (ang. acquisition)
w warunkowaniu klasycznym początkowy okres uczenia się, kiedy człowiek lub zwierzę zaczyna łączyć bodziec obojętny z bodźcem bezwarunkowym, aż bodziec obojętny zacznie wywoływać reakcję warunkową
odruch (ang. reflex)
niewyuczona, automatyczna reakcja organizmu na bodziec pochodzący ze środowiska
prawo efektu (ang. law of effect)
człowiek powtarza zachowanie, po którym doznał przyjemnych konsekwencji, a zniechęca się do zachowań, po których nastąpiły konsekwencje nieprzyjemne
radykalny behawioryzm (ang. radical behaviorism)
odmiana behawioryzmu stworzona przez B.F. Skinnera, która zakłada, że nawet złożone wyższe funkcje umysłowe, jak ludzki język, są wyłącznie asocjacjami bodziec-reakcja
reakcja bezwarunkowa (odruch bezwarunkowy) (ang. unconditioned response)
naturalne (niewyuczone) zachowanie wywołane przez dany bodziec
reakcja warunkowa (odruch warunkowy) (ang. conditioned response)
reakcja wywołana przez bodziec warunkowy
rozkład wzmocnień o stałych odstępach czasowych (ang. fixed interval reinforcement schedule)
nagradzanie zachowania po upływie określonego, stałego czasu
rozkład wzmocnień o zmiennych odstępach czasowych (ang. variable interval reinforcement schedule)
nagradzanie zachowania po upływie nieprzewidywalnego czasu
rozkład wzmocnień według stałych proporcji (ang. fixed ratio reinforcement schedule)
nagradzanie danego zachowania poprzedzone pojawieniem się określonej liczby reakcji
rozkład wzmocnień według zmiennych proporcji (ang. variable ratio reinforcement schedule)
nagradzanie zachowania poprzedzone wystąpieniem zmiennej liczby reakcji
różnicowanie bodźców (ang. stimulus discrimination)
zdolność do odmiennego reagowania na bodźce różniące się od bodźca warunkowego
spontaniczne odnowienie (ang. spontaneous recovery)
ponowne pojawienie się reakcji warunkowej, wygaszonej jakiś czas wcześniej
uczenie się (ang. learning)
zmiana zachowania lub wiedzy będąca wynikiem doświadczenia indywidualnego
uczenie się przez obserwację (ang. observational learning)
rodzaj uczenia się, które polega na obserwowaniu zachowania innych osób
uczenie się skojarzeniowe, uczenie się asocjacyjne (ang. associative learning)
rodzaj uczenia się, które polega na łączeniu pewnych bodźców lub zdarzeń współwystępujących w środowisku (warunkowanie klasyczne i sprawcze)
uczenie się utajone (ang. latent learning)
uczenie się następuje, ale może nie być widoczne (może się nie ujawniać), dopóki nie znajdzie się powód, aby je zademonstrować
warunkowanie klasyczne (ang. classical conditioning)
uczenie się, w którym bodziec lub doświadczenie pojawiają się przed zachowaniem, a następnie zostają dopasowane do zachowania lub z nim powiązane
warunkowanie sprawcze (ang. operant conditioning)
rodzaj uczenia się, w którym bodziec (doświadczenie lub wzmocnienie) następuje dopiero po określonym zachowaniu
warunkowanie wyższego rzędu (ang. higher-order conditioning)
(także: warunkowanie drugiego rzędu) wykorzystywanie bodźca warunkowego do warunkowania bodźca obojętnego
wygaszanie (ang. extinction)
osłabienie reakcji warunkowej, gdy bodziec bezwarunkowy nie jest już wiązany z bodźcem warunkowym
wzmacnianie (ang. reinforcement)
wdrożenie konsekwencji w celu wzmocnienia jakiegoś zachowania
wzmacnianie ciągłe (ang. continous reinforcement)
każdorazowe nagradzanie zachowania, gdy tylko się ono pojawia
wzmacnianie negatywne (ang. negative reinforcement)
usunięcie nieprzyjemnego bodźca w celu wzmocnienia jakiegoś zachowania
wzmacnianie pozytywne (ang. positive reinforcement)
wprowadzenie przyjemnego bodźca w celu wzmocnienia jakiegoś zachowania
wzmacnianie sporadyczne (ang. partial reinforcement)
nieregularne nagradzanie pożądanego zachowania
wzmocnienie pierwotne (ang. primary reinforcer)
wzmacnia zachowanie, odwołując się do podstawowych potrzeb (np. jedzenie, woda, schronienie, seks)
wzmocnienie wtórne (ang. secondary reinforcer)
nie odwołuje się do potrzeb podstawowych, odnosi skutek wzmacniający tylko wtedy, gdy łączy się z jakąś korzyścią (nagrodą) w postaci np. pieniędzy, punktów promocyjnych, żetonów pokerowych
wzmocnienie zastępcze (ang. vicarious reinforcement)
obserwator jest świadkiem przyznania nagrody za określone zachowania modela; w efekcie wzrasta prawdopodobieństwo naśladowania zachowań modela przez obserwatora
Cytowanie i udostępnianie

Ten podręcznik nie może być wykorzystywany do trenowania sztucznej inteligencji ani do przetwarzania przez systemy sztucznej inteligencji bez zgody OpenStax lub OpenStax Poland.

Chcesz zacytować, udostępnić albo zmodyfikować treść tej książki? Została ona wydana na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) , która wymaga od Ciebie uznania autorstwa OpenStax.

Cytowanie i udostępnienia
  • Jeśli rozpowszechniasz tę książkę w formie drukowanej, umieść na każdej jej kartce informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/1-wprowadzenie
  • Jeśli rozpowszechniasz całą książkę lub jej fragment w formacie cyfrowym, na każdym widoku strony umieść informację:
    Treści dostępne za darmo na https://openstax.org/books/psychologia-polska/pages/1-wprowadzenie
Cytowanie

© 12 paź 2022 OpenStax. Treść książki została wytworzona przez OpenStax na licencji Uznanie autorstwa (CC BY) . Nazwa OpenStax, logo OpenStax, okładki OpenStax, nazwa OpenStax CNX oraz OpenStax CNX logo nie podlegają licencji Creative Commons i wykorzystanie ich jest dozwolone wyłącznie na mocy uprzedniego pisemnego upoważnienia przez Rice University.